INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Ignacy Cetner h. Przerowa      Frag. młodzieńczego portretu Ignacego Cetnera pędzla Augustyna Mirysa.

Ignacy Cetner h. Przerowa  

 
 
Biogram został opublikowany w 1937 r. w III tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Cetner Ignacy, h. Przerowa (1724 lub 1725–1809) wojewoda bełski, był synem Antoniego, star. korytnickiego, i Anny z Krasickich, a bratem ciotecznym Ignacego Krasickiego. Już w r. 1740 otrzymał porucznikostwo w regimencie infanterii Michała Radziwiłła; był wybierany posłem na sejmy z ziemi halickiej w latach 1756, 1758, z województwa ruskiego 1760, znów z ziemi halickiej 1761, ale w izbie nie przemawiał. Nie wiadomo, za jakie zasługi, otrzymał on od Henryka Brühla obozieństwo koronne (po Wielhorskim, 30 I 1762), order orła białego (3 VIII 1762), wreszcie województwo bełskie (20 III 1763) po sławnym z rozumu i intryg Antonim Potockim. Mieszkał w Krakowcu o kilka mil od Lwowa, gdzie z zamiłowaniem własnoręcznie uprawiał ogrody, zresztą bez zmysłu gospodarczego, bo oficjaliści okradali potulnego i rozrzutnego wojewodę niemiłosiernie, na co on ze łzami skarżył się poecie Fr. Karpińskiemu. Z żoną Ludwiką z Potockich, wojewodzianką poznańską, nie mógł sobie dać rady, więc zostawiał jej wolną rękę w polityce. Sam skończony oportunista, od początku bezkrólewia trzymał z Czartoryskimi i podpisał ich zbiorowe pismo do dworów wiedeńskiego i wersalskiego (IV 1764), głosował za stolnikiem Poniatowskim na czele bełżan, a na sejmie koronacyjnym wniósł projekt ustawy o tytule książęcym dla Poniatowskich. Figurował za to w komisji skarbowej koronnej i podpisał jej rachunki (1766). W pół roku potem kładł podpis pod konfederacją radomską (23 VI 1767), by wejść do delegacji traktatowej – i znów podpisać jej szkodliwe i niepopularne uchwały. Zaraz zresztą uzyskał pozwolenie na wojaż i po wybuchu konfederacji barskiej ulotnił się za węgierski kordon. Nie mogąc się doczekać końca zamieszek, przyjechał na r. 1770–1 do Gdańska. Tymczasem żona jego, namiętna fakcjantka i rzędziocha, kopała dołki pod Generalnością, wspierając kabały Wessla i Mniszcha przeciw biskupowi Krasińskiemu i opiekując się różnymi warchołami. Od końca r. 1772 jest C. poddanym cesarskim, od 1775 c. k. radcą tajnym, od 20 III 1782 hrabią i członkiem stanu magnatów, w r. 1783 marszałkiem w. kor. Galicji i Lodomerii. Aby się utrzymać na magnackim poziomie, zaopatruje biurokrację galicyjską w krzewy i zioła, wydaje szlachcie do spółki z dawnymi przyjaciółmi (J. Ossolińskim, Potockimi i i.) zaświadczenia heraldyczne, wchodzi w transakcje solne z Józefem II. Z Polską niezupełnie się rozstał, bo miał w niej jeszcze prócz tytułu wojewody starostwo rożnowskie w Kijowszczyźnie. Nie mogąc wybrnąć z długów, mimo dewastacji lasów Potocczyzny, przypomniał sobie o królu Stanisławie, polecił mu do trybunału brata, ręcząc, że będzie tam »sługą sług« królewskich, wreszcie jako »najnieszczęśliwszy obywatel Galicji« uzyskał pozwolenie na cesję województwa bełskiego, wprawdzie nie Mierowi, za którym prosił, ale M. Borchowi. »Uczciwszy uszy, był to kiedyś cetnar, teraz i funta nie waży«, powiedziała o nim pani Kossakowska. Zaproszono go jednak do owej trzydziestki notabli, która w kwietniu 1790 r. została wyznaczona przez związkowców galicyjskich celem przedłożenia Leopoldowi II statutu samorządowego. Ustawę majową przyjął C. radośnie i chciał zamanifestować swą radość, ale nie miał już na to sposobu.

Córka jedynaczka Anna, ur. 1764, piękna, bogata i starannie wychowana, cztery razy wstępowała w związki małżeńskie, zawsze z członkami najwyższej arystokracji: Józefem Sanguszką, Kazimierzem Nestorem Sapiehą, Kajet. Potockim star. urzędowskim, i Karolem Lotaryńskim d’Elboeuf et Lambesc.

 

Bartoszewicz w Enc. Org.; Złota Księga XXIV; Roepell, Das Interregnum, Wahl u. Krönung v. St. A. Poniatowski, P. 1892, 80; Kraushar, Ks. Repnin a Polska, I 393; Schnür Pepłowski, Z przeszłości Galicji, Lw. 1895, 25, 27, 97; Diariusze sejmów 1758 (W. 1937), 1761, 1762 (d. s.); Prochaska, Lauda wiszeńskie, AGZ XXIII; Hejnosz W., Lauda halickie, AGZ XXV; Waliszewski K., Listy K. Kossakowskiej, P. 1883; Listy C. do Stan. Augusta, B. Czart. 655, 696, 699, 732, 823.

Władysław Konopczyński

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.      

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

konfederacja radomska 1767, dzieci - 1 córka (osób zm. w XIX w.), rodzeństwo - 6 (w tym 4 braci), starostwo przemyskie (Woj. Ruskie), Komisja Skarbowa Koronna, tytuł hrabiowski (galicyjski), bezkrólewie po śmierci Augusta III, posłowanie z Ziemi Halickiej, sejm 1764 koronacyjny, warszawski, palacja bełska, zięć - Sanguszko, posłowanie z Woj. Ruskiego, żona - Potocka, zięć - Potocki, elekcja Stanisława II Augusta 1764, teść - Wojewoda Smoleński, teść - Wojewoda Poznański, zięć - Sapieha, sejm 1760, zwyczajny, warszawski, sejm 1761, nadzwyczajny, warszawski, matka - Krasicka, rodzeństwo przyrodnie, brat - konfederat barski, ojciec - Oboźny Wielki Koronny, matka - kasztelanka chełmska, brat - Wojewoda Smoleński, sejm 1756, zwyczajny, warszawski, sejm 1758, zwyczajny, warszawski, obozieństwo koronne, Order Orła Białego (I RP), teść - Wojewoda Kijowski, sprawa tytułu książęcego Poniatowskich, radcostwo tajne austro-węgierskie, nadanie tytułu hrabiowskiego (galicyjskiego), handel solą, poparcie dla Konstytucji 3 Maja, zięć - Marszałek Wielki Litewski, matka - kasztelanka przemyska, rodzeństwo przyrodnie XVIII w., matka - kasztelanka czernihowska, królewszczyzny w Woj. Kijowskim, wuj - Kasztelan Chełmski, zięć - generał wojsk litewskich, brat - marszałek konfederacki, zięć - rycerz Zakonu Maltańskiego, brat - konsyliarz konfederacji targowickiej, zięć - wolnomularz, brat - poseł na sejm I RP, zięć - poseł na sejm I RP, wuj - poseł na sejm I RP, zięć - powstaniec kościuszkowski, wuj - starosta w Woj. Wołyńskim, brat - generał wojsk koronnych, zięć - uczestnik Sejmu Wielkiego, zięć - marszałek sejmowy, brat - Krajczy Wielki Litewski, zięć - konfederat radomski 1767, zięć - członek Rady Nieustającej, ojciec - starosta w Woj. Wołyńskim, ojciec - starosta w Woj. Kijowskim, wuj - Kasztelan Lwowski, wuj - Kasztelan Halicki, brat - pułkownik husarski, brat - uczestnik Sejmu Wielkiego, elektorzy z Woj. Bełskiego, zięć - urzędnik nadworny litewski, Order Orła Białego (August III), brat - regimentarz wojsk Konfederacji Barskiej, zięć - starosta w Woj. Wołyńskim, zięć - starosta w Woj. Kijowskim, zięć - emigrant, zięć - starosta w Woj. Lubelskim, zięć - rotmistrz pancerny, zięć - marszałek francuski, sejmy XVIII w. (3 ćwierć)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.