Starzyński Ignacy Dominik Kajetan Wawrzyniec (1776 – ok. 1850), ziemianin, przedsiębiorca, poseł na Sejm Królestwa Polskiego 1830/1 r.
Ur. w majątku Psary (woj. łęczyckie) w średniozamożnej rodzinie szlacheckiej, był synem Wincentego i Bogumiły ze Szczawińskich. Ojciec S-ego był właścicielem Psar i Psarek (woj. łęczyckie), a od r. 1788 (w wyniku zamiany z rodziną żony) dóbr Strzeblew (woj. łęczyckie) z wsiami Bugaj, Konstancja, Kruszew, Ozorków, Samborz, Strzeblewek, Wróblew i Wytrzyszczki.
Po śmierci ojca, w wyniku działów rodzinnych, odziedziczył S. część dóbr Strzeblew z wsiami: Bugaj, Ozorków, Samborz i Strzeblewek; zamieszkał z rodziną w dawnej rezydencji Szczawińskich w Ozorkowie. Na początku r. 1807 przygotował projekt założenia w Ozorkowie osady włókienniczej. Niedysponujący większym majątkiem, zainwestował pieniądze w regulację przepływającej przez Ozorków Bzury i budowę zapory dla uzyskania energii do poruszania foluszy; założył trzy stawy dla zabezpieczenia gruntów przed wylewami rzeki. Wytyczył ulice przyszłej osady, wyznaczył działki dla osadników-tkaczy, zbudował nowoczesny tartak oraz tzw. młyn olejny niezbędny przy obróbce wełny. Sprowadził do Ozorkowa dziewiętnastu sukienników i dwóch szewców (głównie imigrantów z krajów niemieckich) i 10 XII t.r. zawarł z nimi umowę notarialną. Każdy osadnik otrzymywał jedną morgę chełmińską ziemi ornej i plac pod zabudowę o powierzchni 16 prętów. Ponadto S. przekazał osadnikom place pod budowę kościoła ewangelickiego, cmentarza i szkoły oraz morgę gruntu dla nauczyciela; zobowiązał się też do wybudowania folusza i zatrudnienia w nim fachowca, sobie zastrzegł wyłączne prawo propinacji, którego złamanie obarczało osadników odpowiedzialnością zbiorową. Rzemieślnicy zamieszkujący w Ozorkowie uiszczali opłatę wstępną w wysokości 5 złp.; przez dwa i pół roku zwolnieni byli z wszelkich opłat, a po upływie tego czasu mieli płacić czynsz wieczysty: sukiennicy 38 złp., inni 54 złp. Otrzymali prawo wyrobu cegły, a także dostawali bezpłatnie budulec z lasu dworskiego. Dn. 13 III 1811 zawarł S. z osadnikami nową umowę; wprowadzono w niej jednolitą wysokość czynszu wieczystego (38 złp.), zniesiono odpowiedzialność zbiorową w przypadku złamania prawa propinacji oraz nadano prawo swobodnej sprzedaży nieruchomości. Obie umowy były pierwszymi tego typu w Ks. Warsz. i w l.n. stały się dokumentami wzorcowymi dla założycieli podobnych osad włókienniczych w Zduńskiej Woli, Aleksandrowie Łódz., Konstantynowie i Tomaszowie Maz.
W l. 1815–30 był S. sędzią pow. zgierskiego. Kiedy po powstaniu Król. Pol. wzrosło zapotrzebowanie na sukno dla tworzącej się armii, sprowadził z Królewca farbiarza i wyznaczył tereny pod wykańczalnie sukna. W wyniku zabiegów S-ego, decyzją Namiestnika Król. Pol. Józefa Zajączka, Ozorków otrzymał 30 I 1816 prawa miejskie, stając się pierwszym polskim miastem włókienniczym. S. jako dziedzic pełnił w nim funkcję wójta i wraz z cechmistrzami poszczególnych cechów sprawował władzę; od t.r. łożył na utrzymanie szkoły i kościoła. Dn. 13 VII 1820 prezes Komisji Wojewódzkiej Maz. Rajmund Rembieliński odwiedził Ozorków; miasteczko wywarło na nim tak duże wrażenie, że wystąpił do namiestnika Zajączka o odznaczenie S-ego «honorową dystynkcją» za zasługę w uprzemysłowieniu kraju. T.r. otrzymał S. Order św. Stanisława. Sukno wyrabiane w zakładach S-ego nabywali w l. 1821–30 kupcy krajowi, ale przede wszystkim eksportowano je do cesarstwa (w r. 1828 wysłano tam 17 524 postawów sukna), przy czym część produkcji sprzedawano w Wilnie i Grodnie. Kupcy rosyjscy otworzyli w Ozorkowie kantor. W r. 1821 sprowadził S. do swojego miasta Fryderyka i Henryka Schlösserów z Akwizgranu; założyli oni dużą manufakturę sukienną, a po powstaniu listopadowym przedsiębiorstwo bawełniane, które w następnych dziesięcioleciach zadecydowało o dalszym rozwoju Ozorkowa.
W l. 1830–1 był S. posłem z pow. zgierskiego na Sejm Król. Pol. Mieszkał w tym czasie w Warszawie. Akt ogłoszenia przez Sejm 25 I 1831 detronizacji Mikołaja I uznał za przekroczenie prawa. W wystąpieniach sejmowych w marcu i kwietniu t.r. niepokoił się zastojem w produkcji fabrycznej i wyjazdami fabrykantów z Królestwa. Mimo to gorąco popierał powstanie listopadowe i wielokrotnie zabierał głos w tym duchu. «Pierwsza jest Ojczyzna nad wszystko» – mówił w kwietniu, nie zgadzając się, by posłowie usprawiedliwiali swoją nieobecność chorobami żon. Dn. 25 VI postulował rekwirowanie koni na cele powstania, nie tylko w powiatach i województwach, ale i w Warszawie. Dla swych włościan walczących w powstaniu zapisał po 6 morgów ziemi. W obradach Sejmu uczestniczył systematycznie, do kapitulacji Warszawy 7 IX. Po upadku powstania zmniejszyła się produkcja sukiennicza w Ozorkowie i spadły dochody S-ego. W r. 1833 sprzedał on miasto Feliksowi Łubieńskiemu, byłemu ministrowi sprawiedliwości Ks. Warsz. i przeniósł się do Solcy Wielkiej, jednego ze swych folwarków koło Ozorkowa, gdzie spędził resztę życia. Zmarł ok. r. 1850.
S. był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa z Konstancją z Jarnowskich (zm. 30 IX 1830 w Warszawie), miał synów: Michała Józefa Wacława (ur. 1802 w Strzeblewie) i Karola Łukasza Teodora (2 II 1804 – 15 VI 1842), który po ukończeniu szkół w Krakowie i uzyskaniu świadectwa dojrzałości studiował (przed r. 1831) na Wydz. Prawa Uniw. Warsz. oraz poślubił Mariannę Pilchowską. Powtórnie S. ożenił się 30 III 1831 z Katarzyną z Szamowskich (ur. ok. 1803), córką Antoniego i Tekli Polewskiej.
Gerber, Studenci Uniw. Warsz. (dot. syna, Karola); – Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; – Słown. Geogr. (Ozorków); Spis szlachty Królestwa Polskiego, W. 1851; – Bajer K., Przemysł włókienniczy na ziemiach polskich od początku XIX w. do 1939 r., Ł. 1958; Bocheński A., Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego, W. 1966 s. 377–81, 387–8, 428; Dutkiewicz J., 1820–1831 – powstanie czy rewolucja? Na podstawie analizy Diariusza Sejmu, w: Powstanie czy rewolucja? W 150 rocznicę powstania listopadowego, Red. H. Kocój, Kat. 1981; Missalowa G., Studia nad powstaniem łódzkiego okręgu przemysłowego 1815–1870, T. 3: Burżuazja, Ł. 1975; Rosiak S., Powstanie przemysłu włókienniczego w Ozorkowie, „Roczn. Łódz.” T. 10: 1963 s. 57–64, 66, 69, 72; – Diariusz Sejmu z r. 1830–1831, Kr. 1907–12 I–VI; Sejm Królestwa Polskiego o działalności rządu i stanie kraju 1816–1830, Oprac. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, W. 1995; Trzy raporty Rajmunda Rembielińskiego prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego z objazdu obwodu łęczyckiego w 1820 r., Oprac. Z. Lorentz, „Roczn. Oddz. Łódz. Pol. Tow. Hist.” T. 1: 1928 s. 50–1; Źródła do historii miast łódzkiego okręgu przemysłowego w XIX w., Oprac. R. Kaczmarek, W. 1958 s. 482–3, 487–9, 491; – AP w Ł.: Akta stanu cywilnego paraf. Ozorków, mf. nr 360079 k. 33; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 706 k. 39–42.
Wiesław Puś