Ledóchowski (Halka-Ledóchowski) Ignacy Hilary (1789–1870), generał brygady W. P., komendant Modlina w powstaniu 1831 r. Ur. 13 I w Krupie na Wołyniu, syn Antoniego (zob.) i Julii z Ostrowskich. Rodzina L-ego uległa silnym wpływom austriackim i część jej stała się wierną podporą tronu Habsburgów. Sam L. uczył się w Theresianum, a następnie w Akademii Inżynieryjnej (specjalizacja artyleria). W r. 1808 mianowany oficerem 3 p. piechoty, wziął udział w kampanii 1809 r., lecz pod Ratyzboną dostał się do niewoli francuskiej. Stawiony przed Napoleonem, otrzymał od cesarza reprymendę, że służy przeciw własnemu narodowi. L., wychowany jednak w duchu lojalności wobec tronu i przysięgi, powrócił po wymianie jeńców ponownie do służby austriackiej w 4 p. huzarów, lecz natychmiast wziął dymisję i zaciągnął się do armii Ks. Warsz. Otrzymał przydział w stopniu porucznika do 1 kompanii artylerii konnej. We wrześniu 1811 r. przeniesiony został do inżynierii i tu awansował na kapitana (27 IV 1810) z przydziałem do załogi Gdańska. Do artylerii wrócił w marcu 1812 r., a we wrześniu t. r. postąpił na kapitana 1 kl. W wyprawie 1812 r. wziął udział w składzie X korpusu marszałka Macdonalda operującego w krajach nadbałtyckich; był towarzyszem broni J. Bema. W czasie odwrotu, w potyczce pod Labiewem (Löbau) 3 I 1813 r. został ciężko ranny w nogę, którą musiano mu amputować. Krzyż Legii Honorowej otrzymał L. w czerwcu 1813 r. w Gdańsku (Łoza). Wg Barącza, L. dostał się do niewoli rosyjskiej w Królewcu; po zwolnieniu z niewoli zaciągnął się w r. 1815 do armii Król. Pol. i został członkiem komisji kwalifikacyjnej dla oficerów kandydujących do armii. Mimo inwalidztwa awansował w r. 1827 do stopnia pułkownika gwardii i otrzymał wówczas komendanturę arsenału warszawskiego podlegającego Komitetowi Artylerii i Inżynierii (w 1829 J. F. Piwarski dedykował L-emu wydane przez siebie 4 kolorowe tablice arsenału).
Po wybuchu powstania L. lojalnie poddał się ogólnemu prądowi, ludowi Warszawy otworzył sam arsenał, a jego gotowość do służby w szeregach narodowych przyjął J. Chłopicki i Rząd Narodowy, powierzając mu komendanturę twierdzy modlińskiej. Ponieważ twierdza ta miała ważne znaczenie dla przebiegu kampanii, I. Dybicz usiłował (3 III) pochlebnym listem przeciągnąć L-ego na stronę Rosji, ten jednak odrzucił zdecydowanie podobne sugestie (list z 5 III). Podobnie odrzucił jeszcze raz ofertę kapitulacji przedłożoną przez gen. T. Berga we wrześniu 1831 r. Działalność L-ego na tym posterunku była dość ograniczona. Obok stałej troski o stan fortyfikacji i zaopatrzenia L. wykazywał znaczną energię przy prowadzeniu drobnych wypadów z twierdzy na pobliskie kolumny rosyjskie. Tu też były zdeponowane zdobyte sztandary rosyjskie oraz polskie znaki pułkowe. Awansowany za poparciem I. Prądzyńskiego w kwietniu na generała brygady, po kapitulacji Warszawy brał udział w rozmowach w Nowym Dworze na temat ogólnej kapitulacji wojska. Nie odegrał w nich poważniejszej roli, nie był zresztą entuzjastą kapitulacji. L. sprzeciwił się projektowi gen. H. Dembińskiego wysadzenia twierdzy w powietrze i uzyskał od gen. M. Rybińskiego (wrzesień 1831) zezwolenie na kontynuację obrony. Gdy jednak 5 X nastąpiła kapitulacja wojska grupy gen. Rybińskiego przed Prusakami, garnizon modliński uległ szybkiej demoralizacji i 8 X L. podpisał kapitulację na ręce w. ks. Michała.
Po powstaniu L. pozostał w kraju, odmówił jednak przyjęcia emerytury przysługującej mu jako pułkownikowi. Sprzedał wkrótce swe dobra Ossolin i osiadł w Warszawie. W r. 1833 zmarła żona L-ego Ludwika Górska (ur. 1799), z którą miał czworo dzieci: Annę (ur. 1824), Ludwikę (1828–1860), zamężną za L. Morykonim, Józefa (ur. 1822) i Antoniego (1823–1885), oficera armii austriackiej i właściciela dóbr w Austrii. W r. 1836 L. asystował przy koronacji cesarza Ferdynanda I na króla czeskiego w Pradze. Po śmierci córki Anny (1839) wyjechał z dziećmi do Monachium, skąd po kilku latach przeniósł się do Petersburga, gdzie regulował sprawy spadkowe po szwagrze J. Górskim. W r. 1855 osiadł w Klimontowie «na dewocji» w klasztorze dominikanów, gdzie po śmierci drugiej córki zdziwaczał. Zmarł tamże 29 III 1870 r. Potwierdzenie tytułu hrabiowskiego na Król. Pol. otrzymał L. w r. 1845.
Bibliografia historii Polski XIX w., Wr.–W. 1958 I; Boniecki; Borkowski J. Dunin, Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Lw. 1895; Uruski; Żychliński; – Barącz S., Pamiętnik szlachetnego Ledóchowskich domu, Lw. 1879 s. 155–68, 217–20; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; tenże, Wojsko Pol., 1830/31, w: Korzon T., Gembarzewski B., Dzieje wojskowości polskiej, Kr. 1912 III 391; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania, Lw. 1881; Łoza S., Legia Honorowa w Polsce 1803–1923, Zamość 1923; Powstanie listopadowe, Lw. 1931 (portret); Przewalski S., Generał Maciej Rybiński, Wr. 1949; Sokołowski A., Dzieje powstania listopadowego, [Wiedeń 1907] s. 302–4; Tokarz W., Sprzysiężenie Wysockiego i noc listopadowa, Kr. 1925; – Barzykowski, Historia powstania, II, III, V; Chłapowski D., Pamiętniki, P. 1899 I 59–60; Gawroński F., Pamiętnik roku 1830/31…, Kr. 1916; Kołaczkowski K., Wspomnienia…, Kr. 1898–1901 IV 28–9, V 145, 148–55; Ostrowski A., Pamiętnik z czasów powstania listopadowego, Wyd. K. i W. Rostoccy, Wr.–W.–Kr. 1961; tenże, Żywot T. Ostrowskiego, ministra…, Paryż 1840 II 289; Prądzyński I., Pamiętniki…, Oprac. B. Gembarzewski, Kr. 1909 II–IV; Straszewicz J., I Polacchi della Rivoluzione del 29 novembre 1830, Capolago 1834 II 101–2 (litogr. L-ego); Zbiór pamiętników do historii powstania 1830/31 r., Lw. 1882 II 445–6; Źródła do dziejów wojny 1830–1831, Wyd. B. Pawłowski, W. 1931–3 I–III; – „Czas” 1870 nr 81, 87.
Władysław Zajewski