Świdziński Ignacy (Jerzy) h. Półkozic (ok. 1732 — 1788), pułkownik wojsk koronnych, starosta lityński, poseł na sejmy.
Był starszym synem Stanisława Antoniego (zob.) i Marianny Dziulanki 1.v. Brzuchowskiej, bratem Michała (zob.), Bony, żony Kazimierza Granowskiego (zob.), i Marianny (Anny) Lanckorońskiej (zob.). Nie wiadomo, czy Ś-ego, czy jego brata Michała do chrztu trzymał 24 II 1739 król August III z królową Marią Józefą w kaplicy pałacowej w Warszawie.
W l. 1740—6 uczęszczał Ś. w Warszawie do pijarskiego Collegium Nobilium; był jego pierwszym i przez dwa pierwsze miesiące funkcjonowania szkoły jedynym uczniem. Profesor kolegium radomskiego Stanisław Tomasz Dąbrowski zadedykował mu zbiór sentencji „Subsidium ad condiscendam Sacram tum profanam Eloquentiam […] deserviens…” (Varsaviae 1746). Ś-emu i jego bratu Michałowi zadedykowali szkolni koledzy w r. 1746 (przed 12 II t.r.) wydanie tragedii Antoniego Wiśniewskiego „Perykles” i komedii L. de Boissy „Les Français à Londres”. Dn. 29 VII 1744 ojciec przekazał dwunastoletniemu Ś-emu niegrodowe star. lityńskie w woj. podolskim, lecz w rzeczywistości nadal trzymał te dobra, zapewne aż do oblatowania cesji 12 V 1756 w grodzie winnickim.
Dzięki protekcji wuja, Aleksandra Francini Dziulego, koniuszego na dworze króla Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville, został Ś. przyjęty ok. r. 1750 do tamtejszej Akad. Rycerskiej. Wykazał się zdolnościami jeździeckimi, był jednak niezdyscyplinowany i rozrzutny. Już w r. 1752 miał szarżę kapitana w regimencie pieszym artylerii kor., a ojciec zabiegał dla niego u hetmana w. kor. Jana Klemensa Branickiego o dowództwo tej jednostki, chcąc zarazem zachować rangę kapitana dla młodszego syna, Michała. Ś. w r. 1753 opuścił Akademię w Lunéville i wstąpił do wojska francuskiego pod komendę gen.-majora w wojsku francuskim Grzegorza Orlika. Wprawdzie w r. 1754 ojciec wykupił mu szarżę kapitana we francuskim królewskim regimencie piechoty, lecz t.r., prawdopodobnie z powodów dyscyplinarnych, Ś. wrócił do kraju. Wuj pisał do jego ojca, że nie sposób utrzymać w kompanii «un individu pareil». Mimo zabiegów ojca, Ś. ostatecznie złożył dymisję. W Polsce dzięki pośrednictwu ambasadora francuskiego Ch. F. de Broglie mógł używać tytułu pułkownika (colonel).
Po powrocie z Francji Ś. otrzymał 17 XII 1754 list przypowiedni na chorągiew panc., z której zrezygnował ojciec; w rzeczywistości objął ją dopiero po śmierci ojca (1761), który tytuł rotmistrza zachował dożywotnio. Równocześnie Ś. odstąpił 17 XII 1754 star. lityńskie swemu szwagrowi Granowskiemu; transakcja ta, powiązana z rezygnacją Granowskiego ze star. radomskiego na rzecz brata Ś-ego, Michała, nie została zrealizowana, być może z powodu nieobecności Michała w kraju. W marcu 1760 został Ś. powinowatym królewicza Karola, księcia kurlandzkiego, który potajemnie poślubił siostrę bratowej Ś-ego (żony Michała), Franciszkę z Krasińskich. Jeśli wierzyć późnemu przekazowi związanej ze Świdzińskimi Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, Ś. już w r. 1759 gotów był poprzeć w razie bezkrólewia wybór księcia kurlandzkiego. W r. 1764 poseł saski A. Essen donosił do Drezna, że Wettyni mogą liczyć na głosy Świdzińskich. Ostatecznie jednak 6 IX t.r. podpisał Ś. z woj. rawskim elekcję Stanisława Antoniego Poniatowskiego.
Obrany 15 VII 1776 jednogłośnie posłem na sejmiku rawskim, Ś. podpisał 23 VIII t.r. akt konfederacji sejmowej. Nie był posłem zbyt aktywnym; podpisał konstytucję „Okazanie łaski naszej królewskiej na wzgląd wniesionej prośby posłów ziemskich prowincyi WXL za przewielebnym biskupem smoleńskim”, został także wybrany na sędziego sejmowego. Na sejm 1778 r. posłował z woj. bracławskiego i ponownie został sędzią sejmowym; do tej funkcji zaproponował go królewski współpracownik, kaszt. bracławski Marcin Grocholski, co może oznaczać, że zaliczano go do obozu prokrólewskiego. W r. 1780, popierany przez dwór, posłował na sejm ponownie z woj. rawskiego. Wystarał się wówczas, by z uwagi na to, że spaliła się kancelaria, przedłużono obywatelom ziemi rawskiej o cztery lata zwolnienie z opłat przy oblatowaniu dokumentów w nowych księgach ziemskich bielskich i grodzkich rawskich. T.r. został kawalerem Orderu św. Stanisława. Był już poważnie chory i nie mógł w r. 1787 witać wracającego z Kaniowa króla Stanisława Augusta; monarchę gościli 22 V t.r. w jego Lityniu zięć i córka, szambelanostwo Szymanowscy. Krótko przed 23 IX zrezygnował z rotmistrzostwa 89. chorągwi w II Brygadzie Kawalerii Narod. (taką nazwę otrzymała w r. 1776 panc. chorągiew Ś-ego) na rzecz syna Antoniego.
Ś. odziedziczył po ojcu rodowe Świdno i Michałowice w ziemi rawskiej oraz Skarbkową Wieś i Odrzywół z Wysokinem w pow. opoczyńskim. Miasteczku Odrzywół odebrał w r. 1771 prawo propinacji, a w r. 1781 wyjednał odnowienie dawnych jarmarków i przywilej na siedem nowych. Po zmarłym w r. 1760 szwagrze, Stanisławie Piotrze Lanckorońskim, kaszt. połanieckim, był od t.r. współwłaścicielem (wraz z bratem) wsi Waborków (Wąworków koło Opatowa?), którą w r. 1763 oddano w trzyletnią dzierżawę Franciszkowi Dąbrowskiemu. Po wuju Dziulim miał część wsi Skuły w ziemi warszawskiej. Od sukcesorów szwagra Granowskiego nabył 15 XII 1775 za 1 050 000 złp. Nowe Miasto nad Pilicą z wsiami: Góra, Zdżarki, Pobiedna, Wola Pobiedzińska, Wola Magierowa, Wola Gostomska, Świdrygały, Kowalewka, Ostrów i Parczew oraz czwartą częścią lasów przyległych do wsi Mała Wola w województwach sandomierskim i rawskim, a także Granówek, Dalekie i Kurów w pow. kościańskim woj. poznańskiego. Dla Nowego Miasta uzyskał 20 XII 1779 przywilej «odnawiający dawne jarmarki i targi oraz przydający pięć nowych». Żona wniosła mu wart 100 tys. złp. Koczubijów na Podolu, który 5 II 1777 sprzedał Antoniemu Lipińskiemu, pisarzowi podolskiemu. Star. lityńskie w pow. winnickim woj. bracławskiego obejmowało (wg lustracji z r. 1765) miasteczko Lityń z zamkiem i przedmieściem oraz wsie: Sosenka, Woniaczyn, Nowosielica, Bruszlinów (Bruślinów), Kułyha i Balin; starostwo przynosiło rocznie 26503 złp. 18 gr dochodu. Dn. 27 V 1766 otrzymał Ś. na sześć lat konsens na wyrób towarów leśnych w borach tego starostwa. Zapewne dobrze gospodarował, skoro wg lustracji z r. 1789 starostwo przynosiło już 32611 złp. rocznie. Ś. zmarł 31 VII 1788 w wieku 57 lat, został pochowany w Nowym Mieście nad Pilicą w kościele Kapucynów.
Ok. r. 1760 ożenił się Ś. z Heleną z Mierzejewskich (zm. między 5 II 1777 a 31 VII 1788), córką Krzysztofa, kaszt. sochaczewskiego, i Konstancji z Puzynów; zapisał jej 4 VIII 1760 dożywocie na star. lityńskim. Mieli dwóch synów: Antoniego (1766—1828), od 23 XI 1787 rotmistrza 89. chorągwi Kawalerii Narod., żonatego z Urszulą Leszczyńską (1783 — po 1832), starościanką rawską, dziedziczką Ossy, od 21 II 1832 powtórnie zamężną z kpt. Mikołajem Madalińskim, i Feliksa (zm. 1828), żonatego z Joanną Szymaniecką, oraz siedem córek: Mariannę (16 VII 1760 — 1830), wydaną w r. 1782 za Teodora Dyzmę Szymanowskiego, szambelana królewskiego (ich synem był Feliks Szymon Szymanowski, zob.), Barbarę (chrzest 22 X 1762), wydaną w r. 1789 za Ignacego Zapolskiego, szambelana królewskiego, Bonę (chrzest 31 X 1763), Joannę (chrzest 3 II 1765), Mariannę Annę (chrzest 10 I 1768), wydaną za Jana Szymanowskiego (zob.), Różę (Rozalię) (1770—1835), od r. 1794 żonę Jana Nepomucena Małachowskiego (zob., w PSB błędnie jako córka Michała) i Teklę (po r. 1775 — 1842).
Ś. występuje w opartej na rodzinnych przekazach i archiwach powieści Klementyny z Tańskich Hoffmanowej „Dziennik Franciszki Krasińskiej w ostatnich latach Augusta III pisany” („Rozrywki dla Dzieci” T. 4: 1825 nr 20—24).
Rzekomy portret w Muz. Narod. w W. (miniatura współoprawna z miniaturą brata Michała i siostry Bony Granowskiej najpewniej nie przedstawia obu braci, gdyż portretowani noszą ordery, których Świdzińscy nie mieli); — Boniecki, V 217, XIV 141, 284, 327; Dramat staropolski od początku powstania sceny narodowej. Bibliografia, Wr. 1978 II cz. 2 s. 300 (nr 271); Elektorów poczet; Łoza, Kawalerowie; Niesiecki, VIII 573; Oficerowie Rzpltej 1777—94, I 299, 323; Pułaski, Kronika, I 217, II 98; Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; Słown. geogr. (Lityn, Nowe Miasto, Odrzywół); Święcki, Historyczne pamiątki, II 461; Uruski, X 175, XI 28, XV 92, Uzup. II 39; — Bartoszewicz J., Konstanty Świdziński i jego wieczysta fundacja, „Bibl. Warsz.” 1857 t. 2 z. 3 s. 497; Boyé P., La cour Polonaise de Lunéville (1737—1766), Nancy 1926 s. 154, 158, 166; Filipczak W., Aktywność sejmikowa regalistów w województwie rawskim, „Roczn. Łódz.” T. 57: 2010 s. 17, 21, 26, 36; tenże, Sejm 1778 roku, W. 2000 s. 89, 348; Kupisz D. i in., Dzieje Klwowa i parafii klwowskiej do roku 1918, Radom 2015; Łukaszewicz J., Historia szkół w Koronie i w Wielkim Księstwie Litewskim, P. 1850 II 8; Szczęsny J., Kilka słów o Świdnie i rodzinie Świdzińskich, „Tyg. Ilustr.” T. 99: 1877 z. 4 s. 293—4, 306; Puget W., Pałace i dwory w dawnym województwie rawsko-mazowieckim, W. 1995 I 61; Ugniewski P., Ludwik XVI — Stanisław August. Propagandowe wizerunki równoległe, W. 2014 s. 32; Wiśniewski J., Dekanat opoczyński, Radom 1913 s. 102; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, Wr. 1977 s. 128; — Czaykowski, Regestr diecezjów, s. 112, 127—8, 723, 783; Diariusz sejmu ordynaryjnego warszawskiego 1776 roku zaczętego, W. 1776 s. 9; Diariusz sejmu wolnego ordynaryjnego […] dnia 2 miesiąca października odprawującego się, W. 1780 s. 354, 374, 454; Historia domus varsaviensis scholarum piarum, Oprac. L. Chmaj, Wr. 1959; Hoffmanowa z Tańskich K., Dziennik Franciszki Krasińskiej w ostatnich latach Augusta III pisany, Kr. 2003 s. 12, 23; Mémoires du roi Stanislas-Auguste, II 329, 568; Ostrowski T., Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, Wr. 1972; Piotrowski E., Summariusz królewszczyzn w całej Koronie Polskiej […] roku 1770, Żytomierz 1862 s. 48; Szymanowski J., Listy do starościny wyszogrodzkiej, Oprac. F. Korwin-Szymanowski, W. 1973; Teki Dworzaczka CD—ROM, Kórnik—P. 1997; Vol. leg., VII 291, VIII 840, 947; Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI—XVIII wieku. Inwentarze dóbr ziemskich z XVII—XVIII wieku, Wyd. J. Pielas, Kielce 2013 II cz. 1 s. 187, 191; — „Gaz. Warsz.” 1787 nr 43, 44, 59, 1788 nr 63 supl.; „Kolęda Warsz.” 1759; — AGAD: Metryka Kor., Księgi Kanclerskie, nr 83 cz. 1 s. 138, Sigillata, nr 25 k. 91, nr 27 s. 384, nr 28 s. 457 (445), nr 29 s. 228 (218), nr 34 k. 150v, Arch. Skarbu Kor., t. 46 nr 7 k. 22—7v, nr 12 s. 70—3, Arch. Lubomirskich z Małej Wsi, nr 916 a s. 13—30, Roś, XXII/50 s. 11—13; AP w Kielcach: Zbiór Akt z Rdzowa, sygn. 18 s. 23438 (niewykorzystane); B. Czart.: rkp. 869; B. Jag.: rkp. 5344 t. 4 k. 171—1v (Herbarz Żegoty Paulego); B. Narod.: rkp. 3253 t. 4 k. 116—16v, 122—2v, rkp. 3254 t. 4 k. 113—16v, 119—20, rkp. 3255 t. 3 k. 170—1, rkp. 3261 t. 4 k. 112, rkp. 5751 k. 7—12; B. Ossol.: rkp. 7932 cz. 2 s. 1—2; B. PAN w W.: rkp. III 76—60 (niewykorzystane); BUW: rkp. 2039—2042, 2044; Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie: sygn. loc. 3560 1a k. 97; — Informacje Andrzeja Haratyma z W. na podstawie kwerendy w AGAD (Kam. III/322 k. 5v, Zbiór Popielów, nr 129 k. 13v, 21), Krzysztofa Chłapowskiego z W. na podstawie kwerendy tamże (Arch. Skarbu Kor., t. 46 nr 8 s. 2, 22) i Mariusza Machyni z Kr. na podstawie kwerendy w Central’nym deržavnym istoryčnym archivie Ukraïny w Kijowie (F. 49 op. 1 nr 131 k. 151).
Urszula Kosińska