Klukowski Ignacy (1806–1862), powstaniec, emigrant, malarz. Ur. w ojcowskim majątku Narbutowszczyźnie w pow. oszmiańskim, syn Kajetana i Franciszki Broneckiej. Młodość spędził K. w Wilnie, gdzie ukończył szkołę i na Uniw. Wil. Szkołę Sztuk Pięknych. Był uczniem J. Rustema i samodzielnie studiował historię sztuki. W czerwcu 1820 r. wziął K. udział w wystawie uczniów Szkoły Sztuk Pięknych, przedstawiając 18 szkiców i 2 rysunki kredą. Później objął posadę w kancelarii dóbr Radziwiłłowskich. W r. 1831 wileński Komitet Rewolucyjny wyprawił go do Oszmiany dla rozpoczęcia powstania w tym mieście. Dn. 4 IV K. z 8 towarzyszami dał sygnał walki, rozbroił załogę i opanował miasto. Został wówczas adiutantem dowódcy K. Przezdzieckiego. Po wyjściu powstańców z Oszmiany i rozsypce pod Rumem K. uczestniczył w partyzantce w pow. wilejskim, święciańskim i wiłkomirskim. W lipcu przyłączył się do kolumny gen. H. Dembińskiego i odniósł kontuzję w potyczce pod Malatami. Wysłany przez Dembińskiego z raportem do Warszawy, przekradł się zręcznie przez linie nieprzyjacielskie i dopełnił swej misji. Awansował wówczas na porucznika i otrzymał Krzyż Virtuti Militari. Przygody swe opisał w pamiętniku ogłoszonym przez F. Wrotnowskiego („Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy”, Paryż 1835).
Po klęsce powstania K. wyjechał początkowo do Galicji, gdzie malował widoki w Kalwarii i Lanckoronie, następnie emigrował do Francji, przebywał zrazu w Tours, Montpellier i Tuluzie, a od r. 1836 w Paryżu. W r. 1834 zgłosił akces do Tow. Demokr. Pol. i podpisał Manifest Poitierski, ale został skreślony z listy członków w kilka miesięcy potem. W Paryżu utrzymywał się z kolorowania rycin, a później malowania wzorów na fularach, «robotą mordującą wyobraźnię i rękę». Zwiedzał systematycznie muzea i robił notatki z zakresu historii sztuki, ale nie miał warunków do stałej pracy naukowej. Jego widoki Kalwarii i Lanckorony były umieszczone w „La Pologne Pittoresque” (1837).
W l. 1846–7 odnajdujemy K-ego wśród towiańczyków, w kole St-Charles, skupionym wokół Mickiewicza. Na wezwanie tego ostatniego, w maju 1848 r. K. ogłosił apel, po polsku i francusku, do udziału w Legionie formowanym przez Mickiewicza w Lombardii. Dn. 28 V wyruszył z Paryża na czele grupy krzyżowców, którą przyprowadził do Mediolanu. Płk J. Siodołkowicz mianował go sierżantem w tworzącej się II kompanii Legionu. W lipcu K. odwiedził 1 kompanię stojącą na froncie tyrolskim, dla przestrzeżenia jej przed agentami Hotelu Lambert; regularnie też donosił Mickiewiczowi do Paryża o wszystkim, co się działo w Legionie. W sierpniu, po klęsce Włochów, przeszedł do Piemontu; we wrześniu udał się do Florencji dla nawiązania kontaktu z przybyłą tam następną kompanią ochotników. Kpt. M. Hauke zaliczył go do oficerów «nadkompletnych» i powierzył mu funkcje kancelaryjne jako władającemu biegle językiem włoskim. K. zaprojektował wtedy wzór orzełka na czapki dla legionistów. Stanął też po stronie Haukego w jego zatargu o dowództwo Legionu z płkiem Siodołkowiczem. W maju 1849 r., gdy legioniści wyruszyli bronić Republiki Rzymskiej, K. wyjechał do Paryża z zamiarem prowadzenia dalszego werbunku, który okazał się już niemożliwy. W ciągu roku służby w Legionie nie znalazł się na linii bojowej.
K. wrócił do swego warsztatu, lecz tracił siły na skutek gruźlicy; wkrótce też znalazł się w nędzy, gdy przeszła moda malowanych ręcznie fularów. W r. 1861 zaopiekował się nim przybyły z Litwy, bliżej nie znany przyjaciel z lat młodych. K. zmarł w szpitalu paryskim 30 V 1862 r. i pochowany został na Montmartre. Rękopisy swe: Myśli i notatki historyczne o sztuce. Listy artystyczne do Ed[warda] R[astawieckiego?], Listy o historii sztuki do Br[onisława] Z[aleskiego?] zniszczył podobno przed śmiercią.
Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, (M. Gumowski); Janowski, Słownik bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Tyrowicz M., Towarzystwo Demokratyczne Polskie, W. 1964; Boniecki, X 152; Więckowska, Zbiory batignolskie; – Bieliński, Uniw. Wil., II; Kieniewicz S., Legion Mickiewicza, W. 1957; Lewak A., Dozór polski w Genewie w r. 1848, „Kwart. Hist.” R. 33: 1919 s. 57; Mickiewicz W., Mémorial de la Légion polonaise, Paryż 1909 II 206; tenże, Żywot A. Mickiewicza, P. 1892–5 II–IV; Szczerbicki E., Rok 1831 w pow. oszmiańskim, Rocznik Gimnazjum w Oszmianie, 1926–7; Szpotański S., A. Mickiewicz i jego epoka, W. 1921 III 134; – Legion Mickiewicza, Wybór źródeł, Wyd. H. Batowski, Wr. 1958; Listy legionistów A. Mickiewicza, Wyd. H. Lutzowa, Wr. 1963; Mickiewicz A., Dzieła. Wyd. Narod. T. 16: Listy, W. 1955; Mickiewicz W., Pamiętniki, W. 1926 I; – Nekrolog: „Roczn. Tow. Hist.-Liter.” 1866.
Stefan Kieniewicz