Szebeko Ignacy Ludwik (1859–1937), działacz polityczny, poseł do rosyjskiej Rady Państwa i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
Ur. 2 XI w Bokowoje w gub. chersońskiej, był synem Adalberta, ziemianina, gen. artylerii armii rosyjskiej, i Leontyny z Tripplinów. Miał bliźniaczą siostrę Józefę (Józefinę) Szebeko (zob.).
S. uczył się w Liceum Aleksandryjskim w Petersburgu, następnie studiował na Wydz. Prawa tamtejszego uniwersytetu. Po uzyskaniu stopnia kandydata praw pracował jako sędzia śledczy w Rewlu (obecnie Tallin), a potem prokurator w Permie. W r. 1887 przeniósł się do Warszawy, gdzie rozpoczął praktykę adwokacką. Dzięki małżeństwu zawartemu t.r. z Felicją Rotwand, pasierbicą i bratanicą Stanisława Rotwanda (zob.), wszedł do sfery ziemiańsko-finansowej Król. Pol. Był odtąd współwłaścicielem i dyrektorem warszawskiego oddz. Domu Bankowego Hipolita Wawelberga. Nabył majątek ziemski w Głogowcu (pow. kutnowski). W okresie rewolucji w Rosji i Król. Pol. związał się w r. 1905 ze Stronnictwem Polityki Realnej i wszedł do jego Zarządu. W r. 1907 wstąpił do Tow. Rolniczego Ziemi Kutnowskiej (w l. 1911–12 był członkiem jego Zarządu), a w r. 1909 do Tow. Przemysłowców guberni Król. Pol.
Dn. 7 X 1909, z ramienia Stronnictwa Polityki Realnej, został S. wybrany na deputowanego do Rady Państwa w Petersburgu, Izby Wyższej Dumy Państw. Uważany (m.in. przez premiera P. Stołypina) za najzdolniejszego oratora, pracował tam w komisjach: rolnej, prawodawczej, ds. Chełmszczyzny oraz ds. samorządu miejskiego. Bezskutecznie zabiegał o wprowadzenie w Król. Pol. samorządu miejskiego oraz spolszczenie administracji. Przy głosowaniu nad wyłączeniem z Królestwa nowo utworzonej gub. chełmskiej, wraz z innymi posłami Koła Polskiego wstrzymał się 18 IV 1912 od głosu. Wybrany ponownie do Rady Państwa 26 X t.r., w memoriale z 18 XII protestował przeciw zaniechaniu prac nad ustawą o samorządzie w Król. Pol.
Wybuch pierwszej wojny światowej zastał S-ę w Niemczech i 4 VIII 1914 został on tam aresztowany. Zwolniony po sześciu dniach, wyjechał do Kopenhagi, a stamtąd do Petersburga (od 18 VIII t.r. Piotrogród). Na forum Rady Państwa poparł odezwę naczelnego wodza armii rosyjskiej w. ks. Mikołaja Mikołajewicza z 14 VIII, zapowiadającą zjednoczenie ziem polskich i nadanie im autonomii, w wydanym zaś 25 VIII przez działaczy Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego i Stronnictwa Polityki Realnej «Oświadczeniu Polaków» wystąpił przeciw organizowaniu Legionów Polskich, współdziałających z armią austro-węgierską. W poł. listopada wraz z grupą polityków związanych ze Stronnictwem Polityki Realnej odwiedził okupowany przez Rosjan Lwów, gdzie spotkał się z polskimi działaczami, m.in. ze Stanisławem Grabskim. Z ramienia Stronnictwa Polityki Realnej wszedł 25 XI do powołanego w Warszawie Komitetu Narodowego Polskiego, kierowanego przez Zygmunta Wielopolskiego i podpisał antyniemiecką odezwę Komitetu. Na początku r. 1915 w Piotrogrodzie włączył się w działalność Komitetu Niesienia Pomocy Ofiarom Działań Wojennych. Dn. 3 VI t.r. uczestniczył tamże w zwołanej przez rząd I. Goremykina naradzie dotyczącej Król. Pol. Wraz z m.in. Wielopolskim, Romanem Dmowskim i Władysławem Grabskim wchodził w skład działającej w okresie 5 VII – 14 X polsko-rosyjskiej Komisji Dwunastu ds. opracowania sposobów realizacji odezwy w. ks. Mikołaja Mikołajewicza z sierpnia 1914. Po zajęciu 5 VIII 1915 Warszawy przez armię niemiecką i przeniesieniu Komitetu Narodowego Polskiego do Piotrogrodu był we wrześniu t.r. jednym z inicjatorów wydawania organu Komitetu, tygodnika „Sprawa Polska”, redagowanego przez Stanisława Kozickiego i Zygmunta Wasilewskiego; z pismem tym współpracował do końca r. 1917. Wobec zajęcia u schyłku r. 1915 większości ziem polskich przez armie państw centralnych, żądał w Radzie Państwa koncesji na rzecz Polaków, m.in. 22 II 1916 skrytykował rosyjski rząd B. Stürmera za niechęć do odbudowy państwa polskiego. W reakcji na Akt 5 listopada domagał się 14 XI t.r. wspólnego stanowiska Ententy w sprawie polskiej. Dn. 5 XII poparł zapowiadane trzy dni wcześniej przez premiera A. Trepowa utworzenie po wojnie zjednoczonej i wolnej Polski, związanej sojuszem z Rosją. Wraz z Wielopolskim i Konstantym Skirmuntem spotkał się w lutym 1917 w Sztokholmie z przybyłym z Warszawy działaczem Stronnictwa Polityki Realnej Henrykiem Potockim i zalecił mu zbliżenie się do obozu aktywistów. Po wybuchu rewolucji lutowej i zakończeniu prac Rady Państwa nadal działał w urzędującym w Piotrogrodzie Komitecie Narodowym Polskim. Dn. 30 III t.r. złożył wizytę premierowi Rządu Tymczasowego G. Lwowowi, dziękując mu w imieniu Koła Polskiego za poparcie planu utworzenia niepodległej Polski związanej z Rosją «wolnym przymierzem wojskowym». Podpisał manifest Komitetu Narodowego Polskiego z 2 IV, wyrażający nadzieję na poparcie przez Rząd Tymczasowy niepodległościowych aspiracji Polaków. W maju reprezentował Stronnictwo Polityki Realnej na konferencji polskich polityków różnych obozów w Sztokholmie; sprzeciwił się wtedy koncepcji utworzenia w Rosji polskich formacji zbrojnych. W dn. 3–9 VIII uczestniczył w Moskwie w Polskim Zjeździe Politycznym i został wybrany do powołanej wtedy Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego, która wkrótce potem uznała zwierzchnictwo utworzonego 15 VIII pod kierownictwem Dmowskiego nowego Komitetu Narodowego Polskiego z siedzibą w Paryżu. Także w sierpniu w Sztokholmie wszedł do Komitetu Kościuszkowskiego, przygotowującego obchody stulecia śmierci Tadeusza Kościuszki. W czasie przewrotu bolszewickiego (6–8 XI) przebywał w Piotrogrodzie; został członkiem Rady Zjazdów Polskich Organizacji Pomocy Ofiarom Wojny i od 16 XI reprezentował ją w kierowanej przez Aleksandra Lednickiego Komisji Likwidacyjnej ds. Król. Pol.; pracował w wydz. komisji ds. polskich dóbr kultury wywiezionych do Rosji. Na początku r. 1918 wystąpił z Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego, a gdy 26 I t.r. bolszewicka Rada Komisarzy Ludowych rozwiązała Komisję Likwidacyjną ds. Król. Pol., przedostał się ponownie do Sztokholmu. Stamtąd wyjechał do Paryża, gdzie wkrótce potem wszedł do Komitetu Narodowego Polskiego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił S. do kraju. Wstąpił do konserwatywnego Stronnictwa Prawicy Narodowej, w którym opowiadał się za współpracą z Narodową Demokracją (Związkiem Ludowo-Narodowym). Dn. 8 III 1920 mianowano go chargé d’affaires poselstwa polskiego w Berlinie. W czerwcu t.r. Związek Ludowo-Narodowy wysuwał go na stanowisko ministra spraw zagranicznych w reorganizowanym rządzie Leopolda Skulskiego, a następnie w formowanym rządzie W. Grabskiego; wobec sprzeciwu partii centrowych i lewicowych S. teki nie otrzymał. Kiedy Stronnictwo Prawicy Narodowej poparło politykę wschodnią Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, przeszedł S. we wrześniu do Związku Ludowo-Narodowego. Dn. 1 X został odwołany z placówki w Berlinie. W okresie rekonstrukcji Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa w czerwcu 1921 był ponownie kandydatem partii prawicowych na stanowisko ministra spraw zagranicznych. W r. 1922 zastępował w Genewie Szymona Askenazego, stałego delegata pełnomocnego rządu RP przy Lidze Narodów.
W wyborach do Sejmu, przeprowadzonych 5 XI 1922, zdobył S. mandat z listy państw. Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej i wszedł do zarządu klubu parlamentarnego Związku Ludowo-Narodowego. Zasiadał w sejmowych komisjach: prawniczej, rolnej i spraw zagranicznych oraz nadzwycz. dla rewizji umów Min. Kolei Żelaznych (od 12 VI 1924 Min. Kolei). Dn. 4 X 1923 wszedł do zarządu polskiej sekcji Stow. Prawa Międzynarodowego, gdzie został zastępcą przewodniczącego, Zygmunta Cybichowskiego. Reprezentując w Związku Ludowo-Narodowym grupę ziemiańską, został 27 X 1924 wybrany na wiceprezesa jego Rady Naczelnej; 20 VII 1925 głosował przeciw reformie rolnej. W tym okresie był członkiem Centralnego Tow. Rolniczego, a od 25 XI t.r. członkiem prezydium Komitetu Związku Polskich Organizacji Rolniczych. W wyborach do Sejmu 4 III 1928 zdobył mandat z państw. listy Katolicko-Narodowej, ale już w maju t.r., skłoniony przez Zarząd Główny Związku Ludowo-Narodowego, zrzekł się go na rzecz Mikołaja Osady, popieranego przez Stow. Właścicieli Nieruchomości. Odtąd był wizytatorem regionalnych organizacji Związku Ludowo-Narodowego, ale wobec poparcia przez Związek niektórych ustaw rządowych, wystąpił niebawem z szeregów tego ugrupowania. Był w tym okresie członkiem Związku Stow. Plantatorów Buraka Cukrowego, kierowanego przez Stanisława Humnickiego, oraz w dalszym ciągu działał w Komitecie Związku Polskich Organizacji Rolniczych i Centralnym Tow. Rolniczym. Pod koniec l. dwudziestych zrezygnował z wszystkich funkcji. Zmarł 28 V 1937 w Warszawie, został pochowany 1 VI na cmentarzu Powązkowskim (kw. 159–5–17/18).
W zawartym 27 I 1887 małżeństwie z Felicją Rotwand (1865–1934) miał S. córkę Jadwigę oraz synów: Witolda (1889–1969), adiutanta gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego w I Korpusie Polskim, powstańca wielkopolskiego i rotmistrza 1. Pułku Ułanów Wielkopolskich, Zdzisława Felicjana (1892–1932), prawnika, pracownika Min. Skarbu, i Wacława (1895–1943), adwokata.
Brzoza C., Stepan K., Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906–1917, W. 2001 (bibliogr.); Kto był kim w II RP? (fot.); Słownik biograficzny adwokatów polskich, W. 2007 II (bibliogr.); – Bazylow L., Polacy w Petersburgu, Wr. 1984; Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, W. 1989 I–II; Hist. dyplomacji pol., III–IV; Jakubowska U., Prasa narodowej demokracji w dobie zaborów, W.–Ł. 1988; Kidzińska A., Zarys działalności Stronnictwa Polityki Realnej podczas I wojny światowej w Królestwie Polskim, „Annales UMCS”, S. F. Hist., Vol. 57: 2002 s. 167, 171, 174, 180, 187; Kledzik M., Zgrupowanie AK mjr. Bartkiewicza, W. 2002; Łaptos J., Dyplomaci II RP w świetle raportów Quai D’Orsay, W. 1993; Łoś P., Szkice do portretu ziemian polskich XX wieku, W. 2005; Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928, L. 2000; Marszałek P., Rada Obrony Państwa z 1920 roku, Wr. 1995; Nowak-Kiełbikowa M., Konstanty Skirmunt. Polityk i dyplomata, W. 1998; Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski, Gd. 1990 II cz. 1–2; Pacy J., Polish ambassadors and ministers in Berlin, Moscow and Paris, 1920–1945, „The Polish Review” Vol. 30: 1985 nr 3 s. 240; Reychman K., Szkice genealogiczne, W. 1936 S. I s. 173; Rudnicki S., Działalność polityczna polskich konserwatystów 1918–1926, Wr. 1981; Seyda M., Polska na przełomie dziejów. Fakty i dokumenty, P. 1927; Spustek I., Polacy w Piotrogrodzie 1914–1917, W. 1966; Szpoper D., Sukcesorzy Wielkiego Księstwa, Gd. 1999; Toporowicz W., Sprawa polska w polityce rosyjskiej 1914–1917, W. 1973; Wątor A., Działalność Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1922, Szczecin 1992; Wieczorkiewicz P., Polacy w petersburskiej Radzie Państwa 1906–1914, w: Losy Polaków w XIX–XX w., W. 1987 s. 107; Wysocki A., Tajemnice dyplomatycznego sejfu, W. 1974; – Dembiński H., Dziennik 1907–1915, Oprac. S. Rudnicki, W. 2000; Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915–1918, W. 1983; Grabski S., Pamiętniki, W. 1989 II; Harusewicz M., Za carskich czasów i po wyzwoleniu, Londyn 1975; Korwin-Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855–1925), P. 1930; Kronenberg L., Wspomnienia, W. 1933; Lednicki A., Pamiętnik 1914–1918, Oprac. Z. Koziński, Kr. 1994; Mieses M., Z rodu żydowskiego, W. 1991 s. 217; Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27; Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914–1918, Oprac. J. Pajewski, P. 1997; Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7; Wierzbicki A., Żywy Lewiatan. Wspomnienia, W. 2001; – „Dzien. Urzęd. MSZ RP” R. 3: 1922 nr 8 s. 97; – Arch. Sejmu w RP W.: Skorowidz osobowy do spraw. stenograficznych z posiedzeń Sejmu Ustawodawczego; CAW: sygn. AP9916, KW 120/S–4732 (dot. syna, Witolda); USC w W.: sygn. I–14/155/1937, I–14/119/1934 (akta zgonu S-i i żony).
Przemysław Marcin Żukowski