Matuszewski Ignacy Hugo Stanisław, pseud. Antoni Mchowicz, Ogiński i prawdopodobnie inne; niektóre artykuły w „Gazecie Polskiej” sygnował znakiem graficznym «okienko» (1891–1946), pułkownik, szef II Oddziału Sztabu Generalnego, kierownik Min. Skarbu, redaktor „Gazety Polskiej”, działacz polityczny na emigracji, publicysta. Ur. 10 IX w Warszawie. Był synem historyka literatury i krytyka Ignacego (zob.) oraz Anieli Bein (jego ojcem chrzestnym był B. Prus), bratem Tadeusza, biologa. W r. 1911 ukończył 8-klasowe Gimnazjum im. Ziemi Mazowieckiej K. Kujawskiego w Warszawie. W okresie gimnazjalnym brał udział w strajku szkolnym. Był też wydawcą pisma szkolnego „Bez Przyłbicy” (zamieścił w nim artykuł pod pseud. Antoni Mchowicz oraz tłumaczenie wiersza Rimbauda, pt. „Statek pijany”). W r. akad. 1911/12 zapisał się na Wydział Filozoficzny UJ i do r. akad. 1913/14 uzyskał zaliczenie 5 semestrów. Równocześnie studiował architekturę w Mediolanie, zapisał się także na prawo w Dorpacie, a w r. 1913 rozpoczął studia rolnicze w Warszawie, przez cały czas zajmując się również literaturą piękną.
W grudniu 1914 M. został zmobilizowany w stopniu chorążego rezerwy do armii rosyjskiej. Brał udział w walkach na froncie niemiecko-austriackim, gdzie był dwukrotnie ranny (raz ciężko). W kwietniu 1917 awansował na sztabskapitana. W czerwcu 1917 brał aktywny udział w organizowaniu I Ogólnego Zjazdu Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. W czasie obrad postawił i przeprowadził wniosek o wybranie J. Piłsudskiego honorowym prezesem Zjazdu (M. nie należał jeszcze wówczas do organizacji związanych z Piłsudskim). Był też autorem uchwalonej deklaracji do emigracji, stwierdzającej, że politykę polską winny realizować władze wyłonione w kraju, a nie pozostające na emigracji. Następnie M. uczestniczył w formowaniu Wojska Polskiego w Rosji. Pełnił kolejno funkcje komisarza z ramienia Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpol) przy 2 armii, pełnomocnika Naczpolu na front zachodni i pomocnika kierownika wydziału mobilizacyjnego Naczpolu. Z tego tytułu w końcu października 1917 uczestniczył w opracowaniu planu mobilizacyjnego I Korpusu Polskiego, do którego sam wstąpił w grudniu 1917. W I Korpusie kierował sekcją kursów oficerskich. W tym okresie M. wstąpił do konspiracyjnego Związku Walki Czynnej (w późniejszym okresie członkowie Związku znaleźli się w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W lutym 1918 M. zorganizował zbrojne zajęcie przez oddziały polskie Mińska i 20 II został komendantem miasta. W dn. 21–22 V 1918 brał udział wraz z kapitanem L. Lisem-Kulą i płkiem P. Barthlem de Weydenthalem w kierownictwie spisku zorganizowanego przez POW, którego celem było pozbawienie gen. J. Dowbór-Muśnickiego dowództwa I Korpusu i rozpoczęcie przez Korpus walki z Niemcami. M. przewidywany był na szefa sztabu Korpusu. Gdy próba zamachu nie powiodła się, M. – za cichą zgodą Dowbór-Muśnickiego (któremu nieobecność uczestników spisku była na rękę) – wyjechał z Bobrujska i nie stawił się na sąd zorganizowany nad spiskowcami. Wywołało to liczne ataki na M-ego ze strony Dowbór-Muśnickiego. M. in. wydał on organom sądowym I Korpusu rozkaz ścigania M-ego. Z Bobrujska M. udał się do Kijowa, gdzie podjął pracę w Komendzie Naczelnej 3 (KN 3) POW. Pełnił w niej funkcję kierownika oddziału wywiadu KN POW na Rosję, Ukrainę i Białoruś. Dn. 31 X 1918 M-ego wysłano z Kijowa do Komendy Głównej POW w Krakowie.
W dn. 8 XI 1918 wstąpił w Lublinie do Wojska Polskiego. Po 3 dniach zgłosił się w Warszawie. Piłsudski przydzielił M-ego do Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza w stopniu majora. W grudniu 1918 M. został wysłany przez Piłsudskiego do Poznania z zadaniem przygotowania zjednoczenia wojska pod komendą Piłsudskiego. Po krótkim pobycie w Poznaniu wrócił do Warszawy i jako znawca spraw Rosji został przydzielony do Sztabu Generalnego, w którym zajmował stanowisko kierownika biura wywiadowczego w oddziale VI (później II). Od kwietnia do lipca był zastępcą szefa oddziału II w Sztabie Ścisłym Naczelnego Wodza, a od 28 VIII 1920 w stopniu podpułkownika szefem oddziału. W listopadzie 1920 został przydzielony jako ekspert wojskowy do delegacji polskiej na konferencję pokojową w Rydze. Po zawarciu pokoju wrócił w końcu marca 1921 na stanowisko szefa oddziału II Naczelnego Dowództwa. W tym okresie starał się o opóźnienie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, co pozwoliłoby na zakonspirowanie rosyjskich organizacji białogwardyjskich w Polsce. Po likwidacji Naczelnego Dowództwa był do końca lipca 1923 szefem oddziału II Sztabu Generalnego. Następnie przez rok uczestniczył w III Kursie Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej. Jako zwolennik Piłsudskiego po ukończeniu Kursu miał zamknięty powrót do Sztabu Generalnego i dlatego po nominacji 1 XII 1924 na pułkownika, w tymże miesiącu wysłano go do Rzymu jako attaché wojskowego.
Po przewrocie majowym M. objął z dn. 1 XI 1926 stanowisko naczelnika wydziału, a w kwietniu 1927 dyrektora departamentu administracyjnego Min. Spraw Zagran. (MSZ). Do jego zadań należała kontrola polityki personalnej i wykorzystywania funduszy dyspozycyjnych Ministerstwa. Dn. 1 IX 1928 został mianowany posłem nadzwycz. i ministrem pełnomocnym na Węgrzech, a 3 XI t. r. złożył listy uwierzytelniające. W dn. 14 IV 1929 objął w gabinecie K. Świtalskiego kierownictwo Min. Skarbu. Na tym stanowisku pozostawał do 26 V 1931. Początkowo zapowiadał kontynuowanie polityki skarbowej rozpoczętej przez swego poprzednika G. Czechowicza. Jednak wobec narastania kryzysu szybko od tej polityki odstąpił. Starał się o zapewnienie równowagi budżetowej poprzez maksymalną redukcję wydatków. Jako główne zadanie polityki rządowej wysuwał ochronę stałości kursu złotego, czemu miała służyć tzw. deflacja integralna, której był czołowym rzecznikiem. Występował też przeciwko wprowadzeniu w Polsce ograniczeń dewizowych. Swe poglądy na sprawy gospodarcze przedstawiał w licznych przemówieniach oraz artykułach (np. Stan finansowy Polski na tle koniunktury gospodarczej, „Przemysł i Handel” 1929 nr 46; Gospodarstwo polskie na tle sytuacji światowej, „Polska Gosp.” 1933 nr 21). Wraz z A. Kocem i T. Lechnickim wytyczał zasadnicze kierunki polityki gospodarczej rządu. Należał wówczas do bardzo wpływowej «grupy pułkowników», przy czym zaliczany był do prawicy obozu sanacyjnego. W końcu maja 1931 bawił w Sztokholmie, gdzie podpisał umowę ze szwedzkim finansistą I. Kreugerem o tzw. II pożyczkę zapałczaną. Odejście M-ego z kierownictwa Min. Skarbu w niektórych kołach komentowano jako wynik niezadowolenia Piłsudskiego z warunków podpisanej umowy. Wg bardziej miarodajnych informacji wydaje się, że przyczyną dymisji był narastający konflikt M-ego z Piłsudskim na tle wysokości budżetów wojskowych. M. dążył bowiem zgodnie ze swą koncepcją «zaciskania pasa» do ich zmniejszenia. Po odejściu z Ministerstwa M. został wprowadzony przez swego przyjaciela B. Miedzińskiego do redakcji czołowego organu sanacji „Gazety Polskiej”. Szybko stał się jednym z jej głównych publicystów. Odgrywał wówczas nadal istotną rolę polityczną, chociaż był już poza ścisłym kierownictwem obozu Piłsudskiego. Koncepcje M-ego wpłynęły m. in. na ukształtowanie niektórych sformułowań konstytucji kwietniowej. M. brał też udział w życiu gospodarczym. Np. w styczniu 1932 powołany został do Komisji Uzdrowienia Gospodarki Komunalnej, a w grudniu 1934 na przewodniczącego Centralnej Komisji Oszczędnościowo-Oddłużeniowej dla Samorządów.
Po śmierci Piłsudskiego M. początkowo grawitował w kierunku grupy E. Śmigłego-Rydza. W związku z tym 17 IV 1936 ogłosił w „Gazecie Polskiej” artykuł atakujący rząd M. Zyndram-Kościałkowskiego za brak powagi, siły i niechęć do podejmowania decyzji. Rząd ów artykuł skonfiskował (jedyny wypadek konfiskaty w „Gazecie Polskiej”), ale po niedługim czasie musiał podać się do dymisji. M. znalazł się jednak w konflikcie i z następnym gabinetem, kierowanym przez F. Sławoja-Składkowskiego, i w maju 1936 musiał ustąpić z redakcji „Gazety Polskiej”. Fragmenty swych artykułów i przemówień z lat trzydziestych ogłosił w zbiorze Próby syntez (W. 1937). Po odejściu z „Gazety Polskiej” znalazł się na bocznym torze. Został wówczas prezesem dyrekcji Tow. Kredytowego Miejskiego w Warszawie. Równocześnie nadal pisywał artykuły, częściowo pod pseudonimami, lub lansował swe koncepcje za pośrednictwem innych osób. Jego ówczesne neoliberalne poglądy gospodarcze najpełniej wyrażała łódzka „Polityka Gospodarcza” redagowana przez S. Lauterbacha. Pisywał też często w „Słowie Wileńskim”. Jesienią 1938 kandydował do Senatu z m. Warszawy, ale jego kandydaturę, zgłoszoną przez K. Libickiego i K. Rudnickiego, utrącił Obóz Zjednoczenia Narodowego, nie popierający ówczesnej działalności M-ego. Od marca 1938 domagał się zwiększenia wydatków na armię, a w marcu 1939 wystąpił z artykułem o konieczności podwojenia liczebności armii.
We wrześniu 1939, na zlecenie A. Koca, wraz z H. Rajchmanem, kierował ewakuacją złota Banku Polskiego z Łucka. W połowie października 1939 poprzez Rumunię i Turcję przybył z nieuszkodzonym transportem złota do Paryża. Przeciwko M-emu wysunięto wówczas zarzuty o nadmierne wydatki w trakcie przewozu złota. Jak się wydaje, miały one na celu utrudnienie M-emu podjęcia działalności politycznej w Paryżu. Dla oceny zarzutów powołano specjalny komitet, który jednak na skutek upadku Francji nie ogłosił orzeczenia. M. zaś, wraz z S. Mackiewiczem, na łamach wznowionego przez tego ostatniego „Słowa” wystąpił z oskarżeniem pod adresem rządu, że nie uczynił wszystkiego, by zapobiec klęsce. Po kapitulacji Francji M. próbował przejść do Hiszpanii. Na granicy został aresztowany. Przebywał dwa tygodnie w więzieniu w Madrycie. Później wyjechał do Portugalii. Akces M-ego do wojska nie został przyjęty. Dn. 2 IX 1941 M. przybył do Nowego Jorku. Tam natychmiast rzucił się w wir walki politycznej i działalności publicystycznej. Wraz z H. Rajchmanem i J. Węgrzynkiem zainicjował założenie Komitetu Narodowego Amerykanów Pochodzenia Polskiego (KNAPP), a następnie pracował nad zorganizowaniem Kongresu Polonii. W KNAPP był głównym ideologiem, autorem podstawowych dokumentów i redaktorem miesięcznika „Biuletyn Organizacyjny”. Obok tego pisywał w dziennikach „Nowy Świat” i „Dziennik Polski” oraz działał w Instytucie J. Piłsudskiego. Całą swą działalność skierował przeciwko polityce rządu W. Sikorskiego, a następnie S. Mikołajczyka w stosunku do Związku Radzieckiego. Występował też przeciwko zbyt, jego zdaniem, ugodowej polityce rządów Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii wobec Związku Radzieckiego. Władze amerykańskie stanęły na stanowisku, że działalność M-ego zmierza do rozbicia jedności aliantów i uznały go za obcego agenta. Z koncepcjami M-ego bardzo ostro walczyła również lewica emigracyjna. Mimo to M. nadal był niezwykle aktywny w zwalczaniu polityki radzieckiej.
W okresie pobytu w Stanach Zjednoczonych M. ogłosił 400 podpisanych artykułów, 130 prac wyszło bez jego podpisu; obok tego opublikował kilkanaście broszur. M. in. What Poland wants (London 1941, New York 1942, Bombay 1944), Wola Polski (W. 1942, 2. wyd. 1943), O co walczymy? (New York 1942), Granice zachodnie (Tel Aviv 1943, New York 1943), Czy Anglia gwarantowała granice Polski (Edynburg 1944 i inne wyd.), Ostrzeżenie z podziemi (Edynburg 1944), Lo que guiere Polonia (Buenos Aires 1944), Prawda o konstytucji kwietniowej (New York 1945), Great Britain’s obligations towards Poland and some facts about the Curzon Line (New York 1945), Did Britain guarantee Poland’s frontiers? (Edinburgh b. d.). Po śmierci M-a fragmenty jego emigracyjnej publicystyki wydane zostały w tomie Wybór pism (New York 1952). M. zmarł nagle 3 VIII 1946 w Nowym Jorku. Odznaczony był m. in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Orderem Odrodzenia Polski IV i II kl., Krzyżem Walecznych, francuską Legią Honorową V i II kl. Poza tym miał wysokie odznaczenia jugosłowiańskie, estońskie, rumuńskie, szwedzkie, finlandzkie, węgierskie, japońskie, włoskie i portugalskie.
Pierwszą żoną M-a była Stanisława Kuszelewska (zob.). Miał z nią córkę Ewę (poległa jako żołnierz powstania warszawskiego; w konspiracji używała pseud. Mewa). W r. 1928, po rozwodzie, ożenił się po raz drugi z Haliną Konopacką, mistrzynią olimpijską w rzucie dyskiem.

Enc. Nauk. Politycznych; Enc. Ultima Thule; Enc. Wojsk.; W. Enc. Powsz., (PWN); Łoza, Czy wiesz, kto to jest; Who’s who in Central and East-Europe 1935/1936, Zurich 1937; – Drozdowski M., Polityka gospodarcza rządu polskiego 1936–1939, W. 1963; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot.); Gebert B., Polska lewica w USA, „ Z Pola Walki” 1968 nr 3; Grosfeld L., Polskie reakcyjne formacje wojskowe w Rosji 1917–1919, W. 1956; Jędrzejewicz W., Polonia amerykańska w polityce polskiej, New York 1954 (fot. po s. 64); Knakiewicz Z., Deflacja polska 1930–1935; Kumaniecki J., Po traktacie ryskim, W. 1971; Landau Z., J. M. (1891–1946) – kierownik Ministerstwa Skarbu, „Finanse” 1974 nr 5 s. 49–60; Literatura polska na obczyźnie 1940–1960, Londyn 1964–5 I–II; M. I., Wybór pism, New York 1952 (we wstępie życiorys); Mackiewicz S. (Cat), Historia Polski od 11 XI 1918 do 17 IX 1939, Londyn 1941; Malinowski-Pobóg W., Najnowsza historia polityczna Polski, Londyn 1963–7 I–II, 1960 III; Mieses M., Polacy-chrześcijanie pochodzenia żydowskiego, W. 1938 II; Rakowski J., Ideologia gospodarcza epoki J. Piłsudskiego, „Niepodległość” (Londyn) 1948 t. 1 s. 128–30; Weinfeld I., Skarbowość polska, Wyd. 5., W. 1939; Wrzosek M., Polskie korpusy wojskowe w Rosji w latach 1917–1918, W. 1969; Zweig F., Poland between two wars, London 1944; – Dowbór-Muśnicki J., Moje wspomnienia, W. 1935; Dziennik Urzędowy MSZ RP, 1926 s. 146, 1927 s. 69, 1928 s. 197; Gruber H., Wspomnienia i uwagi, Londyn 1968; Ivánka A., Wspomnienia skarbowca 1927–1945, W. 1964; Jędrzejewicz J., W służbie idei, Londyn 1972; Lechoń J., Dziennik, Londyn 1967–70 I, II; Karpiński Z., O Wielkopolsce, złocie i dalekich podróżach, W. 1972; Młynarski F., Wspomnienia, W. 1971; Od Apelu do Kongresu. Zbiór dokumentów KNAPP, New York 1944; Rataj M., Pamiętniki 1918–1927, W. 1965; Spraw. stenogr. Sejmu RP z lat 1929–31; Wańkowicz M., Strzępy epopei, Wyd. 4., W. 1939 s. 70, 73–4, 103, 107, 141, 146, 151, 156–7, 165, 177, 187, 204, 213; – „Nowy Świat” 1941 nr z 8 XI (autobiografia M-ego); „Tyg. Pol.” 1946 nr z sierpnia; „Wiadomości” (Londyn) 1965 nr 986, 992, 1006; – AAN: Protokoły Rady Min. 1929–31 oraz zespół akt szczątkowych – materiały procesu K. Świtalskiego; Arch. UJ: W. F. II 357–363; B. Jag.: Wycinki artykułów M-ego z pisma „Nowy Świat”; B. Narod.: Dział Rękopisów, depozyt Z. Karpińskiego; Papiery M-ego przechowywane są w Instytucie Piłsudskiego w Stanach Zjednoczonych; – Informacje W. Jędrzejewicza, Z. Karpińskiego, L. Koczego i M. Wańkowicza.
                                                                                                                                                                                                                                  Zbigniew Landau