Jadwiga Jagiellonka (1513–1573), żona elektora brandenburskiego, córka Zygmunta I i Barbary Zapolya. Ur. w Poznaniu 15 III. Układane już we wczesnym dzieciństwie J-i plany jej małżeństwa były związane z najważniejszymi kwestiami polityki zagranicznej, przede wszystkim ze stanowiskiem Polski w konflikcie między Habsburgami a Francją. W okresie elekcji cesarskiej (1519) Zygmunt w zamian za poparcie Karola V żądał m. in., aby brat cesarza, Ferdynand, poślubił J-ę. Gdy małżeństwo to nie doszło do skutku, cesarz proponował jako męża margrabiego Mantui Federiga Gonzagę, ks. Mediolanu Francesca Sforzę, a później jednego z książąt saskich. Z drugiej strony układany w r. 1524 projekt przymierza polsko-francuskiego przewidywał małżeństwo Henryka, syna Franciszka I, z córką króla polskiego. Klęska Francji w r. 1525 przecięła te układy. Gdy wybuchła wojna o koronę węgierską, osoba J-i, siostrzenicy Jana Zapolyi, zyskała szczególne znaczenie. Zapolya mianował ją generalną spadkobierczynią na wypadek swojej bezpotomnej śmierci, używał jej pośrednictwa korespondując z dworem francuskim, układał projekty jej małżeństwa z Franciszkiem I, a całkiem już konkretnie pośredniczył w rokowaniach matrymonialnych z ks. Ludwikiem bawarskim. Cesarz próbował paraliżować te plany, wysuwając jako kandydata do małżeństwa Fryderyka, palatyna reńskiego, który jednak okazywał wygórowane wymagania co do posagu, ponadto niechętna była mu macocha J-i, królowa Bona, przeciwniczka Habsburgów. Ostatecznie kanclerz Jan Chojeński, w porozumieniu z ks. pruskim Albrechtem, uzyskał zgodę Zygmunta I na małżeństwo J-i z margrabią brandenburskim Joachimem, co było rozwiązaniem w pewnym sensie kompromisowym, choć również niemiłym królowej.
Ślub J-i z Joachimem odbył się w Krakowie 1 IX 1535 r. Odtąd przebywała J. przeważnie w rezydencji elektorów, w Köln pod Berlinem;, w r. 1541 towarzyszyła mężowi na sejm Rzeszy do Ratyzbony. Jeszcze w cztery lata po ślubie nie znała jęz. niemieckiego. W r. 1539 Joachim zdecydował się ostatecznie na wprowadzenie do swego kraju kościoła luterańskiego. Zaniepokojony tym Zygmunt przestrzegał córkę listownie przed zmianą wiary, a w r. 1540 wysłał do Berlina biskupa kujawskiego, Łukasza Górkę, przed którym margrabia złożył przyrzeczenie, że nie zmusi żony do postąpienia wbrew sumieniu. Zdaje się, że J. istotnie oparła się naleganiom Joachima.
Dn. 7 I 1551 r. wskutek nieszczęśliwego wypadku w zameczku myśliwskim Grimnitz J. złamała nogę i uszkodziła kręgosłup, przez co do końca życia pozostała kaleką; to spowodowało odsunięcie się od niej męża. Po śmierci Joachima w r. 1571 przeniosła się do swoich dóbr oprawnych Neu-Ruppin, gdzie zmarła 7 II 1573 r. Z dzieci J-i czworo doczekało wieku dojrzałego: Elżbieta Magdalena, Zygmunt, Jadwiga i Zofia; dwoje zmarło w niemowlęctwie.
Muz. Narod. w Kr.: Miniatura; Muz. Czart.: Portret; – Kirchner E., Die Churfürstinnen und Königinnen auf dem Throne der Hohenzollern, Berlin 1866 I 297–347 (reprod. portretu z Berlina); Pociecha W., Królowa Bona, P. 1949–1958 II, IV; Przezdziecki, Jagiellonki pol., I 14, 15, 75–82, 86–92, 283–8, III 15, 16, 22–5, 128–30, 175–83, 194, 201–4, 209, 210, 281, 282, 347, 348, 350–7, IV s. VI (reprod. portretów z Muz. Czart. i z Berlina); Schwartz W., Kurfürstin Hedwig in Neu-Ruppin, Märkische Forschungen, Berlin 1867 XI; Wojciechowski Z., Zygmunt Stary, W. 1946; – Acta Tom., II, VIII –XV.
Jolanta Dworzaczkowa