Działyński Jakub, h. Ogończyk, (1708–1756) wojewoda malborski. Syn Michała, kasztelana brzesko-kujawskiego i Ludwiki Niegolewskiej, chorążanki wschowskiej. Jako łowczy pozn. 1737, chorąży wschowski 1738, chorąży kaliski 1742, star. nakielski 1746, wreszcie od r. 1750 podkomorzy poznański, brał czynny udział w życiu województw wielkopolskich. Nie brakło go też na sejmach (1736, 1744, 1746). Na »fatalnym« sejmie r. 1744 popierał z dużą dozą dobrej woli (kwestia koekwacji) – zgodnie zresztą z instrukcją – aukcję wojska, chociaż nie ustrzegł się przed bronieniem wolności podatkowej szlachty (odnośnie do cła gener.); został też jednym z delegatów wielkopolskich do ułożenia projektu aukcji wojska. Na sejmie 1746 mniej był skłonnym do ustępstw, podrażniony zapewne odmawianiem mu praw poselskich przez Małachowskiego, posła oświęcimskiego.
Gorliwy katolik, otaczał D. materialną opieką liczne kościoły i klasztory wielkopolskie (jezuitów, karmelitów w Kcyni i Poznaniu i i.). Upodobanie to zbliżyło go do Augustyna D-go, z którym podzielał też zapatrywania polityczne i przyjaźnił się.
Nominacja na wojewodę malborskiego (22 V 1755) z uposażeniem w starostwie kiszporskim i nadanie orderu orła białego przypadły już na czas, kiedy rozwijająca się choroba nie pozwoliła mu na czynniejsze życie polityczne. Wziął jeszcze udział w trybunałach piotrkowskim (2–15 X 1755) i skarbowym, ale już w połowie 1756 musiał wyjechać na dłuższą kurację do Karlsbadu. Umarł 21 XII 1756, prawdopodobnie w rezydencji swej w Działyniu. Ciało pochowano w archikatedrze gnieźnieńskiej, którą najhojniej uposażył. Z żoną Konstancją z Cieleckich, starościanką powidzką (poślub. w r. 1732), miał D. liczne potomstwo.
Portret z r. 1730 w Muzeum Kórnickim, nr inw. 3296. Enc. Org.; Boniecki; Uruski; Złota Ks. X, 95; Czaplewski, Senatorowie; Bielski J., Pochwała pogrzebna… Jakuba… D-go, woj. malbors…, P. 1757; Miaskowski A., Mowa… oddając Archikatedrze Gnieźnieńskiej ciało… Jakuba… D-go…, 1757; »Kurier Polski« 1757; Vol. Leg. VI, 652; Diariusz s. 1746 (Konopczyński Wł.); Askenazy Sz., Dwa stulecia II; Skibiński M., Polska w dobie wojny… Kr. 1913, I–II. – B. Kórnicka, korespondencja z l. 1755/6; B. Ossol., rkp 226, 546.
Michał Nycz