Narzymski Jakub Florian h. Dołęga (1690–1759), poseł na sejmy, wojewoda czernihowski i pomorski. Był synem Stanisława (zm. 1699), kaszt. warszawskiego, i Elżbiety z Falęckich, 1. v. Ignacowej Gadomskiej, wojskiej i podstarościny warszawskiej (u Włodarskiego: E. Falencianki, u Uruskiego: E. z Falent Gadomskiej); dziedziczył dobra Bogate w ziemi ciechanowskiej, należące do Narzymskich z Narzymia w Prusach Książęcych od połowy XVI w.; ponadto miał majątki w ziemi dobrzyńskiej i nurskiej. Był niewątpliwie związany z Sasami, o czym świadczyć może szybkie posuwanie się N-ego do coraz to wyższych stopni urzędów ziemskich. Ze stolnika zakroczymskiego został chorążym ciechanowskim (1714), w r. 1717 starostą bobrownickim, w r. 1718 starostą ciechanowskim, a w r. 1720 podkomorzym nurskim. Posłował z ziemi dobrzyńskiej na sejm grodzieński 1718 r. i na tenże sejm z limity w Warszawie w l. 1719–20. Był wówczas z ramienia prowincji wielkopolskiej delegowany (15 II 1720) na sesje prowincjonalne Ks. Lit. W r. 1720 został posłem z ziemi ciechanowskiej i ponownie z Dobrzyńskiego na sejm 1722 r., na tym ostatnim podał wniosek (14 X), by sprawę «władzy hetmańskiej» (tj. dowództwa Jakuba Henryka Flemminga) oddać do rozpatrzenia stanom na sesjach prowincjonalnych. Z ziemi ciechanowskiej po raz drugi i trzeci posłował na sejmy grodzieńskie w l. 1729 i 1730. Z ziemi nurskiej był posłem na sejm konwokacyjny (kwiecień–maj) 1733 r., z ramienia którego został komisarzem dla rewizji żup w woj. krakowskim. Posłował następnie na sejm elekcyjny, ale wraz z innymi przeszedł na Pragę i 5 X w Kamieniu oddał swój głos na Sasa. Wszedł wówczas do komisji jako deputat do układania paktów konwentów. W styczniu 1734 witał w Tarnowskich Górach Augusta III. Brał udział w sejmie koronacyjnym i 19 I uczestniczył w Krakowie przy składaniu przez Augusta przysięgi na pakta konwenta.
Za te dowody przychylności dla nowego monarchy otrzymał N. 24 X 1734 nominację na wojewodę czernihowskiego. Na sejmie pacyfikacyjnym w lipcu 1736 podpisał dyplom elekcji. Dn. 8 VII 1737 został wojewodą pomorskim i równocześnie starostą grodowym skarszewskim. Ponieważ jednak N. nie był indygeną Prowincji Pruskiej, obywatele nie pozwolili mu na wjazd na województwo ani na otwarcie jurysdykcji grodu skarszewskiego. Mimo bliskich powiązań z Czapskimi, na skutek stałego zrywania sejmików generalnych nie mógł uzyskać indygenatu i być uznanym za pełnoprawnego senatora pruskiego. W okresie ostrych walk między Potockimi i Czartoryskimi N. nadal był związany z dworem saskim. Utrzymywał przy tym dobre stosunki z republikanckim stronnictwem Potockich. W l. 1737 i 1741 był z ramienia senatu komisarzem na Trybunał Skarbowy w Radomiu. Wchodził w skład deputacji sejmowych do rewindykowania należnych skarbowi sum od sukcesorów Jerzego Przebendowskiego, podskarbiego w. kor. (1738), do kontrolowania rachunków artylerii kor. (1738, 1748), zasiadał w komisji sejmowej do opracowania projektu aukcji wojska (1744). W czasie sejmu 1738 r. na sesji senatu 17 X poruszył sprawę gwałtów wojsk pruskich na terenach przygranicznych; stwierdzał, że o wykupieniu terytorium elbląskiego w sposób pozytywny rozmawiać będzie można z dworem berlińskim dopiero po przeprowadzeniu aukcji wojska; apelował o lepsze opatrzenie fortec pogranicznych. Na sejmie 1740 r. wskazywał (12 X) źródła utrzymania armii w razie jej powiększenia: znaczniejsze obciążenie duchowieństwa, trzykrotne podniesienie pogłównego żydowskiego, uruchomienie kopalń olkuskich i bicie własnej monety, rozwój handlu i in. Dn. 3 VIII 1740 otrzymał Order Orła Białego. Dn. 18 I 1743 był sekundantem Adama Tarły w głośnym pojedynku z Kazimierzem Poniatowskim.
Gdy w dniu otwarcia sejmu grodzieńskiego 1744 r. (5 X) skłaniano się w senacie tylko do połowicznego załatwienia sprawy aukcji wojska z powodu braku funduszów, N. w odpowiedzi ofiarował dziesiątą część swych dochodów na utrzymanie przyszłej armii. Z upoważnienia króla nawoływał Izbę (16 XI) do zgody i ostrzegał przed nieszczęśliwymi następstwami, jakie spaść mogą na kraj z powodu burzliwego przebiegu obrad i niedochodzenia sejmów. Na sejmie 1748 r. proponował (9 X) zasilenie skarbu przez sprawiedliwe zweryfikowanie dochodów wszystkich właścicieli ziemskich, powiększenie pogłównego żydowskiego, zastąpienie cła partykularnego podatkiem w wysokości 6% od wartości towaru dla cudzoziemców i 3% dla obywateli Rzpltej. Domagał się utwierdzenia praw Prus Królewskich, pomocy dla Elbląga. Był obecny jeszcze na sejmie grodzieńskim 1752 r. W kwietniu 1758 N. odstąpił urząd wojewody za 100 000 złp. na rzecz Pawła Mostowskiego. Reprezentacja w czasie pełnienia godności senatorskich pochłonęła znaczną część majętności i z czasem dochody czerpał głównie ze starostwa skarszewskiego i z wielkiego browaru, który zbudował pod Warszawą. Przez 20 lat (od r. 1737) procesował się, lecz bez pozytywnego skutku, o posag żony ze spadkobiercami swego szwagra Jana Ansgarego Czapskiego: Tomaszem Czapskim, starostą knyszyńskim, i Anzelmem Nieborowskim, starostą ciechanowskim. Wg Marcina Matuszewicza był to «człek spokojny i ludzki». W Bogatem wystawił pałac. Schorowany od kilku lat, zmarł 21 VIII 1759 w Warszawie.
Ożeniony (ok. r. 1715) z Anną Czapską, córką Piotra Aleksandra (zob.), zostawił N. córki: Marię Klarę, wizytkę w Warszawie, i Annę, zamężną za Kazimierzem Kuczyńskim, podkomorzym bielskim, a po jego śmierci, od r. 1763 za Piotrem Zaleskim, podkomorzym nurskim, oraz 3 synów: Stanisława (zob.), Jana, młodo zmarłego, i Antoniego, proboszcza i kanonika pułtuskiego, bpa ewaryskiego, opata sulejowskiego, który przyozdobił parafialny kościół w Bogatem.
Estreicher; Finkel, Bibliografia; Słown. Geogr., I 277 (Bogate); Niesiecki; Uruski, V 337, XII; Włodarski A., Rodzina… uzupełnienia…, W. 1932; Żychliński, XVII 199; Czaplewski, Senatorowie Prus Król.; – Askenazy Sz., Dwa stulecia XVIII i XIX, W. 1910 II; Dubiecki M., Obrazy i studia historyczne, W. 1901 s. 201; Frydrychowicz R., Geschichte der Cistercienserabtei Pelplin, Düsseldorf 1905; Konopczyński W., Mrok i świt, W. 1911; tenże, Od Sobieskiego do Kościuszki, Kr. 1921; tenże, Stanisław Konarski, W. 1926; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; Pałucki W., Studia nad uposażeniem urzędników ziemskich w Koronie, W. 1962 s. 110; Skibiński M., Europa a Polska, Kr. 1912–13; Waliszewski K., Potoccy i Czartoryscy, Kr. 1887; Zielińscy G. i J., Wiadomość historyczna o rodzie Świnków, Tor. 1891 II; – Diariusze sejmowe z w. XVIII, I; Lauda sejmików ziemi dobrzyńskiej, Kr. 1887; Matuszewicz M., Pamiętniki, W. 1876; Ostrowski-Daneykowicz, Swada; Teka Podoskiego, II 109, 227, 331, III 301, IV 16, 384, 395; 403, 559–61, 580, VI 93, 419; Vol. leg., VI 294, 299, 309, 311, 313, 316, 320; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, dz. V 10293 (korespondencja N-ego); B. Czart.: rkp. 595 (mowa 1740); B. Ossol.: rkp. 11832 (listy N-ego do Adama Małachowskiego); WAP w Tor.: Katalog II, nr 3353.
Wacław Szczygielski