Podfilipski Jakub h. Ciołek (zm. ok. r. 1518), kasztelan kamieniecki. Wywodził się z rodziny osiadłej w XV w. na Podolu, był bratem Wiktoryna, sędziego ziemskiego kamienieckiego (zob.). W r. 1503 jako stolnik kamieniecki wchodził w skład sądu ziemskiego. Na sejmie lubelskim dn. 12 III 1506 został mianowany kasztelanem kamienieckim. Dn. 12 III 1510 uzyskał dla swego dziedzicznego miasteczka Podfilipie w ziemi kamienieckiej prawo magdeburskie. Latem t. r. był jednym z komisarzy królewskich, którzy wspólnie z delegatami woj. mołdawskiego Bogdana zawarli w Czerwonym (12 VII) porozumienie co do wymiaru sprawiedliwości i warunków współżycia na pograniczu polsko-mołdawskim. Uczestniczył w obradach sejmu piotrkowskiego w r. 1511; otrzymał wówczas (13 II) konsens królewski na wykupienie wsi Holeniszczów w pow. kamienieckim z rąk Katarzyny i Barbary Czartowskich. Równocześnie zapisał mu król na tej wsi 30 grzywien. W r. 1513 wszedł w skład mianowanego w Poznaniu zespołu mającego orzec w sporze dotyczącym prawa użytkowania łąk pod Kamieńcem między Elżbietą Herburtową i inną szlachtą a rajcami kamienieckimi. Latem 1517 przebywał zapewne w Wilnie, bo Zygmunt I mandatem wydanym w Wilnie 4 VI t. r., skierowanym do starosty kamienieckiego, zawiesił postępowanie sądowe dotyczące P-ego aż do rozstrzygnięcia królewskiego. P. zmarł zapewne na przełomie 1517/18 r. Nie żył 15 III 1518, gdyż kasztelanem kamienieckim był już wówczas Jan Sienieński z Gołogór, a dn. 24 III 1518 król zezwolił na wykupienie z rąk jego żony i syna wsi Holeniszczów.
P. pozostawił syna Jakuba oraz córkę Ewę, która była żoną kaszt. kamienieckiego Mikołaja Jazłowieckiego (zob.). W r. 1532 stryj Wiktoryn pozywał ją o dokumenty dotyczące Podfilipia i innych dóbr, zabrane po śmierci ojca.
Dworzaczek, tabl. 110; Niesiecki; Uruski; Białkowski L., Urzędnicy ziemscy podolscy w XV w. i początkach XVI w., „Roczn. Herald.” T. 8: 1926–7 [druk. 1928] s. 175 (mylne informacje o rezygnacji na rzecz Potulickich z kasztelanii kamienieckiej), 178; – tenże, Podole w wieku XVI, W. 1920 s. 120, 160–2; – Acta Tom., III; Akta Grodz. i ziem., X, VIII; Matricularum summ., III, IV wg indeksu oraz nr 9949, gdzie mylnie jako Potulicki.
Irena Kaniewska