Skarbek Jakub z Góry h. Awdaniec (zm. 1438), rycerz, poseł Władysława Jagiełły do Turcji. Niepewne są ustalenia dotyczące jego pochodzenia terytorialnego, gdyż Góra, z której się pisał, mogła leżeć zarówno w Wielkopolsce, jak i na terenie Małopolski. Najprawdopodobniej S. pochodził z Gór Wysokich Sandomierskich, gdzie poświadczone są posiadłości Awdańców Buczackich, z którymi jego rodzina była powiązana.
Pierwsza wiadomość o S-ku pochodzi z r. 1408. Był wówczas uczestnikiem zbrojnej wyprawy króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego do Bośni. Jan Długosz wymienił go wśród «znakomitych i dobrze znanych» polskich rycerzy, wspomagających wojska węgierskie. Być może obecność Polaków u boku Zygmunta wiązała się z ogłoszoną w r. 1407 przez niego i papieża Grzegorza XII krucjatą przeciw Turkom, do której jednak nie doszło. S., nie należący, jak można sądzić, do szczególnie znacznej czy zamożnej rodziny, mógł na Węgrzech poszukiwać możliwości awansu. Prawdopodobnie pozostał tam po wojnie bośniackiej do r. 1410, kiedy to wraz z innymi rycerzami polskimi wymówił służbę Zygmuntowi Luksemburskiemu w związku z jego wrogą polityką wobec Polski w dobie wojny z zakonem krzyżackim. S. uczestniczył w bitwie pod Grunwaldem w gronie najznakomitszych rycerzy chorągwi ziemi krakowskiej i wziął do niewoli walczącego po stronie krzyżackiej ks. szczecińskiego Kazimierza, co niewątpliwie przyczyniło się do wzrostu jego sławy i majątku.
Jesienią 1415 Władysław Jagiełło powierzył S-kowi poselstwo do Turcji, która, korzystając z nieobecności Zygmunta Luksemburskiego w kraju, zaatakowała domeny węgierskie. Król polski jako sojusznik Zygmunta i Królestwa Węgierskiego został zobowiązany przez sobór w Konstancji do obrony interesów węgierskich, toteż podjął się pośrednictwa w pokojowym zakończeniu konfliktu. Wysyłając do Adrianopola S-ka król liczył zapewne na jego znajomość problemów polityki węgierskiej i tureckiej, ponadto był S. osobą budzącą zaufanie króla węgierskiego. Zadaniem S-ka było skłonienie sułtana Mehmeda I do zaprzestania najazdów na Węgry, zawarcia 6-letniego rozejmu i zwrotu jeńców wziętych podczas wcześniejszych walk. Poselstwo polskie zostało w Turcji przyjęte bardzo życzliwie. S. gościł u sułtana na ucztach, uzyskał też obietnicę spełnienia życzeń Władysława Jagiełły i wysłania do Polski poselstwa. Prawdopodobnie, prócz oficjalnego posłania, zawiózł S. także tajne obietnice wspierania przez Polskę interesów tureckich przeciw królowi węgierskiemu, którego sojuszniczej lojalności, szczególnie w rozsądzaniu sporów polsko-krzyżackich, Jagiełło nie był pewien. S. powrócił z Turcji do Polski przez Wołoszczyznę, aby krótszą drogą dotrzeć do przebywającego na Rusi króla i złożyć mu sprawozdanie ze swojej misji. Ostatecznie Turcja wycofała się ze wszystkich obietnic na skutek uwięzienia i oskarżenia o szpiegostwo przez bana Temessny Pipana z Ossory towarzysza i tłumacza poselstwa S-ka Grzegorza Ormianina, który na Węgrzech miał się starać o glejt bezpieczeństwa dla posłów tureckich.
W r. 1422 był S. jednym z współpieczętarzy pokoju melneńskiego. Dn. 8 V 1434 przebywał w Przemyślu przy odbywającym swą ostatnią podróż po kraju Władysławie Jagielle, a o jego znaczeniu po śmierci króla świadczy fakt powierzenia mu w r. 1434 funkcji tutora ziemi lwowskiej, zobowiązanego w okresie małoletniości Władysława III do nadzoru nad zamkami i dochodami skarbu królewskiego. Dn. 4 III 1436 brał udział w zjeździe w Sieradzu zatwierdzającym postanowienia pokoju brzeskiego z r. 1435.
Posiadłością S-ka były Szarańczuki, wieś w Halickiem, położona w sąsiedztwie majątków Awdańców Buczackich, co skłania do przypuszczeń, że stanowiła dziedzictwo S-ka po przodkach, którzy na Rusi mogli pojawić się już w XIV w. Wiadomo, że w r. 1399 w Szarańczukach istniał kościół, prawdopodobnie ufundowany przez Awdańców, zniszczony najpewniej w poł. XV w. Majątek S-ka mógł obejmować też położone w Halickiem wsie Trzcieniec i Olchowiec oraz Petryków w pow. trembowelskim, którymi w r. 1441 dysponował jego syn. S. miał też nieznane z nazwy dobra w Sandomierskiem (być może Góry Wysokie) i w ziemi lwowskiej, gdzie był tutorem i gdzie jego syn w r. 1440 posiadał wieś Kozowa. S. zginął ok. 1 VI 1438 w bitwie z Tatarami na Podolu.
S. był żonaty z Fienną, której 4 VI 1437 zapisał 350 grz. oprawy na Szarańczukach. Nie jest znane jej pochodzenie; sądząc z wysokości posagu (200 kóp groszy) należała do rodziny zamożnej, wg W. Semkowicza mogła być krewną Buczackich, choć w zapisie oprawy pominięto informacje o jej pochodzeniu, co w przypadku wysokich paranteli z Buczackimi byłoby nieoczekiwane. Nie wykluczone, że nie była szlachcianką (może mieszczką?), bowiem określono ją jedynie neutralnym stanowo terminem «virtuosa». S. miał z nią dwóch synów: Bogdana z Kozowej (zm. ok. 1460), Jana z Szarańczuków, Olchowca i Trzcieńca, ożenionego z Anną z Pomorzan, dziedziczką znacznego majątku po Mikołaju Śwince, chorążycu lwowskim.
Niesiecki; Paprocki; Żychliński, XXV; – Gąsiorowski A., Formularz dokumentów traktatów polsko-krzyżackich z XIV–XV wieku, ,,Archeion” T. 66: 1978 s. 180; Grygiel J., Udział rycestwa polskiego w walkach z Turkami w czasach panowania Władysława Jagiełły i Zygmunta Luksemburskiego, Zesz. Nauk. UJ, Prace Hist., Nr 102, Kr. 1992 s. 80–2; Semkowicz W., Ród Awdańców w wiekach średnich, P. 1920 s. 251–4, 396; Stachoń B., Polityka polska wobec Turcji i akcji antytureckiej w XV w. do utraty Kilii i Białogrodu 1484, Lw. 1930 s. 33, 39–46; Widajewicz J., Z przeszłości Buszcza, P. 1925 s. 173–4; – Akta grodz. i ziem., I, II, III, VII, VIII, XII, XIV, XV, XIX; Długosz, Historia, III. IV; Vol. leg., I 129: Zbiór dok. mpol., III nr 701; Źródła Dziej., XVIII cz. B s. 34; – AGAD: dok. perg. nr 85.
Anna Sochacka