INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Antoni Potoczki (Potocki)     

Jan Antoni Potoczki (Potocki)  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Potoczki (Potocki) Jan Antoni (1759–1832), rektor Uniwersytetu Lwowskiego, biskup przemyski obrządku łacińskiego. Ur. w Besfalov (Elisabethopolis) w Siedmiogrodzie, w rodzinie ormiańskiej.

Jesienią 1780 P. wstąpił we Lwowie do papieskiego Kolegium dla Unickich Ormian i Ukraińców. Wskutek likwidacji Kolegium w r. 1784 przez władze austriackie, przeniósł się do generalnego seminarium obrządku łacińskiego we Lwowie i ukończył teologię na Uniw. Lwow. W tym czasie nawiązał bliższe kontakty z Grzegorzem Nikorowiczem, bogatym i ustosunkowanym Ormianinem lwowskim. W r. 1785 uzyskał doktorat teologii. Ogłosił wówczas drukiem: Positiones ex hermeneutica tam Veteris, quam Novi Testamenti et patrologia, ac historia literaria (Lw. 1785), Theses theologicas Gregorio de Nikorowicz … adscripsit … ([Leopoli] 1785) oraz Claudii abbatis Fleurii dissertatio II in historiom ecclesiasticam sex primorum saeculorum (b. m. i r.). Dn. 12 VIII 1786 otrzymał święcenia kapłańskie w obrządku ormiańskim. W jesieni t. r. został lektorem na Uniwersytecie i objął wykłady z teologii pastoralnej w języku łacińskim dla unickich alumnów Ormian z Węgier. W październiku 1787 został mianowany profesorem zwycz. tego przedmiotu. W r. akad. 1792/3 był rektorem Uniwersytetu. W tym charakterze przewodniczył tzw. Konsesowi, który stał wówczas na czele całego szkolnictwa galicyjskiego. W r. 1794/5 był dziekanem Wydziału Teologicznego. Był jednocześnie egzaminatorem w konsystorzu łacińskim i ormiańskim we Lwowie. Wobec braku alumnów Ormian katedra P-ego uległa likwidacji w r. 1796, toteż przeszedł on na obrządek łaciński i z prezenty władz państwowych, 6 VIII 1797 otrzymał parafię w Żydaczowie (diec. lwow.) i pozostał na niej do końca czerwca 1823. W tym czasie mianowano go także dziekanem stryjskim i honorowym kanonikiem łacińskiej kapituły lwowskiej.

Przez cały okres swej działalności, a zwłaszcza w r. 1809, po wkroczeniu wojsk Ks. Warsz. do Lwowa, zajmował postawę lojalną wobec władz austriackich, co przyniosło mu m. in. zaliczenie do stanu rycerskiego i nadanie Orderu Leopolda. W r. 1823 został z kollacji władz państwowych mianowany proboszczem dobrze uposażonej parafii w Stanisławowie. Dn. 4 II 1825 nieoczekiwanie został mianowany przez cesarza biskupem przemyskim; prekonizowany 19 XII t. r., konsekrowany na biskupa 12 III 1826 w katedrze lwowskiej przez arcbpa Andrzeja Ankwicza, odbył 19 III ingres do katedry przemyskiej. Jako biskup – wirylista, wchodził do sejmu galicyjskiego. W liście pasterskim z 26 III 1826 i kolejnych rozporządzeniach kładł nacisk na zachowanie dyscypliny kościelnej przez duchowieństwo. Aby objąć nauką religii szerokie kręgi dzieci i młodzieży, polecił duchowieństwu prowadzenie nauczania nie tylko w kościołach, ale i dojeżdżanie do wiosek należących do parafii i uczenie młodzieży starszej w szkołach, w niedziele i święta. Zalecił też proboszczom starania o budowę szkół, a gdy ich nie było, polecił by nauczali dzieci na plebaniach. W okresie maj – sierpień 1826 w związku z obchodzonym w diecezji jubileuszem i wielkim napływem wiernych do katedry, tysiącom ludzi udzielił bierzmowania. W r. 1826 ogłosił nakaz jednolitego odprawiania nabożeństw we wszystkich kościołach diecezji, wg porządku ustalonego w: „Książce zawierającej modlitwy i pieśni do użytku kościołów” (Lw. 1821). Jeszcze w początkach rządów zwizytował parafie cyrkułu przemyskiego z wyjątkiem dekanatu jaworowskiego. Za jego głównie staraniem i poparciem finansowym reaktywowano w Przemyślu tzw. szpital ubogich, którym sam kierował.

Zarówno wiek, jak i ścisłe trzymanie się rozporządzeń rządowych uniemożliwiły mu rozwinięcie szerszej działalności w diecezji. Narzucony przez władze austriackie, nie zdobył sobie większego uznania ani wśród duchowieństwa, ani u wiernych. Przyczynił się do tego także brak biegłej znajomości języka polskiego. P. zmarł 16 V 1832 w Przemyślu i został pochowany w tamtejszej katedrze.

 

Estreicher, XII 254, XXV, XXXI 95; Podr. Enc. Kośc.; Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lw. 1850; Hierarchia catholica medii aevi, VII 814; Pawłowski F., Premislia sacra sive series et gesta episcoporum, Kr. 1809; Sarna, Episkopat przemyski obrządku łac; Słown. Pol. Teologów Katol., (inna data uzyskania doktoratu oraz święceń); – Finkel–Starzyński, Hist. Uniw. Lwow., cz. 1; – Hof- und Staats-Schematismus des österreichischen Kaisertums, Wien 1818 cz. 1–2; Schematismus universi cleri dioeceseos Premisliensis ritus Latini An. 1827–1932, Premisliae; Szematyzmy Król. Galicji, 1818–1832; – Arch. Diec. Przemyskiej: Kurendy 1826–1840 sygn. 11, Dokumenty (3) papieża Leona XII z 22 XII 1825 dotyczące nominacji P-ego na bpa, Pergaminy (b. sygn.), Protocollon functionum apostolicarum ab… J. P. peractarum. Sygn. 148.

Tadeusz Śliwa

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.