Białobocki Jan (ur. ok. 1600 † po r. 1661), poeta, historyk; z rodziny szlacheckiej, pochodzącej z Białobok w okolicy Przeworska. Uczył się u jezuitów w Jarosławiu kosztem Anny z Kostków ks. Ostrogskiej, wojewodziny wołyńskiej, u której był następnie dworzaninem. Wspomina o niej w swoich pismach z wdzięcznością. Pod dowództwem Stanisława Lubomirskiego, podówczas podczaszego kor., walczył B. pod Chocimem 1621 r. Później piastował tytuł sekretarza król. za Władysława IV i Jana Kazimierza. Ożeniwszy się, osiadł na roli. Gospodarował i pisał zarazem wiersze treści religijnej. Pierwszą jego pracą z r. 1644 był Wieniec przedziwnej czystości Najśw. Matki Bożej, następną z r. 1646 – Hymny o Najśw. Pannie – przypisał swojej małżonce. Wydał w r. 1648 Hymny i prozy polskie… z brewjarza rzymskiego w jedną książkę zebrane. Te dwa przekłady pieśni religijnych z łaciny uważają Sobieszczański i Chmielowski za najlepsze jego prace poetyckie. W r. 1647 B. mianowany został wojskim krzemienieckim. Może jednak zrzekł się tej godności, gdyż z nią nigdy nie występuje. Brał udział w walkach z Kozakami. Opisuje to, co w znacznej części sam widział. Był wielkim czcicielem Jeremiego Wiśniowieckiego. Poświęcił mu kilka utworów, jak wyraźnie zaznacza, bezinteresownie. Należą tu m. in. Pochodnia wojennej sławy J. O. Ks. Jeremía Michała Korybuta Wiśniowieckiego w r. 1648 wystawiona. Cykl prac o wojnach kozackich zakończył wydaniem w r. 1653 Odmiany postanowienia sfery niestatecznej kozackiej… kończeniem wieku nieodmiennej pamięci J. O. niegdy książęcia Jeremiego Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Najciekawszą z tych prac jest poemacik Klar męstwa, który napisał »z kurzu wojennego otrzepawszy się«, i wydał we wrześniu 1649, zaraz po oblężeniu Zbaraża i bitwie pod Zborowem. Wysławia w nim męstwo i zasługi wojenne Wiśniowieckiego i Jana Kazimierza, opisuje bohaterską wyprawę »szlachcica polskiego«, Skrzetuskiego, z oblężonego Zbaraża do króla. Narzeka na skarb pusty, niepłacenie podatków, brak ofiarności na wojsko. Czyni szlachcie ostre wyrzuty, że, po tylu stratach, gdy »umarłymi trudno już wojować«, nie chce jednak powołać chłopa polskiego w większej liczbie do obrony państwa: »A wszędzie nam żal pożytku własnego. To raz, żebyśmy chłopów nie stracili. Któż będzie robił? Potem, by nie byli wojenniejszymi, trzeba się obawiać. Mówią, szkoda ich do wojny zaprawiać«. Wskazuje, że z chłopów były znakomite piechoty: »Drabowie, co przed ich męstwem drżeli Rusinowie. Mylili szyki i bitnym Janczarom, Dawali się znać szalonym Tatarom«. Powołuje się na świeży przykład męstwa ciurów obozowych i woźniców w bitwie pod Zborowem: »Nierazem widział, że nieporównaną chłop polski miewał z Rusinem wygraną«. W czasie »Potopu« B, należał do tych ziemian przemyskich, którzy 3 III 1657 poręczyli Mikołajowi Ossolińskiemu, staroście nowotar., spłatę 12 tys. złp., pożyczonych »na spólną naszą potrzebę dla uwolnienia nas wszystkich i miasta Przemyśla od insultów i obsidiej wojsk księcia siedmiogrodzkiego, także kozackich, wołoskich, multańskich«. Zaś 16 VII tegoż roku był marszałkiem sejmiku ziemi przemyskiej, który uchwalił wyprawę pospolitego ruszenia tej ziemi w najkrótszym terminie. Po wojnie szwedzkiej wydał B. w r. 1661 w Kr., gdzie i poprzednie jego prace drukowano, Zegar w krótkiem zebraniu czasów Królestwa Polskiego wiekami Królów idący. Dziełko to zawiera treściwe życiorysy panujących polskich, kompilację z dawniejszych kronik, dalej ciekawe wiersze o własnościach Polaków i Panegiryk Narodowi Polskiemu ku pochwale, który zaczyna się od pieśni o ziemi naszej. Prof. Ujejski uważa B-o za jednego z prekursorów polskiego mesjanizmu i sądzi, iż zwłaszcza w Zegarze »z wyszczególnienia cnót narodu polskiego tworzył charakterystykę narodu wybranego«.
Enc. Org., art. F. M. Sobieszczańskiego; Chmielowski P., art. w W. Enc. II.; Brückner A., Dzieje literatury polskiej, W. 1903, I 312; Korbut, I 494, 495; Estr., XIII 3, 4; Lasocki Z., Czy Skrzetuski był Kozakiem?, Kr. 1935, 8; AGZ, XXI 218, 219, 227; Ujejski J., Dzieje polskiego mesjanizmu, Lw. 1931, 38–42; Jabłonowski J., Museum Polonum, Lw. 1752, 24–25; Załuski J. A., Bibliotheca Poetarum Polonorum, Lw. 1931, 29, 100.
Zygmunt Lasocki