Hoffmann Jan Daniel (1701–1766), historyk, konrektor gimnazjum elbląskiego. Ur. w Toruniu 28 XII, był synem Samuela i Anny Freyberg. Pochodził z uboższych warstw mieszczańskich. Kształcił się początkowo w gimnazjum toruńskim, które ukończył w r. 1723 wygłoszeniem publicznej mowy De musis peregrinantibus. W następnych latach studiował filologię, historię, filozofię i teologię na uniwersytetach niemieckich: w Wittenberdze, Jenie (1725) i Lipsku (1726). Po studiach wrócił do Torunia, gdzie początkowo dawał prywatne lekcje języka polskiego. W r. 1732 objął funkcje nauczyciela gimnazjum z tytułem «collega primus». Od r. 1745 prowadził w gimnazjum toruńskim lektorat języka polskiego. W r. 1746 Rada Miejska Elbląga powołała H-a na stanowisko konrektora tamtejszego gimnazjum. H. objął po świeżo zmarłym zasłużonym rektorze, Jerzym Danielu Seylerze, wykłady z filozofii i historii, uczył także wymowy i języka polskiego. W r. 1754 zorganizował H. w gimnazjum obchody z okazji 300 rocznicy przyłączenia Elbląga do Rzeczypospolitej. Oprócz licznych zajęć pedagogicznych oddawał się H. intensywnej pracy naukowej. Współpracował z wydawanym w Toruniu czasopismem naukowym „Thornische Nachrichten von Gelehrten Sachen”. Bibliografia jego prac obejmuje kilkadziesiąt pozycji. H. zajmował się historią regionalną (pozostawił szereg prac z dziejów Prus, zwłaszcza w czasach krzyżackich) oraz historią Polski. Prowadził także badania z dziedziny filologii polskiej – jedną z pierwszych jego prac była wydana w r. 1730 w Gdańsku rozprawka De originibus linguae Polonicae, w której polemizował z naiwnymi twierdzeniami wywodzącymi język polski wprost z greckiego lub perskiego. Do innych cenniejszych jego prac należy bibliografia druków dotyczących colloqium charitativum w Toruniu w r. 1645 (Synopsis historico-literaria colloqui charitativi Thoruniensis, Królewiec 1744), dalej przedruk katechizmu rakowskiego, rozprawy historyczne De imperio Piastorum in Polonia (Elbląg 1764), De Henrico de Hohenlohe magistro Ordinis Teutonici (Elbląg 1757) i in. Najznakomitszym jednak dziełem H-a była praca De typographiis earumque initiis et incrementis in Regno Poloniae et Magno Ducatu Lithuaniae (Gdańsk 1740), która stała się podstawą znanej monografii Jerzego Samuela Bandtkiego „Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim”. H. zmarł w Elblągu 19 VII 1766 r.
Estreicher; Enc. Org.; Altpreuss. Biogr.; – Bandtkie J. S., Historia drukarń w Król. Pol. i W. Ks. Lit., Kr. 1826 I s. XIII–XIX; Bentkowski F., Historia literatury polskiej, W. 1814 I, II; Korpała J., Zarys dziejów bibliografii w Polsce, Wr. 1953; Małecki J., Jan Daniel Hoffmann, pierwszy historyk drukarstwa polskiego, „Warmia i Mazury” T. 4: 1958 nr 3 s. 25–7; Pomorze nowożytne, Pod red. G. Labudy i S. Hoszowskiego, W. 1959; Toeppen M., Die Elbinger Geschichtsschreiber und Geschichtsforscher, „Zeitschr. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” T. 32: 1893; Tolckemit A., Elbingscher Lehrer Gedächtniss, Danzig 1753; Volckmann E., Das stadtliche Gymnasium zu Elbing, Elbing 1882 s. 20.
Jan Małecki