Sokoliński (Drucki Sokoliński) Jan, kniaź (zm. 1651?), marszałek orszański. Był synem Jerzego (zob.) i Aleksandry z Wołłowiczów.
Wychowany w wyznaniu kalwińskim, jako pacholę został wiosną 1601 włączony przez hetmana w. lit. Krzysztofa Radziwiłła «Pioruna» do orszaku jego syna Krzysztofa, udającego się na zagraniczną peregrynację. W r. 1601 wpisał się na uniw. w Lipsku, w lipcu 1602 przybył do Heidelbergu, gdzie nastąpiło częściowe rozwiązanie orszaku K. Radziwiłła. S. udał się wówczas do Włoch, w r. 1603 wpisał się do ksiąg nacji polskiej uniw. padewskiego wraz z Wojciechem Pietkiewiczem, który wcześniej także studiował w Lipsku. W r. 1605 był już w kraju i odtąd pozostawał w kręgu klienteli K. Radziwiłła. Dn. 20 XII t.r. listem z Krakowa przekazywał mu nowiny z dworu królewskiego. Wzywany przez Radziwiłła do poparcia jego działań podczas rokoszu Zebrzydowskiego, wyraził gotowość wystawienia pięciokonnego pocztu husarskiego. Nic jednak o jego osobistym udziale w rokoszu nie wiadomo. W listopadzie 1606 otrzymał od Zygmunta III przywilej na wsie Dudzicze i Bobrowicze w pow. mozyrskim, w r. 1611 rozszerzenie na małżonkę przyznanego jeszcze w r. 1597 dożywocia na dobrach Łuhinowicze ze Starosielem i Rubieżem w woj. połockim.
Dn. 15 V 1622 został S. marszałkiem orszańskim. Brał udział w sejmikach pow. orszańskiego. Sejmik przedsejmowy w Orszy 16 XII 1626 zalecał posłom na sejm upomnieć się u króla o wynagrodzenie zasług wojennych S-ego (być może uczestniczył w kampanii smoleńskiej) oraz jego ojca i brata, a konkretnie o zapisanie 10 tys. złp. na Łuhinowiczach, stwierdzając, iż S. miał już na to wcześniejszą zgodę sejmu i obietnicę Zygmunta III. Nadal utrzymywał S. bliski kontakt z K. Radziwiłłem (w lipcu 1627 obiecywał mu posłać charta do polowań). W r. 1629, gdy po śmierci siostry znalazł oblig Radziwiłła na 2 tys. złp. stanowczo zażądał zwrotu tej sumy, zresztą bez rezultatu. W r. 1631 mianowano go komisarzem do rozgraniczenia dóbr w pow. orszańskim. W kwietniu 1633 zjechał do Orszy na sejmik relacyjny, który jednak się nie odbył z powodu zbyt małej frekwencji. W obliczu wojny moskiewskiej pisał 10 V t.r. do Radziwiłła, jako do hetmana polnego lit., aby raczył zadbać o bezpieczeństwo pow. orszańskiego. Uczestniczył t.r. w kampanii smoleńskiej Władysława IV. Dn. 20 IX w obozie pod Smoleńskiem król wyznaczył go do komisji do rozgraniczenia dóbr star. borysowskiego z majętnościami Adama Kazanowskiego.
W r. 1645 S., jako prawny opiekun swego wnuka, kniazia Jerzego Wiganta Trubeckiego, dziedzica dóbr trubeckich, protestował przeciwko przekazaniu Moskwie Trubczewska w związku z wytyczeniem nowej granicy polsko-moskiewskiej stosownie do ustaleń układu dywilińskiego. Już w trakcie rokowań w sierpniu 1644 z kniaziem A.M. Lwowem przyznano S-emu za zrzeczenie się dóbr trubeckich kwotę kilkunastu tys. złp. W r. 1645 wysłał Władysław IV do S-ego kanclerza Jerzego Ossolińskiego, aby skłonił go do wpuszczenia komisarzy do Trubczewska. Król wyznaczył nawet daninę w ekonomii mohylowskiej. Przetargi z S-m trwały przez cały r. 1645; w październiku t.r. odmówił przyjęcia Podwykowicz w zamian za Trubczewsk. W r. 1646 król polecił komisarzom wydać Moskwie Trubczewsk. S. w obronie posagu córki Halszki, wdowy po Piotrze Wigancie Trubeckim, zapisanego na dobrach tego zamku, pozwał wraz z nią komisarzy królewskich: woj. mścisławskiego Mikołaja Abramowicza i Samuela Osińskiego przed Tryb. Lit. i uzyskał – jak zanotował Albrycht S. Radziwiłł – «dekret nakazujący każdemu z nich zapłacić do 600 000 i skazujący ich na utratę gardła». Sprawa trafiła pod obrady sejmu w grudniu t.r. Doszło na nim do ugody między S-m i jego córką a komisarzami; 11 XII 1646 Sokolińscy wycofali swoje pozwy i skasowali uzyskany w Tryb. Lit. wyrok, otrzymawszy zapewnienie, iż sejm obmyśli im wynagrodzenie za utracone dobra. W konstytucji sejmu, dotyczącej inkorporacji Łojowa i Lubecza do W. Ks. Lit., znalazło się postanowienie o wypłacie S-emu i jego córce 180 tys. złp. na następnym sejmie (dostali je dopiero ich spadkobiercy w l. siedemdziesiątych). W r. 1648 uczestniczył S. w elekcji Jana Kazimierza i podpisał jego wybór z pow. orszańskim, 22 XII t.r. jako dyrektor sejmiku orszańskiego podpisał list do podkanclerzego lit. Kazimierza Leona Sapiehy z podziękowaniem za obronę powiatu i zawiadomienie o uchwale podatkowej.
S. był współdziedzicem rodowego Sokolina (Sokolni) z przyległościami w pow. orszańskim; ufundował w Sokolinie zbór kalwiński i uposażył go sumą 4 tys. złp., zapisując mu wieś Nuprejki (po jego śmierci wdowa powiększyła ten zapis o 3 tys. złp.). Później niezbyt aktywnie wspierał działalność zborów ewangelickich. W r. 1641 obiecał złożyć na zbór rohoziński 500 kop gr. lit., lecz zobowiązania nie dotrzymał. W r. 1645 ponowił obietnicę, ale nie wiadomo czy dokonał wpłaty. Z łaski królewskiej trzymał S., poza wspomnianymi wyżej dobrami, 200 włók na Smoleńszczyźnie (pustki: Ułasowo, Bołotowo i Hładkowszczyzna). Zmarł prawdopodobnie w r. 1651; urząd marszałka orszańskiego w r. 1652 sprawował już Piotr Galiński.
S. był żonaty z Zofią Rejówną z Nagłowic (zm. 1653). W małżeństwie z nią miał synów: Jerzego, dworzanina królewskiego, podczaszego orszańskiego, Stanisława (zm. przed r. 1644) i Hieronima Olbrachta (zm. 1658), pisarza ziemskiego orszańskiego, fundatora klasztoru Dominikanów w Orszy oraz kilka córek, z których Dorota była żoną Aleksandra Stabrowskiego (a później, po r. 1620 wyszła za M. Hamszeja), Halszka (Elżbieta) była 1. v. żoną Piotra Wiganta Trubeckiego, 2. v. Krzysztofa Wołodkiewicza, Barbara wyszła najpierw za Jerzego Hołowczyńskiego, kasztelanica mścisławskiego, po raz drugi za Jana Kurcza, chorążego lidzkiego (wniosła ona w dom Kurczów Sokolin, który wraz z pierwszym mężem wykupiła od ojca).
Słown. Geogr. (Orsza); Boniecki, XIII 209; Kojałowicz, Compendium, s. 46–7; Niesiecki; Uruski, V 168; Merczyng, Zbory i senatorowie; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 468–70, 544–5; Chachaj M., Zagraniczna edukacja Radziwiłłów od początku XVI do połowy XVII wieku, L. 1995; Godziszewski W., Granica polsko-moskiewska wedle pokoju polanowskiego, w: Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski, Kr. 1996 z. III s. 36–7, 39; Łukasiewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w dawnej Polsce, P. 1853 II 79; Nagielski M., Funkcje odziałów gwardii królewskiej za panowania dwóch ostatnich Wazów, w: Studia i Mater. do Hist. Wojsk., T. 33: 1990 s. 83; – Arch. nacji pol. w uniw. padewskim, I 36; Chrapowicki J. A., Diariusz 1656–1664, Wyd. T. Wasilewski, W. 1978; Die jüngere Matrikel der Universität Leipzig 1559–1809 als Personen und Ortsregister, Hrsg. G. Erler, Leipzig 1909 I 33, 437; Radziwiłł, Pamiętnik, I–III; Vol. leg., IV 86, 233, 412 (Galiński); – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 943 s. 4, Dz. V nr 14769, 14770 (listy S-ego do K. Radziwiłła z l. 1604–33), Dz. X nr 182 s. 1–3, 5–7, nr 185 s. 10–11, 14–16, nr 188 s. 7, 14, 20, nr 193 s. 15, 18–19, nr 194 s. 3–6, 8; B. Narod.: BOZ rkp. 803, s. 573; L’vivs’ka deržavna naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: Sapiehowie rkp. 156 k. 226–227, Ossol. rkp. 214/II k. 51v., 55v., rkp. 224/II k. 103v.; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 nr 108 k. 494v.
Mirosław Nagielski