Galicz Jan (1874–1939), dyrektor żeńskiego seminarium nauczycielskiego w Cieszynie, działacz społeczny i narodowy, urodził się 28 I w Leskowcu koło Frydku na Śląsku Cieszyńskim jako syn Chorwata, przybyłego na Śląsk do pracy w hucie najpierw w Leskowcu, później w Trzyńcu. Dzieciństwo spędził w Końskiej pod Cieszynem, po czym uczęszczał do gimnazjum niemieckiego w Cieszynie. Już na ławie gimnazjalnej zaznaczył się jako wybitny pracownik tajnej polskiej organizacji uczniowskiej »Jedność«, w której był sekretarzem, a w r. 1895–6 prezesem, ukrywając się pod pseudonimem »Zawiszy«. Po ukończeniu gimnazjum w r. 1896 wstąpił na teologię w Ołomuńcu, po paru latach jednak przerwał te studia i przeniósł się do Krakowa na wydział fil. U. J., gdzie studiował germanistykę u prof. Creizenacha. Jako akademik należał do stowarzyszenia akademików Polaków ze Śląska Cieszyńskiego »Znicz«, biorąc żywy udział w pracy narodowej na Śląsku Ciesz. Po ukończeniu studiów w r. 1902 rozpoczął pracę jako nauczyciel w gimnazjum polskim w Cieszynie. W r. 1912 uzyskał tytuł dra fil. za rozprawę Anastasius Grüns politische Lyrik (Cieszyn 1912). W r. 1917 objął kierownictwo pryw. kursu seminarialnego żeńskiego w Cieszynie (przekształconego w r. 1919 w państw. seminarium naucz. żeńskie tamże), w r. 1919 został zamianowany dyrektorem nowo utworzonej krajowej polskiej szkoły realnej w Cieszynie, zaś po jej likwidacji w r. 1921 przeniesiono go do Wydziału Oświecenia Publicznego przy Śląskim Urzędzie Woj. w Katowicach, gdzie jednak nie pozostał długo i wrócił do Cieszyna na stanowisko dyrektora seminarium naucz. żeńskiego. Na tle jego przekonań politycznych i narodowych (narodowy demokrata) oraz wybitnie negatywnego stosunku do »sanacji« przeniesiono go przedwcześnie w stan spoczynku (1932), co odbiło się wyraźnie na jego zdrowiu. Jako emeryt zajął się pracą naukową i publicystyczną i pomimo pogarszającego się stanu zdrowia pracował bez przerwy. Wypadki wrześniowe 1939 r. i okupacja niemiecka przyspieszyły jego zgon. Zmarł w Cieszynie 5 XI 1939. Żona jego Wanda z Gawińskich również nie przeżyła wojny († 6 II 1945), a mąż jedynej córki Maryli Franciszek Czapla, profesor gimn. pol. w Cieszynie, zginął w obozie koncentracyjnym w Gusen w r. 1940.

W życiu narodowym Cieszyna zaznaczył się G. jako jeden z najwybitniejszych pracowników narodowych i społecznych. Był zrazu sekretarzem, a w l. 1904–1912 i 1919–1922 prezesem »Sokoła« cieszyńskiego. Prowadził »gniazdo« w czasach najgorętszych walk o polskość Śląska, przyczyniając się w wybitny sposób nie tylko do rozwoju idei sokolej na kresach, lecz także do ożywienia i utrwalenia polskości w Cieszyńskiem. Z »Sokoła« cieszyńskiego wyłania się m. in. za jego czasów cieszyńskie Two Śpiewackie (1908). Po pierwszej wojnie światowej zbudził »gniazdo« do nowego życia i prowadził czas jakiś X Okręg Sokoli Dzielnicy Śląskiej.

Drugą dziedziną, w której działalność G-cza wybitnie się zaznaczyła, była turystyka polska na Śląsku. Polskie Tow. Turystyczne »Beskid Śląski« w Cieszynie, przekształcone w r. 1920 w Oddział Cieszyński Pol. T-wa Tatrz., miał w nim od samych początków swego istnienia (1910) gorliwego i ofiarnego pracownika. Jako długoletni członek zarządu, a po zgonie ks. Londzina (1928) prezes Oddziału Ciesz., był G. najzasłużeńszym pionierem turystyki polskiej na Śląsku, za co zyskał członkostwo honorowe P. T. T. Trzecią wreszcie umiłowaną organizacją była Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego. Po śmierci H. Filasiewicza piastował przez rok godność prezesa w jej Zarządzie Głównym.

Twórczość naukowa i publicystyczna G-cza szła w kilku kierunkach; z pracą jego doktorską łączyła się w pewnym sensie rozprawa Powstanie listopadowe w poezji niemieckiej (Sprawozdanie gimn. pol. w Cieszynie 1910/11 i odb.), oraz zainteresowanie, jakie miał przez długie lata dla gen. Bema, o którym w r. 1927 wydał monografię (Generał Józef Bem, jego życie i czyny, Cieszyn 1927). Publicystyczny i okolicznościowy charakter nosiły jego artykuły na tematy »sokolskie« i z zakresu wychowania fizycznego. Jako miłośnik i znawca gór śląskich wydał w r. 1931 Przewodnik po Beskidzie Śląskim od Baraniej po Ostrowice, i Śląsku Cieszyńskim, z szczególnym uwzględnieniem miasta Cieszyna, oraz osobno Przewodnik po Cieszynie i okolicy (2 wyd. w r. 1939). W redagowanym przez siebie Roczniku Oddziału P. T. T. »Beskid Śląski« w Cieszynie (I–VII, 1930–36) ogłosił szereg drobniejszych prac krajoznawczo-turystycznych (Pol. T-wo Tur. »Beskid« w Cieszynie 1909–1929; Stożek; Przełęcz Jabłonkowska i jej historyczne znaczenie; Wycieczka w Małą Fatrę; Beskid Morawski i jego atrakcje; Skały i urwiska skalne w naszych górach; Po 25 latach; Drzewa olbrzymy naszych gór; Dolina Łomny). Wreszcie obszerniejszą grupę w dorobku G-cza stanowią rzeczy z zakresu nowszych dziejów Śląska Cieszyńskiego. Pierwszą pracą tego rodzaju był szkic historyczny Związki młodzieży polskiej w niemieckich zakładach naukowych w Cieszynie (Sprawozdanie jubileuszowe gimn. ciesz. 1919/20), szerzej rozwinięty w r. 1920 (Historia ruchu narodowego wśród młodzieży szkół średnich Ks. Ciesz.) w zbiorowej, zredagowanej przez G-cza »Księdze pamiątkowej ku uczczeniu 40. rocznicy stowarzyszenia »Jedność« w Cieszynie (Cieszyn 1926). Jubileuszowy zjazd «Jedności« w Cieszynie w r. 1926 był jego dziełem. Następną większą pracą G-cza była monografia pt. Ks. Ignacy Świeży, jego życie i działalność (Cieszyn 1933, s. 162); w tym samym roku wydał monografię Związek śląskich katolików 1883–1933, Szkic historyczny ku uczczeniu 50-letniej działalności (Czeski Cieszyn 1933). Przyczynkiem następnym do dziejów ruchu narodowego na Śląsku Ciesz. była Biblioteka Polska Teologów Wrocławskich w Ołomuńcu i Widnawie (Cieszyn 1934). Kilka innych przyczynków zebrał w tomiku Z minionych lat (Cieszyn 1937), który dla swych celów przełożyła berlińska »Publikationsstelle« (Berlin 1938). Cieszynowi prócz Przewodnika poświęcił rozprawkę Cieszyńskie kościoły parafialne na przestrzeni wieków (Cieszyn 1939). Był także autorem repetitoriów Historia Polski w najważniejszych datach i streszczeniach od czasów najdawniejszych aż do czasów najnowszych (Cieszyn, 3 wydania: 1925, 1928, 1938) oraz takiejże Historii powszechnej (Cieszyn 1930). Sporo jego innych artykułów drobniejszych drukowała Gwiazdka Cieszyńska oraz Zaranie Śląskie, gdzie też latem 1939 r. ukazał się jego ostatni artykuł Cmentarzysko słowiańskie między Łabą i Odrą. Spisany pod koniec życia Pamiętnik G-a zaginął w czasie wojny (fragmenty brulionu znajdują się u podpisanego).

Ludwik Brożek