Jan (Hanuss) z Olkusza, zwany Ilkuszar, Ilcussiensis (2. poł. XIV w.), nadworny złotnik króla Władysława Jagiełły, mieszczanin krakowski. Sądząc z występującej w źródłach wersji jego imienia: «Hanuss», mógł być Niemcem, przed przybyciem do Krakowa osiadłym w Olkuszu. Należy do najstarszych znanych źródłowo, i najwybitniejszych złotników krakowskich. W źródłach występuje w l. 1392–5. Do cechu złotników, zorganizowanego w ostatnich dziesiątkach lat XIV w., prawdopodobnie nie należał. To zapewne, w połączeniu z zawiścią zawodową złotników cechowych, doprowadziło w r. 1392 do ostrego konfliktu między nimi a J-em. Gdy rada miasta wystawiła J-owi pismo, mające świadczyć o jego dobrej sławie i służyć pomocą u nie znanych bliżej odbiorców, złotnicy krakowscy odmówili swojej cechowej konfirmacji. Dopiero pod presją aresztu przyrzekli ustąpić na rzecz rady i J-a. Fragmentarycznie zachowane źródła informują, że J. wykonywał wykwintną zastawę stołową, jak kubki złote i złocone, rogi do napojów, półmiski, wazy i naczynia, nadto okucia do bogatych damskich siodeł oraz pasów. Nie jest to rejestr pełny i J. musiał wykonywać cały szereg innych wyrobów złotniczych. Znani jego odbiorcy to Władysław Jagiełło, jego siostra Aleksandra, ks. mazowiecka, królowa Jadwiga oraz królowa węgierska Maria.
Lepszy L., Cech złotniczy w Krakowie, jego organizacja i dzieje, „Rocz. Krak.” T. 1: 1898 s. 10 i 15; tenże, Przemysł złotniczy w Polsce, Kr. 1933 s. 123; Szyszko-Bohusz A. i Sokołowski M., Trzy kościoły hallowe…, „Spraw. Kom. Hist. Sztuki PAU” T. 9: 1915 s. 154 (wzmianka); – Cracovia artificum 1300–1500, s. 18; Najst. księgi m. Krak., II; Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420, Wyd. F. Piekosiński, Kr. 1896, Mon. M. Ae. Hist., XV.
Jerzy Wyrozumski