Latalski Jan (Janusz) h. Prawdzic (zm. ok. 1517), kasztelan gnieźnieński. Pochodził najpewniej z linii wielkopolskiej Zarembów, która przyjęła h. Prawdzic. Był synem Jana z Latalic (w pow. gnieźnieńskim), w l. 1420–48 komornika sądowego w Gnieźnie i Kcyni. Ur. przed połową XV w., L. po śmierci ojca pozostawał (1465) w niedziale majątkowym z bratem Janem (proboszczem w Miłosławiu do r. 1480, potem w Sławnie, altarystą w Pobiedziskach w r. 1481, Poznaniu w r. 1485), dzierżył Latalice i skupił w l. 1462–1491 części wsi Bodzeporowice. W r. 1485 brat odstąpił mu swe udziały w obydwu wsiach; w r. 1497 L. sprzedał Latalice.
Pod koniec wojny trzynastoletniej dowodził oddziałem zaciężnych, biorąc udział w oblężeniu wojsk krzyżackich w Starogardzie Gdańskim (1465–6); król spłacił go ostatecznie 30 V 1469 r. Ok. r. 1475 objął z ramienia podkomorzego poznańskiego i starosty nakielskiego Jana Górki burgrabiostwo w Nakle, które sprawował do śmierci Górki (1477). W r. 1486 otrzymał od starosty generalnego Wielkopolski Mikołaja Kucieńskiego burgrabiostwo gnieźnieńskie, które dzierżył do r. 1493. Nabyte doświadczenie sądowe pomogło mu zapewne w l. 1494/5 uzyskać intratny urząd sędziego ziemskiego kaliskiego; kumulował go z otrzymaną równocześnie kasztelanią biechowską, dającą wstęp do formującego się właśnie senatu. Stanowiska te uzyskał być może za wstawiennictwem najstarszego syna Jana, późniejszego arcybiskupa. W r. 1493 był L. poborcą pogłównego na województwo kaliskie (także w l. 1502–4). Z protekcji syna uzyskiwał też dalsze godności: 3 II 1502 r. otrzymał kasztelanię lędzką, 23 VI 1503 r. (na prośbę królowej wdowy Elżbiety, której kanclerzem był wówczas Jan), kasztelanię gnieźnieńską, o której nadanie Piotrowi Opalińskiemu prosił sejmik średzki; po uzyskaniu krzesła gnieźnieńskiego zrezygnował z sędziostwa. W r. 1505 kupił Dębnicę, która do XVIII w. była główną siedzibą Latalskich. Uczestniczył w sejmach walnych; w r. 1506 podpisał elekcję Zygmunta Starego, ale działalność publiczną rozwijał przede wszystkim na gruncie lokalnym, powoływany często do sądów komisarskich w Wielkopolsce. Żył zapewne jeszcze w r. 1516, zmarł przed 4 III 1518 r., kiedy kasztelanem gnieźnieńskim był już Wincenty Szamotulski.
Przed r. 1467 L. ożenił się z Katarzyną z Oleśnicy (koło Chodzieży), z rodu Grzymałów, w t. r. zapisał jej 100 grzywien posagu na połowie Latalic. Synem L-ego z pierwszego małżeństwa był, oprócz Jana (zob.), być może i Wojciech, zapisany w r. 1483 na Uniw. Krak. W r. 1485 L. miał już drugą żonę, Zofię Skocką, córkę Macieja, przypuszczalnie krewną Jana Łaskiego, której w t. r. zapisał 170 grzywien posagu na Latalicach; L. otrzymał za drugą żoną część miasta Skoki, inne części skupił w l. 1498–1513. Dziećmi L-ego z drugiego małżeństwa byli najpewniej: Benedykt, kanonik (od r. 1516), potem dziekan kapituły poznańskiej (zm. 1536), i Bernard (obaj w r. 1512 uczniowie w Bursie Jerozolimskiej w Krakowie), Maciej, zmarły w r. 1516 jako student Uniw. Krak., wreszcie Janusz (zob.) oraz Jerzy, późniejszy kasztelan lędzki, i córka Barbara.
Boniecki; Gąsiorowski A., Urzędnicy wielkopolscy 1385–1500, Spisy, P. 1968; – Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, W. 1967; Nowacki J., Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, P. 1964; Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557), P. 1949 II 17–8, 473; – Akta Aleksandra, s. 301, 393; Arch. Kom. Hist., III 377; Cod. epist. saec. XV, III 411; Corpus Iuris Pol., III; Liber quitantiarum Alexandri regis ab a. 1502 ad 1506, W. 1897; Matricularum summ., II–IV; Starod. Prawa Pol. Pomn., VII 102; – AGAD: Dok. perg. 1190; Arch. Państw. w P.: Księgi: Poznań Grodz. nr 4 f. 481, nr 6 f. 128v., 245v., Grodz. 7 f. 136v., 203, 249, nr 9 f. 103v., nr 10 f. 16v., 171v., nr 12 f. 196, nr 16 f. 174v., 499, nr 17 f. 9, nr 59 f. 292, nr 61 f. 44, nr 62 f. 25v., 48v., nr 68 f. 417v., Gniezno Grodz. nr 2 f. 146v., nr 8 f. 171 (1491 r.: ksiądz Jan, proboszcz w Chrząstowie, syn Jana, burgrabiego, i Katarzyny z Oleśnicy), Ziem. 10 f. 1, 1v., nr 11 f. 86v.
Antoni Gąsiorowski