Jasnoborski Jan (Jaśko), (w. XVII), Kozak zaporoski w czasach B. Chmielnickiego, wybitny zagończyk. Występuje najpierw tylko pod imieniem Jaśko, które wskazuje na polskie pochodzenie, zaś po nobilitacji jako Jan Jasnoborski. Pisano go też nieraz mylnie Jasnogórskim. Należał do tych przywódców Kozaków zaporoskich, którzy opuścili Chmielnickiego i służyli królowi i Rzeczypospolitej, odznaczając się jako zagończycy, zwłaszcza w dostarczaniu «jezyka». Sejmik wiszeński 11 X 1649 r. wyraził życzenie, aby Kozacy ci, m. in. J., zostali nobilitowani. Podobnie instrukcja królewska na sejmiki zalecała J-ego i innych dwóch Kozaków do nobilitacji. Nastąpiła ona na sejmie w listopadzie 1649 r., w związku z czym Kozak Jaśko dostał nazwisko Jasnoborski. Odtąd występują dość liczne wzmianki o jego podjazdach. Do znaczniejszych należy relacja z obozu pod Sokalem, powtórzona przez Pastoriusa: dn. 12 VI 1651 r. na oddział 700 Tatarów i Kozaków, powracających do obozu Chmielnickiego z jeńcami i łupem po rozbiciu pod Brodami dwóch chorągwi polskich, liczących 150 ludzi, «Jaśko alias Jasnoborski Kozak wierny JK Mci, zwykłej swej rezolucyi zażywszy, nocą uderzył». Zmusił przeciwnika do ucieczki, odbił polskich jeńców i odebrał łupy. J., dzielny w boju, był jednak, podobnie jak wielu ówczesnych żołnierzy, bardzo uciążliwy dla spokojnej ludności. Świadczą o tym pozwy wniesione przeciwko niemu, np. na wiosnę 1653 r. do Trybunału Lubelskiego, o gwałty popełnione w miasteczku Wąwolnicy, gdzie prawdopodobnie przebywał na leżach zimowych, m. in. o porwanie z domu Agnieszki Królikówny, córki tamtejszego mieszczanina. W sprawie tej zapadł zaoczny wyrok skazujący J-ego na infamię. W tym czasie J. był już jednak w polu. Są wzmianki o jego podjazdach podczas wyprawy żwanieckiej; ostatnia z 1 XII 1653 r. Dalsze losy J-ego nie są znane.

Boniecki; – Frąś L., Bitwa pod Zborowem, Lw. 1932 s. 14; Kubala L., Szkice historyczne, W. 1923 s. 112, 367; – Akta Grodz. i Ziem., XXI; Grabowski A., Ojczyste spominki, Kr. 1845 II 74; [Michałowski J.], Księga pamiętnicza…, Kr. 1864 s. 507, 520, 521, 696, 703; Pastorius I., Bellum Scythico-Cosacum, Gd. 1652 s. 138; Vol. leg., nr 132; – B. Ossol.: rkp. 189 p. 303; B. Baworowskich: rkp. III D. 30 p. 61 v.; Wyroki Trybunału Lubelskiego, ks. 300 p. 249v.–253; – Materiały Z. Lasockiego.

Red.