Kopeć Jan Karol h. Kroje (zm. 1680 lub 1681) kasztelan trocki. Syn Bazylego (Wasila Wasilewicza), kaszt. nowogrodzkiego, i jego pierwszej żony Barbary Chodkiewiczówny, córki Hieronima, kaszt. wileńskiego; dziedzic Wierzchowicz i Kopył w woj. brzeskim oraz Mohilna, Kupiatycz i miasteczka Janowa pod Pińskiem. Kształcił się w szkołach Nowodworskiego w Krakowie, w r. 1636 wpisał się wraz ze swym stryjecznym bratem Bazylim, marszałkowiczem lidzkim, na Uniw. Krak. W l. 1637–8 należał w Akademii Nowodworskiej do klasy retoryki i filozofii i układał pod kierunkiem swych nauczycieli, franciszkanina Mikołaja Subkowskiego i Jana Cynerskiego Rachtamowicza, wraz z innymi uczniami, wiersze okolicznościowe, m. in. z okazji zaślubin Władysława IV i Cecylii Renaty. Słynął później z krasomówstwa i już jako senator zapraszany bywał często do wygłaszania przemów okolicznościowych. W r. 1641 odbył podróż zagraniczną, w czasie której odwiedził uniwersytet w Padwie. W r. 1645 utracił jedynego brata Kazimierza Bazylego.
Wybuch powstania Chmielnickiego zastał K-cia w kraju. W czerwcu 1648 r. zabiegał w porozumieniu z Franciszkiem Zebrzydowskim, kaszt. lubelskim, o przeprowadzenie na sejmiku brzeskim uchwały o zwolnieniu od ceł i myt kupców, Żydów i mieszczan zaopatrujących wojsko w proch, ołów i materiały wojenne. Jako poseł brzeski na sejm elekcyjny 1648 r. domagał się w listopadzie t. r. zapewnienia województwu brzeskiemu obrony od najazdów kozackich. Ok. r. 1650 odkupił od Butlera starostwo ekonomiczne brzeskie, a wkrótce potem między 1652 a 1661 r. został również starostą sądowym brzeskim. Posłował z woj. brzeskiego na sejm warszawski 1650 r. i na sejm nadzwycz. zwołany do Brześcia w r. 1653. Dn. 16 VIII 1656 r. mianowany został cześnikiem W. Ks. Lit. Dn. 15 II 1658 r. otrzymał godność podstolego litewskiego, a 2 III t. r. urząd wojewody połockiego. Sprawami woj. połockiego nie zajmował się. Po objęciu senatorskiej godności był wielokrotnie dyrektorem sejmiku brzeskiego i kierował jego obradami, po raz pierwszy w sierpniu 1661 r.
W r. 1658 lub 1659 poślubił K. Lukrecję Marię Strozzi, wdowę po Aleksandrze Ludwiku Radziwille, woj. połockim. Żona wniosła mu w wianie dwa starostwa: jurborskie i nowowolskie, w r. 1663 był także starostą wierzbołowskim. Zajął się wówczas obroną dóbr żony, przekazanych jej przez pierwszego męża, i praw nieletniego pasierba, Dominika Mikołaja Radziwiłła, przed zakusami jego przyrodniego brata, Michała Kazimierza Radziwiłła. W r. 1662 podjął fundację kościoła i klasztoru Benedyktynów z Monte Cassino, którym oddał królewszczyznę Horodyszcze położoną pod miasteczkiem Janowem nad Jasiołdą. Fundację potwierdził sejm w r. 1662. Do nowego klasztoru sprowadzał zakonników z Monte Cassino jeszcze w lipcu 1669 r. wspólnie z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem z Nieświeża. W t. r. odbył również pielgrzymkę do Częstochowy.
K. współpracował ściśle na arenie politycznej ze swym szwagrem Pawłem Sapiehą, woj. wileńskim i hetmanem wielkim W. Ks. Lit., a następnie z M. K. Radziwiłłem z Nieświeża. Sejm warszawski 1661 r. wysłał go latem t. r. jako jednego z komisarzy do wojska litewskiego, które groziło zawiązaniem konfederacji. Mimo zabiegów K-cia niepłatne wojsko wypowiedziało posłuszeństwo hetmanom. W l. 1664–5 należał K. do wszechwładnego wówczas na Litwie stronnictwa Paców i wraz z nimi popierał plany dworu przeprowadzenia elekcji vivente rege. W maju 1665 r. wziął udział w obradach konwokacji litewskiej w Białej Radziwiłłowskiej, a następnie przybył na konwokację grodzieńską. W lipcu t. r. został z ramienia konwokacji posłem do króla, przybył do niego pod Sieradz i wraz z innymi posłami oznajmił mu pomyślny przebieg obrad konwokacji i przyrzekł pomoc Litwy w walce z rokoszem J. Lubomirskiego. Jesienią 1666 r. opuścił jednak wraz z Radziwiłłami i Sapiehami rojalistyczne stronnictwo Paców.
Między 1663 a 1667 r. otrzymał K. dzierżawy: dryską i bielską oraz ekonomię grodzieńską. Był również wójtem połockim. W r. 1666 otrzymał dzierżawę kowieńską, a odstąpił ekonomię brzeską Sapieże. W marcu 1669 r. szlachta połocka niezadowolona z wojewody, który zaniedbywał swe województwo, chciała go z niego zrzucić. Dyrektor sejmiku połockiego Jan Korsak, kaszt. połocki, ofiarowywał elekcyjny urząd wojewody połockiego Bogusławowi Radziwiłłowi, który otrzymał już w r. 1654 przywilej na ten urząd. Spór zakończyła nominacja K-a na kasztelana trockiego (po 24 X 1669, a przed styczniem 1671). W październiku 1671 r. ubiegał się bezskutecznie o kasztelanię wileńską. W styczniu 1672 r. K. kierował obradami sejmiku przedsejmowego i układał instrukcję dla posłów brzeskich. W czerwcu t. r. był marszałkiem Trybunału Wileńskiego W. Ks. Lit., w listopadzie bronił na radzie senatu interesów M. K. Radziwiłła, w grudniu był znów dyrektorem sejmiku brzeskiego poprzedzającego zjazd generalny w Warszawie. Od 13 II 1674 r. brał udział w obradach sejmu konwokacyjnego, a w lutym i marcu 1676 r. sejmu koronacyjnego w Krakowie. W maju t. r. był dyrektorem brzeskiego sejmiku relacyjnego zwołanego po sejmie koronacyjnym. Zmarł w r. 1680 lub początkach 1681 r. (przed 4 IV 1681). Uroczysty pogrzeb odbył się po 22 VI 1681 r. w kilka miesięcy po pierwszym prowizorycznym pogrzebie. Pozostawił dwie córki: Franciszkę, którą wydał za Kazimierza Władysława Sapiehę z Kodnia, starostę brzeskiego, i Annę, żonę 1. v. Stanisława Karola Łużeckiego, kaszt. podlaskiego, a następnie woj. podolskiego, a 2. v. Konstantego Szujskiego, pisarza w. lit.
Estreicher; Boniecki; Niesiecki; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 528; tenże, Senatorowie W. Ks. Lit., s. 47, 67, 210, 303; – Codello A., Konfederacja wojskowa na Litwie w l. 1659–1663, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 VI cz. 1 s. 31; tenże, Pacowie wobec opozycji Jerzego Lubomirskiego (1660–1667), „Przegl. Hist.” T. 49: 1958 s. 30, 34; – Acta Hist., I 243; Akty Vil. Archeogr. Kom., II 77–78, III 368, IV 143–6, 154, 162, 191, V 201, XXX 147, XXXIV 199, 234, 316, 404, 409–10, 449; Album stud. Univ. Crac., IV 169; Medeksza S., Księga pamiętnicza wydarzeń zaszłych na Litwie 1654–1668, Kr. 1875 s. 343, Script. Rer. Pol., III; Michałowski J., Księga pamiętnicza…, Kr. 1864 s. 307, 311, 812; Ostrowski Daneykowicz J., Svada polska y łacińska…, L. 1745; Pamiętniki historyczne… w dziennikach domowych Obuchowiczów i Cedrowskiego pozostałe, Wyd. M. Baliński, Wil. 1859 s. 139; Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, Wyd. F. Kluczycki, Kr. 1881 I cz. 2 s. 1390; – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. IV teka 54 kop. 703, dz. V teka 160 nr 7177, 7185, dz. XI teka 11 nr 614ab i dz. XI/2 teka 25 nr 169.
Tadeusz Wasilewski