Scipio (Scipio del Campo, Scypio) Jan Karol (1801–1890), ksiądz, dziekan kapituły krakowskiej, senator Wolnego Miasta Krakowa, bibliofil. Ur. 28 II w Dzikowie, był synem Karola, właściciela Skałatu i Bychawy (w Lubelskiem), oraz Marii z Tarnowskich, ciotecznej wnuczki Tadeusza Czackiego (zob.).
Dzieciństwo S. spędził w Bychawie i w Dzikowie pod opieką babki Rozalii z Czackich Tarnowskiej. Uczył się w Warszawie, prawdopodobnie przez pewien czas przebywał na stancji w domu Mikołaja Chopina, następnie wstąpił do tamtejszego seminarium ks. misjonarzy. Po otrzymaniu pierwszych święceń wyjechał w r. 1822 do Rzymu na dalsze studia teologiczne. Rozwinął tu przy okazji swe zamiłowania historyczne i artystyczne. Wraz z niemieckim malarzem J. F. Overbeckiem odbył wędrówkę po Umbrii, sam zaś służył jako cicerone przybyłemu później do Rzymu ks. Wincentemu Chołoniewskiemu. Święcenia kapłańskie przyjął w r. 1826 w Rzymie z rąk kard. C. Odescalchiego.
W r. 1830 S. przyjechał do Krakowa i zamieszkał w klasztorze Franciszkanów. W ostatnim okresie rządów biskupich Karola Skórkowskiego powierzono S-nowi zarząd kancelarii konsystorskiej. W r. 1834 (wg Stanisława Puszeta) lub 1835 (wg Ludwika Łętowskiego) otrzymał nominację na kanonika kapituły katedralnej i zamieszkał (już do śmierci) w domu przy ul. Kanoniczej 7. Jako przedstawiciel kapituły, podobno dzięki protekcji ks. Jana Schindlera, został wybrany w r. 1835 na senatora Wolnego Miasta Krakowa i pełnił funkcję zastępcy komisarza przy instytucjach naukowych. Już w r. 1838 złożył dymisję obrażony na «senat bezwładny» (Franciszek S. Gawroński), gdy w domu jego przeprowadzono rewizję w związku z poszukiwaniem przez policję jego mlecznego brata Franciszka M. Sobieszczańskiego, podejrzanego o udział w powstaniu listopadowym, który wykorzystał poparcie S-na dla wyrobienia sobie paszportu.
W r. 1836 w dniu św. Stanisława wygłosił S. kazanie podczas procesji, zaś 16 V został wraz z ks. Schindlerem wyznaczony do zweryfikowania inwentarza katedry, a następnie zakrystii. Dn. 25 X 1837 S. został jednogłośnie przyjęty na członka honorowego Tow. Naukowego Krakowskiego. Przez wiele lat sprawował funkcję opiekuna biblioteki i archiwum kapitulnego, cedując je dopiero w r. 1879 na rzecz ks. Ignacego Polkowskiego. Uważany był za «najbieglejszego znawcę zbiorów kapitulnych». Od 15 XI 1848 do 10 V 1849 redagował „Tygodnik Kościelny” omawiający działalność Kościoła katolickiego w Europie oraz problematykę religijną. W tym czasie pomagał swemu wujowi Janowi Feliksowi Tarnowskiemu przy porządkowaniu i katalogowaniu książek i rękopisów biblioteki w Dzikowie (w l. 1850–60 podczas częstych tam pobytów sporządził jej katalog). Dn. 23 XII 1872 S. został członkiem nadzwycz. AU. Należał do Komisji Historycznej i do r. 1882 kierował jedną z jej trzech sekcji, opracowującą opis diec. krakowskiej. Po r. 1875 był też członkiem Komisji Archeologicznej. Pomimo ogromnej wiedzy, podkreślanej przez współczesnych, S. publikował niewiele, a kierowana przezeń sekcja przestała istnieć. Gdy Władysław Seredyński w r. 1878 wydał „Ostatnie ks. Stebelskiego prace”, („Script. Rer. Pol.” t. 4 i odb. Kr.), S. opublikował kilka drobnych, lecz istotnych sprostowań i uzupełnień pt. Do ostatnich prac Stebelskiego (tamże t. 4, Kr. 1878). W r. 1881 anonimowo wydał Objaśnienie dwóch map dawnej diecezji krakowskiej z krótką wzmianką o znaczeniu, obowiązkach i uposażeniu biskupa, jako też kapituły katedralnej i podwładnego duchowieństwa (W.). W środowisku krakowskim był postacią znaną, choć nie lubianą (L. Łętowski). Pozostawał w bliskiej zażyłości z Wincentym Polem (chrześniakiem swego ojca), z którym odbył wycieczkę po Galicji. S. podsunął poecie pomysł napisania poematu „Pacholę hetmańskie. In nomine Domini! Diariusz Walentego Rożanki” (W. 1862 I–II), którego bohaterem był hetman Jan Tarnowski i jego czasy. S. przez Pola «wysoce poważany», pomagał mu także w przygotowawczych studiach do tego utworu i dostarczał wiele nie znanych materiałów z archiwum kapituły krakowskiej. S-nowi dedykował Pol poemat „Wit Stwosz” (Lw. 1876). Często kontaktował się S. z Józefem Szujskim oraz Walerym Wielogłowskim, który sprowadzał do Krakowa książki zamówione przez S-na.
Do godności kapitulnych S. doszedł stosunkowo późno. W czasach Wolnego Miasta Krakowa krótko sprawował funkcję koadiutora przy kościele Najśw. Marii Panny podczas choroby ks. Wincentego Łańcuckiego. Dwukrotnie miał odmawiać przyjęcia godności biskupiej: w Łucku (1845) i we Lwowie. W r. 1849 nie uzyskał kustodii krakowskiej, głosujący przeciw niemu Łętowski zapisał, że S. był to «człowiek udatny, ale do niczego i popędliwy». W r. 1850 stanął na czele komitetu do sprawy odbudowy klasztorów Dominikanów i Franciszkanów po pożarze Krakowa, jednak i o tej jego działalności niewiele wiadomo.
W r. 1868 S. został mianowany radcą konsystorza biskupiego. W czasie powtórnego pogrzebu króla Kazimierza Wielkiego w r. 1869 wydelegowany przez kapitułę, brał S. udział w naradach z władzami miasta nad przygotowywaniem uroczystości. Pod jego przewodnictwem duchowieństwo celebrowało obrzędy pogrzebowe. Dn. 23 VIII 1880 został instalowany na kustosza kapituły krakowskiej (po Sylwestrze Grzybowskim), zaś 19 VIII 1885 na dziekana (po Karolu Telidze). W l. 1881–90 sprawował funkcje prowizora seminarium diecezjalnego i prefekta Domu Ks. Emerytów, a w l. 1882–8 był też egzaminatorem prosynodalnym konsystorza. Dzięki poparciu bpa Albina Dunajewskiego uzyskał w r. 1883 godność prałata domowego papieskiego i protonotariusza apostolskiego. Pełnił też funkcję prefekta muzyki kościoła katedralnego; zatrudnił wówczas cenionego organistę Wincentego Gorączkiewicza i w r. 1879 przeprowadził restaurację organów. W l. 1866–81 był członkiem czynnym Tow. Gospodarczo-Rolniczego w Krakowie. S. zmarł 3 I 1890 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim w grobowcu kanoników kapituły katedralnej.
Biblioteka S-na licząca ok. 1 000 t. zasiliła zbiory dzikowskie, nie są znane losy spuścizny rękopiśmiennej – być może spłonęła w pożarze Dzikowa w r. 1927.
Fot w B. PAN w Kr. (rkp. 6624 nr 68) oraz heliograwiura w: Puszet S., X. Jan hrabia del Campo Scipio…, Kr. 1890; – Estreicher w. XIX; Nowy Korbut, IX; Polska bibliografia prawa kanonicznego, L. 1947 II; Słown. Pracowników Książki Pol. (bibliogr.); Żychliński, XXIX 66; Elenchus venerabilis cleri…, Kr. 1891 s. 348; Łętowski, Katalog bpów krak., III; Amor mortis. Katalog wystawy w Muzeum Historii Katowic […] kwiecień – maj 1989, Kat. 1989 s. 27; – Buszko J., Uroczystości Kazimierzowskie na Wawelu w roku 1869, Kr. 1970; Majchrowski S., Wincenty Pol, L. 1982 s. 187, 190; Prasa polska 1661–1864, W. 1976; Schnaydrowa B., Działalność kolekcjonerska Tow. Naukowego Krakowskiego, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 16: 1970; taż, Ofiarodawcy Akademii Umiejętności. 1873–1919, tamże R. 26: 1981; – Gawroński F. S., Latopismo rodzinne mego żywota, tamże R. 13: 1967; Girtler K., Opowiadania, Kr. 1971 II; Łętowski L., Wspomnienia pamiętnikarskie, Wr. 1956; Pol W., Pamiętniki, Kr. 1960; Rogoyski J., Pamiętniki moje, W. 1972; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1880–90; Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Kr. 1961; – Kalendarz J. Czecha na r. 1891 s. 90; „Roczn. AU” za l. 1873–89; – Arch. Kapituły Metropolitalnej w Kr.: Acta actorum, t. 27–34; Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: Pers. A 732; B. PAN w Kr.: Zespół TNK, nr 3, 29, rkp. 1830 k. 205–208, rkp. 2159 t. 17.
Karolina Grodziska