Kauzik (Kausik) Jan Kazimierz (1860–1930), artysta malarz, pedagog, muzeolog. Ur. 8 II w Warszawie, syn Jana i Klementyny z Polecińskich; tutaj w Szkole Rysunkowej pobierał w l. 1875–81 nauki pod kierunkiem W. Gersona i A. Kamińskiego. Za swe szkolne prace otrzymał dwukrotnie listy pochwalne, nagrodą pieniężną Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) i srebrny medal Akademii Petersburskiej. W l. 1880–2 pobierał stypendium im. M. Kopernika TZSP. Od r. 1879 zasilał swymi licznymi rysunkami warszawskie pisma ilustrowane. W r. 1881 malował w Białocerkwi. W l. 1882–5 studiował pod kierunkiem A. Wagnera w Akademii Monachijskiej, wyróżniony listem pochwalnym w r. 1883 i medalem brązowym. W Monachium rozpoczął też samodzielną pracę, malując typowe dla tego środowiska obrazy rodzajowe. Był to okres najlepszych osiągnięć artystycznych malarza. Po powrocie do kraju objął w r. 1886 (po A. Kamińskim) profesurę w warszawskiej Szkole Rysunkowej, następnie w Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Pracę pedagogiczną prowadził do śmierci; był wyjątkowo sumiennym i oddanym swej pracy nauczycielem o bardzo serdecznym stosunku do młodzieży. Wykładał też w prywatnej szkole malarskiej A. Badowskiego. Od r. 1884 uczestniczył w wystawach Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, od 1883 wystawiał w warszawskiej Zachęcie, której był członkiem rzeczywistym. Malował obrazy o fabule literackiej, tradycyjne w swym «monachijskim» charakterze, m. in. Przekupień hiszpański (1884), Skarb babuni (1885), Czerkies Szamil (1885), poza tym kompozycje religijne (najważniejsza Nawiedzenie NMP z r. 1887 dla kościoła w Kownie), później niemal wyłącznie portrety (jak: portret budowniczego A. Wolińskiego, inżyniera A. Grotowskiego i jego żony, ks. Michała Radziwiłła i in.).
Obok pracy pedagogicznej i artystycznej położył K. zasługi jako muzeolog. W r. 1898 przez pół roku pełnił obowiązki kustosza w warszawskim Muzeum Sztuk Pięknych (późniejsze Narodowe), w l. 1907–8 sprawował pieczę nad kolekcją C. Lachnickiego, przekazaną następnie do muzeum, w l. 1913–30 był kustoszem muzeum. Jego zasługą jest uchronienie zbiorów od wywiezienia za granicę i zniszczenia podczas pierwszej wojny światowej. Za działalność pedagogiczną odznaczony był Orderami św. Stanisława i św. Anny. Zmarł w Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie 18 IX 1930 r., pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Z żony Stanisławy z Jezierskich (ślub 1888) pozostawił córki: Janinę (zm. 1949) i Leokadię (zm. 1944), kierowniczkę biura Muz. Narod. w Warszawie, oraz synów: Stanisława (zm. 1959), polityka i ekonomistę, i Eugeniusza (zm. 1944), inżyniera. Zawód artysty plastyka uprawia wnuczka Irena Kauzik.
Rzeźby portretowe K-a i jego żony w posiadaniu synowej K-a Eugenii Kauzikowej w Warszawie; – Grajewski, Bibliografia ilustracyj; W. Enc. Ilustr.; Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler des XX Jahrhunderts, Leipzig 1956 III; Thieme– Becker, Lexikon d. Künstler; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; [Piątkowski H.], Katalog zbiorów Tow. Zachęty Sztuk Pięknych, W. 1925; [Sienkiewicz J.], Muzeum Narodowe w Warszawie. Katalog Galerii Malarstwa Polskiego, W. 1938; – Lorentz S., Muzeum Narodowe w Warszawie. Zarys historyczny, „Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 1: 1938 s. 15, 19, 23, 25, 27; Puciata-Pawłowska J., Dzieje Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, W. 1939 s. 20, 42–6, 53, 54, 58, 79; – „Kur. Warsz.” 1883 nr 194b, 1930 nr 258; „Spraw. Komitetu TZSP” za r. 1930 s. 16; „Sztuki Piękne” T. 6: 1930 s. 424; „Świat” (W.) 1907 nr 37 s. 5; „Tyg. Illustr.” 1885 I 86 (Gerson W.), 1890 II 142, 1895 I 311, II 79, 231, 1930 II 832; „Wędrowiec” 1905 I 177; – B. Publ. Warsz.: rkp. archiwum „Przeglądu Tygodniowego” i kalendarza „Ruch”; – Liczne prace i dokumenty K-a w posiadaniu Eugenii Kauzikowej; – Wiercińska J., Tow. Zachęty Sztuk Pięknych 1860–1914 (rkp. w posiadaniu autorki).
Andrzej Ryszkiewicz