Kobylański (Kobyleński) z Kobylan Jan h. Grzymała (zm. 1471), stolnik krakowski, starosta brzeski. Syn Przecława z Kobylan i Małgorzaty z Rogowa, brat Jakuba, kasztelana gnieźnieńskiego. Pojawia się w źródłach po raz pierwszy prawdopodobnie w r. 1440 jako uczestnik wyprawy Władysława Jagiellończyka po koronę węgierską, a potem w r. 1442 w charakterze dzierżawcy wsi królewskiej Sanoczek i występuje stale wśród szlachty ziemi sanockiej, biorąc często udział w rokach sądowych i dorabiając się na dzierżawach wsi królewskich znacznego majątku. Przed r. 1442 należał zapewne do obozu królowej Zofii, złożonego z byłych konfederatów husyckich Spytka z Melsztyna i malkontentów, dążących do przeprowadzenia zasadniczych reform w kraju. W związku z tym odegrał K. pewną rolę w okresie bezkrólewia w l. 1444–7, o czym świadczy nie określona bliżej przez źródła jego misja dyplomatyczna z ramienia królowej Zofii, podjęta w styczniu 1447 r. Po objęciu rządów w Polsce przez Kazimierza Jagiellończyka K. prawdopodobnie od razu znalazł się u jego boku, na co wskazuje godność stolnika krakowskiego, poświadczona źródłowo w r. 1448; K. stał się, obok brata Jakuba, bliskim królewskim zaufanym i wszedł w skład dworskiego stronnictwa. W r. 1457 w tym charakterze brał udział w podróży do Gdańska, gdzie król polski prowadził m. in. rozmowy z wygnanym królem szwedzkim Karolem Knutsonem; K. wystąpił w grupie najbliższych współpracowników i stronników panującego. Jeździł stale z dworem; uczestniczył w ważniejszych wydarzeniach wojny trzynastoletniej lub był ich świadkiem.
Po śmierci brata Jakuba odziedziczył K., za królewskim poparciem, starostwo brzeskie w r. 1454 (które jeszcze w t. r. odstąpił Piotrowi z Oporowa, woj. łęczyckiemu). W hierarchii urzędniczej nie wyszedł K. poza urząd stolnika krakowskiego i zajmował się skrzętnie, zwłaszcza po r. 1454, gospodarstwem w licznych swoich dobrach ziemskich, powiększając je szczególnie na terenie ziemi sanockiej, przemyskiej i krakowskiej. Były to przeważnie zastawy dóbr królewskich, otrzymane jako zabezpieczenie pożyczonych królowi pieniędzy przez K-ego i brata Jakuba, po którym K. odziedziczył, jak się zdaje, cały majątek ruchomy i dobra ziemskie. Były to królewszczyzny Sanoczek, Stróże Wielkie, Stróże Małe, Rogi, Lubatowa, Gruszówka Mała, Gruszówka Wielka, Miejsce Piastowe, Lężany, Gorzyce, Markuszka, Jadowniki, Maszkienice, nadto 9 wsi królewskich w pow. kaliskim i szadkowskim oraz dziedziczne, jak Nidom, Tulcze, Runowo, Wojaczewo, Poleszukowo – należące do wiana żony K-a. Poza tym posiadał K. (jak świadczy podział dóbr przeprowadzony przez synów K-ego w r. 1487) rodowe: Kobylany, Droganową, Sulistrową, Makowiska, Głojsce, Leszczyny, Łąki, przedmieście Dukli, zamek Mirów z 4 wsiami, 9 wsi w pow. lelowskim, miasto Działoszyn z 10 wsiami w pow. wieluńskim i wieś Prusisko w pow. sieradzkim. Do tych dóbr nadto w r. 1471, w okresie przygotowań Kazimierza Jagiellończyka do walki o koronę czeską i węgierską dla swych najstarszych synów i poszukiwań środków finansowych przez króla, dołączył K. dalsze królewszczyzny: miasto Słomniki, na których król zapisywał mu trzykrotnie duże kwoty, wynoszące w sumie 4 500 fl. węgierskich, i miasteczko Krzeszów z okolicznymi wsiami, które K. za zgodą króla wykupił z rąk Żegoty Rożnowskiego i otrzymał nań zapis dodatkowo 600 fl. węgierskich i 200 grzywien.
Finanse K-ego powiększał także handel zbożem i zapewne bydłem, który – rezydując w Kobylanach w ziemi bieckiej – prowadził K. z Węgrami. Świadczą o tym stosunki handlowe K-ego z Bardiowem, gdzie wysyłał wozy ze zbożem, omijając najczęściej dla większego zysku komory celne (np. w l. 1461 i 1469). Dobre stosunki utrzymywał też z krakowskim mieszczaństwem; miał upodobanie w wyrobach rzemiosła artystycznego, zatrudniał dla swych, a może i swojej żony potrzeb krakowskich złotników (np. w r. 1464 Mikołaja Brennera). Po r. 1454 ożenił się K. z Agnieszką Bnińską, kasztelanką lędzką, krewną humanisty Piotra z Bnina, bpa włocławskiego, i Macieja Bnińskiego, woj. poznańskiego. Z małżeństwa tego pozostawił trzech synów oraz dwie córki: Katarzynę (zamężną później za Zbigniewem Lanckorońskim, 1475) i Barbarę (za Stanisławem Kuropatwą z Łańcuchowa, kaszt. chełmskim). K. zmarł 28 VIII 1471 r., pochowany w kościele Dominikanów w Krakowie. Opiekunem jego dzieci został w l. 1471–7 drugi mąż Agnieszki z Bnina, Jakub z Dębna, kasztelan krakowski.
Trzej synowie Jana stolnika: Hieronim, Jan i Jakub aż do r. 1485 gospodarowali wspólnie i wspólnie udzielali królowi pożyczek zabezpieczonych w r. 1474 na Jadownikach w pow. sądeckim. W l. 1485 i 1487 dokonali podziału majątku, przy czym klucz kobylański w pow. bieckim wraz z licznymi królewszczyznami przypadł najstarszemu Hieronimowi. Hieronim w zamian za wspomniane usługi finansowe oddawane królowi, a może i wojskowe, został w r. 1502 kasztelanem rozpierskim. W r. 1503 był jednym z czterech ductores plebis pow. bieckiego, powołanym przeciw Tatarom, lecz już w r. 1511 wycofał się z działalności publicznej zrzekając się kasztelanii na rzecz brata Jana. Zmarł, zapewne bezpotomnie, ok. r. 1521, a przedtem, w r. 1519 darował królowi połowę sum zapisanych na królewszczyznach w pow. bieckim i sanockim. Jan, wpisany do Akad. Krak. w r. 1485, posiadł gruntowniejszą znajomość prawa. W l. 1507–27 był substytutem starosty-generała Wielkopolski, ferując gardłowe wyroki. Z otrzymanej w r. 1511 kasztelanii rozpierskiej zrezygnował w r. 1527, ustępując ją synowi Mikołajowi, który zmarł w 3 lata później (1530). Trzeci syn stolnika, Jakub (zm. przed r. 1530), był podkomorzym i starostą wieluńskim.

Płyta grobowa w kościele Dominikanów, obecnie nie istniejąca (reprod.: Pomniki Krakowa Maksymiliana i Stanisława Cerchów, Wyd. F. Kopera, Kr. 1904 I); – Boniecki; Uruski; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; – Kamiński A., Nieznane karty z przeszłości Dukli, w: Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane R. Grodeckiemu, Kr. 1960 s. 405–6, 430; Kiryk F., Jakub z Dębna na tle wewnętrznej i zagranicznej polityki Kazimierza Jagiellończyka, Prace Kom. Nauk Hist. Oddz. Krak. PAN, Kr. 1967; – Akta grodz. i ziem., XI, XVI; Cracovia artificum, I; Długosz, Historia, VI; tenże, Liber benef., I; Inventarium omnium et singularum privilegiorum… in archivo Regni… confectum 1682, Ed. E. Rykaczewski, Lutetiae–Parisiorum–Berolini–Posnaniae 1862; Matricularum summ., I; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 3571, 4007; – Arch. Powiatowe w Bardiowie (Okrésny Archiv Bardejov): rkp. nr 1330, 1790; Bibliografia do Hieronima: Boniecki; Uruski; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; Rosin R., Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej, W. 1963; – Akta grodz. i ziem., IV, XVI; Arch. Sanguszków, II; Długosz, Liber benef., III; Matricularum summ., I, II, IV; Teki Pawińskiego, II; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. 20 s. 718–9, 726–7, Terr. Crac. 372 s. 508; – Do Jana K-ego: Album stud. Univ. Crac., I 269; Starod. Prawa Pol. Pomn., VI 401; – Życiorysy synów K-ego w oprac. Adama Kamińskiego w posiadaniu redakcji.
Feliks Kiryk