Kwaśnicki Jan (1838–1883), lekarz, ordynator oddziału chirurgicznego szpitala ewangelickiego w Warszawie. Ur. w Toporach w pow. skwirskim na Ukrainie, był synem Ignacego, ziemianina, bratem Augusta (zob.). Gimnazjum ukończył w Żytomierzu. W r. 1857 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Św. Włodzimierza w Kijowie. W tymże okresie był korepetytorem w zaprzyjaźnionej rodzinie Józefa Ignacego Kraszewskiego, pełniącego wówczas obowiązki kuratora naukowego na Wołyniu. W r. 1859 K. przeniósł się wraz z rodziną Kraszewskich do Warszawy i kontynuował studia w ówczesnej Akademii Medyko-Chirurgicznej, które ukończył w r. 1862 i następnie przez rok pracował prywatnie u prof. W. Ł. Brodowskiego w zakresie anatomii patologicznej. Równocześnie rozwijał zainteresowania chirurgią, zapoczątkowane jeszcze w okresie studiów w klinice prof. A. Le Bruna. W r. 1864 mianowany tymczasowym ordynatorem oddziału chirurgicznego szpitala ewangelickiego w Warszawie, w rok później, w drodze konkursu, został stałym ordynatorem tegoż oddziału. Stopień doktorski uzyskał w warszawskiej Szkole Głównej 18 II 1865 r. po obronie rozprawy O leczeniu tętniaków za pomocą nacisku (De aneurismatum per compressionem cura (W. 1865). Rozprawa ta zawierała m. in. znakomite opisy biomorfologii zakrzepów wewnątrznaczyniowych i mechanizmów ich powstawania oraz pionierskie uwagi o roli erytrocytów i leukocytów w patomorfozie tych tworów.
Stypendium naukowe przyznane K-emu przez Wydział Lekarski umożliwiło mu w r. 1865 półroczny pobyt w Paryżu oraz zapoznanie się z pracą klinik chirurgicznych w Londynie i Wiedniu. W następnych latach K. rozwinął działalność naukową w Warszawie, w r. 1868 wydał, wraz z Władysławem Stankiewiczem i Józefem Wszeborem, pierwszy tom dużego podręcznika pt. Chirurgia operacyjna, tom drugi ukazał się w r. 1874; jednocześnie ogłosił liczne prace o tematyce chirurgicznej w „Pamiętnikach Tow. Lekarskiego Warszawskiego” (Uretromia zewnętrzna, 1867, Przetoczenie krwi, 1868, Wyłuszczenie raka języka 1868, Pustula maligna, 1870, Przetoka pęcherzo-pochwowa, powikłana obecnością kamieni moczowych w pęcherzu, 1872 i inne). Władze zaborcze uniemożliwiły K-emu uzyskanie docentury i objęcie katedry chirurgii w Wydziale Lekarskim po zmarłym prof. P. Girsztowcie. Nie mając nadziei na dalszą karierę akademicką, K. opuścił Warszawę i w r. 1880 przeniósł się na Wołyń, do swego majątku w Świdzie pod Żytomierzem. Założył tam prywatną klinikę chirurgiczną i rozwinął praktykę lekarską; został wybrany sędzią miejscowej gminy. Dziećmi K-ego byli Władysław, Stanisław, Jan, Kazimierz i Ewelina Stefania. K. zmarł nagle 15 VIII 1883 r. w Świdzie z powodu pęknięcia tętniaka.
Kośmiński, Słownik lekarzów, s. 258–9; Boniecki; Uruski; – Dubiecki M., Młodzież polska w uniwersytecie kijowskim przed r. 1863, Kijów 1909 s. 81; Girsztowt P., Rys historyczny – statystyczny Cesarsko-Królewskiej Warszawskiej Medyko-Chirurgicznej Akademii, W. 1865; Neugebauer K., Rys historyczny Szpitala Ewangelickiego w Warszawie, „Medycyna” 1931 nr 10 s. 312–3 (fot); Stankiewicz W., J. K., „Medycyna” 1883 nr 11/42 s. 693–8; – Szkoła Główna Warszawska (1862–1869). Materiały…, Oprac. B. Bartkiewicz, T. 2: Cesarsko-Królewska Warszawska Medyko-Chirurgiczna Akademia (1857–1862), Wydział Lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej 1862–1869, Kr. 1901; – „Dzien. Warsz.” 1865 nr 50 s. 463; „Gaz. Lek.” 1883 t. 3 nr 35 s. 677, 1865, nr 52 s. 1–2, 1866 t. 1 nr 10 s. 149–52; „Kłosy” T. 39: 1884, nr 994 s. 47; „Medycyna” R. 5: 1931 s. 312–3; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1868 S. IV t. 4 s. 223; „Przegl. Lek.” R. 22: 1883 nr 36 s. 452, nr 37 s. 464.
Jerzy Lisiewicz