Plater (Broel-Plater) Jan Ludwik h. własnego (zm. ok. 1763), starosta «giegobrodzki» (wł. giegobroski – od Giegobrosty), działacz sejmikowy i poseł na sejmy. Był wnukiem woj. inflanckiego Jana Andrzeja (zob.), synem pułkownika wojsk litewskich Fabiana Ksawerego i Ludwiki z Puzynów, bratankiem Ferdynanda Fabiana (zob.). Jako starosta giegobroski (najpóźniej w r. 1738) i generał-adiutant hetmana Michała Radziwiłła jeździł w r. 1742 do Kurlandii zaciągać dla niego kredyt. O gospodarskiej renomie P-a świadczy fakt, że co najmniej od września t. r. opiekował się dobrami Emerencjanny Ludwiki Platerówny, darowanymi jej przez stryjenkę Jadwigę, żonę Ferdynada Fabiana marszałkową nadworną lit. (Dusiaty z Antuzowem i Grawemburgiem). Jako poseł inflancki na sejm 1744 r. i wiłkomierski w r. 1746 niczym się nie wyróżnił, na drugim wchodząc w skład komisji rozliczającej artylerię koronną. Obrany w lutym 1748 deputatem w Wiłkomierzu (poprzednio był już ponoć raz sędzią trybunalskim) aspirował do laski skarbowej, ale podczas rugów nie dopuszczono go do koła. Miał wówczas opinię politycznego «przyjaciela» radziwiłłowskiego. Z poparciem hetmana w. litewskiego zdobył mandat na sejm «boni ordinis» 1748 r. Jeszcze przed rozpoczęciem obrad przylgnął do Michała Czartoryskiego i Jerzego Flemminga. W l. 1749–53 pilnował na sejmikach wiłkomierskich zaleceń «familii». W podpisie z 14 II 1753 «starosta giegobrodzki i jodkański» (Jodkany w pow. wiłkomierskim) przekształcił rodowy przydomek «Broel» na «Brhul» (sic!). Ten koniunkturalizm nie skłócił go jeszcze z Czartoryskimi. Jako deputat wiłkomierski wszedł w skład Trybunału Lit. 1754 r., a gdy jego kuzyn, marszałek Konstanty Ludwik Plater (zob.) wyjechał w początkach sierpnia t. r. na sejmik inflancki, P. za aprobatą «familii» przejął w jego zastępstwie laskę. Wiosną t. r. M. Czartoryski godził w Wołczynie sukcesyjne spory P-a z bratową. W l. 1755–6 na sejmikach wiłkomierskich i podczas fundacji trybunalskich P. kierował się zaleceniami J. Flemminga, skutecznie poparty przezeń i przez M. Czartoryskiego w sierpniu 1756 do poselstwa wiłkomierskiego. W październiku t. r. (mając już trzecie starostwo – czywilskie) był w Warszawie, ale sejm nie odbył się wskutek pozostania Augusta III w Saksonii. Deputacki sejmik wiłkomierski 1757 r. odbywał P. w porozumieniu z M. Czartoryskim. Oskarżony przez Ciechanowieckich o wspomaganie na sejmiku brasławskim swego szwagra Józefa Strutyńskiego (P. dał mu do obrony 17 ludzi), mimo instancji «familii» w sierpniu 1758 został skazany przez proradziwiłłowski trybunał Jana Bogumiła Jasieńskiego. Szukając ratunku, wiosną 1758 prosił o wstawiennictwo marszałka nadwornego kor. Jerzego Mniszcha.
W r. 1759 widoczne już było ochłodzenie stosunków «familii» z P-em, który do swych posesji dodał starostwo subockie (Subocz w pow. wiłkomierskim). Podobnie jak jego kuzyn Konstanty Ludwik, P. postawił na królewicza Karola. Latem 1759 był w Mitawie, zapewne podczas elekcji królewicza na tron kurlandzki. Najpóźniej od lipca 1760 miał tytuł szambelana Augusta III. W r. 1761 z przydanym starostwem dawluńskim starał się o poselstwo na sejm nadzwycz. Wiłkomierzanie wybrali podwójny komplet posłów, stawiając ich przed koniecznością ugody i rezygnacji już po sejmiku; w efekcie P. mandatu nie dostał. We wrześniu lub październiku t. r. królewicz Karol oczekiwał go w Mitawie, ale uznał racje odłożenia podróży i przekazywał P-owi wyrazy łask. W końcu t. r. książę kurlandzki wstawiał się za P-em w Petersburgu; chodziło być może o toczoną przed trybunałem Ignacego Paca sprawę o zabójstwo Strutyńskiego. Z mandatem wilkomierskim P. posłował na sejm warszawski 1762 r., a po jego zerwaniu podpisał – jako «z Brühlów Plater» – remanifest w obronie szlachectwa Brühlów. Wiosną i latem 1763 królewicz Karol daremnie wstawiał się w sprawie P-a u marszałka Trybunału Lit. Karola Radziwiłła «Panie Kochanku». Pocieszał szambelana perspektywą wyjednania dlań starostwa wiłkomierskiego. Zabiegi te przerwała zapewne śmierć królewska.
Po ojcu dziedzic Talun (pow. wiłkomierski), stał się człowiekiem zamożnym dzięki poślubieniu w r. 1743 lub w r. 1744 Emerencjanny Ludwiki Platerówny, przybranej córki i spadkobierczyni bezdzietnej Jadwigi Platerowej, wdowy po marszałku nadwornym lit. Ferdynandzie Fabianie. Tą drogą P. uzyskał Dusiaty, Grawemburg, Osokno, Sołłohubiszki, Hołoty Wielkie i Małe, a także Antuzów, dziedziczony przez jego żonę po prawdziwych rodzicach. W r. 1746 Platerowie nabyli od Tadeusza i Izabeli Ogińskich Piotrowszczyznę (przedtem zwaną Duburami) z folwarkiem Czyczyry, a mieli nadto kupione od Szteynów Szteyniszki (Owile), w l. 1752–7 trzymali zastawem radziwiłłowski folwark Zubryszki, a w latach późniejszych do wymienionych starostw dodali smilgoskie – wszystko w pow. wilkomierskim. W Dusiatach P. w r. 1755 wyznaczył fundusz na szpital, w Hołotach, Osoknie i Tołkianach (pow. wiłkomierski) jego żona wystawiła kościoły bądź kaplice. P. zmarł w r. 1763 (po 30 IX) lub w r. 1764 (wg G. Pulvisa 21 VI 1764).
Z małżeństwa z Emerencjanną Ludwiką (zm. 1775), córką Aleksandra Konstantego Platera, wojewodzica inflanckiego, i Zofii von Budberg, wnuczką Jana Andrzeja (zob.), pozostawił córkę Karolinę, żonę Felicjana Karpia, sędziego ziemskiego rosieńskiego, i czterech synów (którzy prócz dóbr dziedzicznych podzielili między siebie starostwa rodziców): Józefa (1745–1775), Jana (zm. ok. 1789), Tadeusza (zm. 1787) i Ludwika (zm. 1788).
Muzyka w czasopismach polskich XVIII wieku, Oprac. J. Szwedowska, Kr. 1975; Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV; Kossakowski S., Monografie historyczno-genealogiczne, W. 1860 II; Słown. Geogr. (Dusiaty, Giegobrosty, Jodkany, Subocz); Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., V (Dodatek); Uruski; Żychliński, III; – Konopczyński W., Polska w dobie wojny siedmioletniej, W. 1911 II; Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wil. 1912; Łopaciński B., Charles de Saxe, Paris 1870 s. 76, 78, 81, 87, 110; Pulvis G., Tablice rodowodowe familii de Broel-Plater, Kr. 1888 II, III; – Diariusze sejmowe z wieku XVIII, I–II; Hylzen J.,A, Inflanty, Wil. 1750 II 23; Mémoires du roi Stanislas-Auguste, I (w indeksie pomyleni różni Platerowie); Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką, Kr. 1912 II; Vol. leg., VIII 104–5, 726; Źrzódła do dziejów Kurlandii i Semigalii z czasów Karola królewicza polskiego, księcia saskiego, Kr. 1870 s. 55, 83, 85, 87, 92, 107; – AGAD: Arch. Platerów z Antuzowa, 13, 29, 34 35, 55, 93, 102, 107, 161, 217/1–4, Arch. Radziwiłłów, Dz. IV a ks. 7 s. 133, 201–203, 250 259, 451, V 2579 (22 II 1748), 11729 (8 IX 1752), 11829, 11830, 11840, 15233 (21 VII 1749), Arch. Tyzenhauzów, G-378, G-379, G-381, Materiały geneal. W. Wielądka, 45, Zbiór z Muz. Narod., 660, Zbiór Popielów, 119 k. 351, 423, 444, oraz praca: Rudowska B., Wstęp do Inwentarza Archiwum Platerów, W. 1952 (mszp.); B. Czart.: 3389 (20 III 1753, 22 VII 1756, 17 I 1757, 30 III 1761), 3880 (1 IV 1754); B. Narod: 3285/2 (22 IV 1754, 17 VII 1756), 8515, 8549, 8554.
Zofia Zielińska