Minkiewicz Jan (1826–1897), lekarz, naczelny chirurg armii kaukaskiej, pisarz fachowy. Ur. 11 IV w Newlu w gub. witebskiej. Do szkół uczęszczał w Newlu i Witebsku (1837–43). Medycynę studiował w Moskwie (1843–8) i 21 VI 1848 uzyskał dyplom lekarski. Jako stypendysta rządowy został skierowany na stanowisko młodszego ordynatora wojskowego szpitala w Dagestanie na Kaukazie, gdzie spędził 18 miesięcy (1848–50). Napisał wówczas rozprawę na temat febry (De febre intermittente ejusque exitibus in Caucaso praecipue Dagestano, Moskwa 1850), na podstawie której uzyskał 26 X 1850 doktorat medycyny w Moskwie. W l. 1851–3 był asystentem N. I. Pirogowa w klinice chirurgicznej w Petersburgu. W czasie wojny krymskiej mianowany naczelnym lekarzem w szpitalu wojskowym w Sewastopolu (1853), w n. r. został przeniesiony na stanowisko chirurga w oddziale wojsk erywańskich. W r. 1856 mianowano go naczelnym chirurgiem armii kaukaskiej. W l. 1859–62 odbył na koszt rządu podróż naukową; zwiedził kliniki chirurgiczne Niemiec, Austrii, Francji, Włoch i Anglii. Poznał nową techniką chirurgiczną, u R. Virchowa studiował anatomię patologiczną, u J. Oppolzera i L. Traubego choroby wewnętrzne, u F. Hebry i K. L. Sigmunda choroby skórne i weneryczne. Po powrocie na Kaukaz rozwijał ożywioną działalność naukową i praktyczną. Ceniony za energię, sumienność i pracowitość, został w r. 1857 członkiem korespondentem Tow. Lekarskiego Warszawskiego, a w r. 1859 członkiem Tow. Lekarskiego Wileńskiego, w r. 1868 członkiem doradcą Rady Zarządu Lekarsko-Cywilnego na Kaukazie, w r. 1873 członkiem honorowym Naukowego Komitetu Wojenno-Lekarskiego. Był jednym z założycieli i najczynniejszych członków Tow. Lekarskiego Kaukaskiego, siedmiokrotnie wybierany tegoż prezesem. Dymisjonowany po zniesieniu posady naczelnego chirurga armii, osiadł na stałe w Tyflisie i zajął się praktyką lekarską i pracą naukową. M. zmarł 26 (14 st. stylu) XII 1897 w Tyflisie, pochowany na cmentarzu starokatolickim w Sołołakach.

M. był bardzo płodnym pisarzem. Kośmiński wymienia jego 100 pozycji, „Tygodnik Illustrowany” podaje liczbę ok. 160. Znaczną część tych prac stanowią krótkie sprawozdawcze opisy przypadków, które widział lub leczył, i to głównie z zakresu chirurgii ogólnej i wojskowej. Początkowo opisując przypadki chorobowe, starał się M. zaobserwować, czy warunki geograficzne wpływają na ich powstawanie i przebieg. Prowadził jakby ewidencję obserwowanych przypadków. W miarę upływu czasu i powiększania się doświadczenia M. coraz wnikliwiej badał przypadki chorobowe, zastanawiał się nad ich patogenezą. Wyniki tych dociekań ogłaszał głównie w „Gazecie Lekarskiej” (Spostrzeżenia chirurgiczne. Narządy trawienia, 1881; Choroby przyrządu wzrokowego, 1882; Choroby dróg oddechowych, 1885). W wyniku badań nad środkami usypiającymi ogłosił prace pt. Dwuchlorek metylenu („Klinika” 1869) i Miejscowe znieczulenie za pomocą rozpylonego eteru („Gaz. Lek.” 1879). Na uwagę zasługują Uwagi o resekcyach i O tenotomii w ogólności („Tyg. Lek.” 1853), gdzie podał zasady postępowania lekarskiego w oparciu o metody kliniki Pirogowa, oraz poglądowa praca Ostre zapalenie osierdzia („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1862). Specjalnie interesował się operacyjnym leczeniem żylaków. Badania doświadczalne w tej dziedzinie prowadził w Berlinie u Virchowa w jego zakładzie, a później kontynuował je w Tyflisie (Porównawcze badania rozmaitych operacyj zalecanych przeciw ocieklinom żylnym (varices), „Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1863, 1865, 1866 i 1869, oraz tłum. na język niemiecki w „Archiv für pathologische Anatomie und Physiologie und für klinische Medicin” 1869 i rosyjski w „Voenno Medicinskij Žurnal” 1863). M. był również autorem prac z zakresu historii i etnografii. W „Przeglądzie Lekarskim” (1880) zamieścił opis rzeki kaukaskiej Rionu, porównując ją z opisem Hipokratesa, który ją nazywał Fazydą. Ogłosił: Literatura medyczna gruzińska Karabaddin vel Karabaddim Dzanosa (Jana) („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1891), Obyczaje Chewsurów w stosunku do ciężarnych i położnic (tamże 1892), O kamieniach jako środkach leczniczych na Kaukazie. Badania porównawcze („Now. Lek.” 1893). Jak informował w tekście, były to rozdziały pracy dotyczącej medycyny ludowej na Kaukazie. M. spędziwszy całe życie na obczyźnie nie wynarodowił się. Pomagał rodakom, którzy znaleźli się na Kaukazie. Ogłaszał swe prace głównie w polskich czasopismach, jak: „Tygodnik Lekarski” (1853–65), „Klinika” (1869), „Pamiętniki Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” (1864–92), „Gazeta Lekarska” (1867–87), „Przegląd Lekarski” (1880) i „Nowiny Lekarskie” (1893–6). Zasilał też „Medicinskij Sbornik”, „Voenno Medicinskij Žurnal”, „Protokoły” Tow. Lekarskiego w Tyfusie oraz obce: „Archiv für pathologische Anatomie und Physiologie und für klinische Medicin”, „Centralblat für Chirurgie”, „Journal für Militär-Aerzte” i „Medizinische Zeitung Russlands”.

W. Enc. Ilustr.; Biographisches Lexikon der hervorragenden Ärzte aller Zeiten und Völker, München–Berlin 1962; Kośmiński, Słownik lekarzów; – „Gaz. Lek.” R. 33: 1898 nr 3 s. 82, R. 47: 1912 nr 48 s. 1346–7; „Kraj” 1898 nr 5 s. 24, nr 2 Dodatek s. 22 (fot.); „Kron. Lek.” R. 19: 1898 nr 3 s. 138; „Kur. Warsz.” 1898 nr 11 s. 6; „Medycyna” R. 33: 1898 nr 10 s. 236–7; „Nowiny Lek.” R. 10: 1898 nr 2 s. 72; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 85: 1889 s. 806, T. 95: 1899 s. 629–30; „Przegl. Lek.” R. 37: 1898 nr 4 s. 48; „Tyg. Illustr.” 1898 II płr. nr 44 s. 850 (podob.).

Teresa Ostrowska