Jezierski Jan Nepomucen Paweł Franciszek (1786–1858), poseł na sejm Król. Pol., marszałek szlachty gub. lubelskiej. Był synem Karola, oraz Zuzanny z Bielińskich; właściciel dóbr Garbowo i Ryki, wnuk Jacka Jezierskiego. W marcu 1809 r. wstąpił do wojska polskiego, brał udział w bitwie pod Sandomierzem i dosłużył się stopnia porucznika. W l. 1815–30 był kilkakrotnie marszałkiem sejmików powiatów lubaczowskiego i garwolińskiego. W r. 1828 został wybrany posłem z pow. garwolińskiego i należał do konserwatywnej grupy działaczy sejmowych. Był związany z T. Łubieńskim interesami założonej wspólnie spółki handlowej. Po wybuchu powstania listopadowego J. przybył do Warszawy i 10 XII 1830 r. został delegowany w miejsce W. Ostrowskiego na towarzysza podróży ks. F. Ks. Druckiego-Lubeckiego do Petersburga dla pertraktacji z Mikołajem I. Zgodnie z instrukcją sejmową Lubecki i J. mieli się domagać «rozciągnięcia ustawy konstytucyjnej do Litwy, Wołynia, Podola i Ukrainy…, zwołania na 1 V 1831 r. sejmu jeneralnego…». Rząd Tymczasowy upoważnił ich do żądania «przyłączenia do Królestwa prowincyj polskich…». Chłopicki natomiast w swej instrukcji z 10 t. m. dla delegatów wyraził jedynie życzenie, aby «prowincje polskie dawniej do cesarstwa wcielone do tychże samych swobód przypuszczonymi być mogły». Ta wielokierunkowość instrukcji spowodowała zapewne, że J., będąc zdaniem współczesnych «polityczną nicością», «odprawował swoje poselstwo najniegodniej, jak tylko być może» (M. Mochnacki, „Dzieła”, III 310), a nawet padł na kolana, prosząc o łaskę dla «porwanych obłąkańczym szałem». We Włodawie obaj delegowani odwiedzili w. ks. Konstantego, prosząc go o pomoc w uzyskaniu posłuchania u cesarza. J. był parokrotnie przyjęty przez Mikołaja I w charakterze posła na Sejm, który, poznawszy w J-m człowieka o przeciętnym umyśle politycznym i podatnym na objawy carskiej łaski i gniewu, traktował go znacznie lepiej niż Lubeckiego. J. rozmawiał również z ministrem Benkendorffem, któremu złożył memoriał potępiający ruch narodowy, zapewne pióra Lubeckiego, oraz z marszałkiem Dybiczem, który zapowiadał, iż Rosja jest «gotowa do wojny». Zastraszony, przejęty widokiem koncentracji armii rosyjskiej, głosił J. wszędzie w czasie powrotu do Warszawy hasła kapitulacji, aż wysłany specjalnie oficer zagroził mu sądem wojennym. J. przybył do Warszawy 13 I 1831 r. i złożył sprawozdanie z rozmów najpierw Chłopickiemu, Radzie Administracyjnej, a 24 i 25 w Sejmie, gdzie również rozpętała się gorąca dyskusja nad tą misją i jej wynikami. Misja J-ego spotkała się z ostrą krytyką Sejmu i zgromadzonej na galerii publiczności, ale w obronie delegata wystąpili m. in. poseł Kochanowski i J. Lelewel. Niewątpliwie misja J-ego przyczyniła się z jednej strony do uchwalenia na posiedzeniu z 25 I 1831 r. aktu detronizacyjnego, przeciwko któremu J. protestował – ale go podpisał, z drugiej strony natomiast w poważnym stopniu opóźniła przygotowania wojenne. W dalszym ciągu swej działalności parlamentarnej J. należał do skrajnej konserwy i zwolenników rokowań lub kapitulacji wobec Rosji. Za to stanowisko został po upadku powstania nagrodzony Orderem św. Stanisława I kl. i mianowany członkiem Rady Stanu oraz koniuszym dworu. W r. 1849 został marszałkiem szlachty gub. lubelskiej. Posiadając wielkie wpływy u Paskiewicza, uzyskiwał J. często zwolnienia lub obniżenia wyroków w sprawach politycznych. W l. 1852 i 1857 był dwukrotnie dekorowany Orderem św. Anny I kl. Żonaty z Karoliną Jelską, miał trzy córki i dwóch synów. Zmarł w marcu 1858 r.

Boniecki; Borkowski J. Dunin, Almanach błękitny, Genealogia żyjących rodów pol., Lw. (1909); Uruski; Żychliński; – Askenazy Sz., Senat rewolucyjny. Nowe Wczasy, W. 1910 s. 275–304; Dutkiewicz J., Francja a Polska w 1831 r., Łódź 1950; Kraushar A., Kartka z życia Żmichowskiej, W. 1909; Moszyński J., Geneza powstania listopadowego, T. wstępny do „Pamiętników” I. Prądzyńskiego, Kr. 1909; Rostocki W., Władza wodzów naczelnych w powstaniu listopadowym, Wr. 1955; Smolka S., W drodze do Petersburga, „Przegl. Hist.” 1906; Sokołowski A., Jenerał I. Prądzyński w świetle własnych pamiętników, korespondencji i nowszych badań, Kr. 1911 s. 68–70; Śliwiński H., J. Lelewel. Zarys biograficzny. Lata 1786–1831, W. 1932; Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830–31, W. 1931; Zamorski B., W 50 rocznicę powstania r. 1830. Studium dziejowe, Lw. 1881 II 33, 41–2, 90–5, 122–4; – Barzykowski, Historia powstania, I–V; Diariusz Sejmu Polskiego z roku 1830–1831, Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1907–12 I–VI; Diariusz Senatu z roku 1830–1831, Wyd. S. Pomarański, „Arch. Kom. Hist.” T. 14: 1930; Korespondencja Lubeckiego z ministrami i sekretarzami stanu, Wyd. S. Smolka, Kr. 1909; Lelewel J., Pamiętnik z r. 1830– 31, Przedm. i przyp. zaopatrzył J. Iwaszkiewicz, W. 1924; Mochnacki M., Dzieła, P. 1863 III 189, 192, 228, 275, 307, 309–14, 316, 348, 349; Prądzyński I., Pamiętniki, Oprac. B. Gembarzewski, Kr. 1909 I–IV; Wężyk F., Powstanie Królestwa Polskiego w r. 1830–31, Kr. 1905 s. 23–4, 39, 45–7, 55; Wilkońska P., Moje wspomnienia o życiu towarzyskim Warszawy, W. 1959; taż, Moje wspomnienia o życiu towarzyskim na prowincji w Kongresówce, P. 1876 cz. 2 s. 77–9; Wyleżyński T., Szesnaście dni z mego życia, „Bibl. Warsz.” 1903 t. 1; [Zamoyski W.], Jenerał Zamoyski 1803–1868, T. 2: 1830–1832, P. 1913; Żmichowska N., Listy, W. 1957 I; – „Czas” 1858 nr 69; „Kur. Warsz.” 1858 nr 76; – WAP w Lublinie: Akta Kanc. Marszałka Szlachty Gub. Lubelskiej, vol. 104, 191; – Na podstawie materiału nadesłanego przez Janusza Berghausena opracowała

Red.