Sułkowski Jan Nepomucen (1777–1832), ordynat bielski, kapitan wojsk austriackich, pułkownik napoleoński, agent wywiadu austriackiego i francuskiego.
Ur. 23 VI w Warszawie, był synem Franciszka Sułkowskiego (zob.) i jego drugiej żony, Judyty Marii Wysockiej, właśc. Mombelli vel Biciardi, bratankiem Augusta (zob.), Antoniego (zob.) i Franciszka (zob.), kuzynem Pawła Antoniego Sułkowskiego (zob.).
Dzieciństwo spędził S. w Warszawie i Włoszakowicach (pow. wschowski), a od r. 1782 na zamku w Bielsku. Odebrał staranne wykształcenie, oprócz polskiego znał biegle języki: niemiecki, francuski i włoski. W r. 1792, po ucieczce ojca, sytuacja materialna S-ego pogorszyła się, a zarząd księstwem bielskim przejęli na długie lata urzędnicy austriaccy; od września 1793, przyzwyczajony do luksusu S. otrzymywał zaledwie 500 guldenów na «wyżywienie i wychowanie». W l. 1794–5 służył jako porucznik w WP. Dn. 28 II 1795 w Wiedniu wstąpił w stopniu kadeta do austriackiego p. huzarów Dagobert Graf Wurmser Nr 8; w r. 1796 został w nim podporucznikiem, a 21 IV 1799 porucznikiem; służył wtedy we Włoszech. Dn. 16 III 1800 przeniesiony do elitarnego pułku piechoty Hoch- und Deutschmeister Nr 4, dowodzonego przez arcyks. Karola, awansował w nim 1 X t.r. do stopnia kapitana. Był z tego czasu znany policji wiedeńskiej z licznych romansów, ekscesów i pojedynków. Nie dopuszczany do przyszłej sukcesji bielskiego majątku, w r. 1801 wytoczył bratu Aleksandrowi proces o primogeniturę. Dn. 1 I 1802 przeniesiony został do pułku piechoty Michael Freiherr von Frehlich Nr 28 w Czechach, ale nigdy tam nie dotarł. Wg akt wojskowych 31 III 1802 porzucił samowolnie służbę.
Z rozkazu arcyks. Karola został S. aresztowany i 3 V 1803 osadzony na czas nieokreślony w twierdzy Kufstein. Oficjalnie przyczyną uwięzienia były skandale towarzyskie, w rzeczywistości jednak władze spełniły prośby rodziny Sułkowskich, chcącej pozbyć się pretendenta do księstwa bielskiego. Chodziło też o ukrócenie burzliwego romansu S-ego z Louisą Wallis, której mąż, Joseph Wallis został w r. 1803 przewodniczącym sądu wyższej instancji w Brünn (Brnie). Ciesząc się w Kufsteinie względną swobodą, S. nawiązał tam romans z siedemnastoletnią córką oficera Marią Pirent, która zaszła z nim w ciążę. Razem ze swą kochanką, przebrany za kobietę, uciekł 25 IX 1803 z więzienia, jednak niebawem na granicy z Bawarią został schwytany i odstawiony z powrotem do Kufsteinu. Gdy po śmierci brata, Aleksandra (28 II 1804) spór o przyszły zarząd nad Bielskiem został rozstrzygnięty na korzyść S-ego, jego matka i siostra wystosowały 1 V 1804 prośbę do Rady Wojny o wypuszczenie go z więzienia. Nie czekając na decyzję, S. 18 V t.r. uciekł ponownie, zostawiając w celi skierowane do cesarza Franciszka II pismo Species facti (rkp. w Österreichisches Staatsarchiv w Wiedniu, Oddz. Allgemeines Verwaltungsarchiv), w którym skarżył się na niesprawiedliwe odebranie wolności. Przez Monachium i Drezno dotarł do Czarkowa koło Pszczyny (na Śląsku pruskim), skąd wystosował do cesarza prośbę, popartą również przez jego matkę, o darowanie kary, wybaczenie ucieczki i zgodę na powrót do majątków w Bielsku. Aresztowany 1 VII przez Prusaków, został szybko wypuszczony. Dn. 7 IX cesarz przychylił się do jego prośby, pod warunkiem dobrego prowadzenia się w przyszłości i zgłaszania się na policji przed każdym wyjazdem zagranicznym.
Do Bielska wrócił S. w r. 1805, ale niewiele troszczył się o zadłużone dobra. Często wyjeżdżał na Śląsk pruski i do Krakowa, a w Wiedniu prowadził nadal hulaszczy tryb życia. Krytycznie wypowiadał się o monarchii Habsburgów, gloryfikował natomiast cesarza Francuzów Napoleona. Po wkroczeniu do Wiednia wojsk francuskich, 13 XI t.r., został przyjęty przez Napoleona, spotkał się też z marsz. J. Muratem. Policja poinformowała Franciszka II o postawie S-ego i nakazała mu opuszczenie Wiednia. Na miejsce pobytu wyznaczono Śląsk austriacki i Morawy, a dyrektor policji otrzymał polecenie jego ścisłej inwigilacji. Na wieść o zwycięstwach Napoleona w wojnie z Prusami S. uciekł z Bielska i wraz ze swym przyjacielem, baronem Karolem Larischem zatrzymał się w jego majątku w Słupnej (obecnie dzielnica Mysłowic) na Śląsku pruskim. Tam 16 XII 1806 ożenił się potajemnie z szesnastoletnią siostrą przyjaciela, Ludwiką Larisch. W lutym 1807 zgłosił się do dyrektora Wydz. Wojennego w Warszawie ks. Józefa Poniatowskiego z propozycją sformowania na własny koszt pułku jazdy. Wobec nieprzyjęcia oferty uzyskał audiencję u Napoleona w Ostródzie i otrzymał zgodę cesarza na wystawienie na własny koszt 1200 konnego pułku huzarów oraz zorganizowanie powstania w zaborze austriackim. W tym samym czasie cesarz Franciszek I (taką numerację przyjął władca w r. 1806, kiedy przestał być cesarzem rzymskoniemieckim) polecił odebrać S-emu apanaże i wydał rozkaz jego aresztowania. Dn. 4 III 1807 otrzymał S. patent na pułkownika «regimentu lekkiej jazdy» w armii francuskiej. W dn. 13 i 17 III t.r. zamieścił w prasie (m.in. w „Gaz. Korespondenta” nr 21) odezwy nawołujące Polaków do wstępowania do jego pułku i zgłaszania się w kwaterze w Siewierzu. Zaciągnąwszy wiele długów oraz wydatkując pieniądze Larischa, uformował na przełomie marca i kwietna oddział składający się z ponad 200 konnych i kilkuset chłopów. Na początku kwietnia 1807 podejmował rozbójnicze wyprawy do przygranicznych miejscowości pruskiego Śląska: Pszczyny, Gliwic, Imielina i Mikołowa, rekwirując konie, broń i żywność; chcąc uzasadnić swą samowolę upozorował 7 IV pod Mysłowicami napad pruski. Tego samego dnia jego pułk został jednak rozbity przez Prusaków, a on sam uciekł do Żarek. W odwecie zebrał ok. 2 tys. chłopów uzbrojonych w widły i kosy, po czym już 9 IV napadł Mysłowice i Mikołów, które doszczętnie zrabował. Szybko został jednak przepędzony przez Prusaków. Działania te zniweczyły ostatecznie plan stworzenia polskiej jednostki na Śląsku i oznaczały koniec kariery wojskowej S-ego. Ks. Hieronim Bonaparte w liście do Napoleona z 19 IV nazwał go awanturnikiem, a szef sztabu generalnego marsz. A. Berthier polecił 24 IV aresztować go i dostarczyć do Warszawy. S. zdołał jednak zbiec i przez jakiś czas ukrywał się prawdopodobnie na pruskim Śląsku.
Jesienią 1807 przybył S. do Paryża, gdzie usprawiedliwił się przed Napoleonem i zyskał jego przebaczenie. Otrzymał wtedy zadanie utworzenia siatki wywiadowczej w Austrii, na terenie Moraw, Śląska i Galicji. Latem 1808 przebywał w Dreźnie; opublikował tam książeczkę Justification complète de la conduite et des opérations militaires de son Altesse le prince Jean Sulkowski duc héréditaire de Bielits et colonel de l´armée avec un récit détaillé de ses soufrances depuis son départ [d’Autriche] (Dresden 1808), w której swoje postępowanie na pograniczu śląskim próbował usprawiedliwiać koniecznością wojennych rekwizycji. Od t.r. był rezydentem wywiadu francuskiego we Wrocławiu; angażował szpiegów mających działać na rzecz Napoleona w Czechach, Galicji i na Morawach, zbierając informacje i szerząc defetystyczne wiadomości o stosunkach panujących w Austrii. Po wkroczeniu 13 V 1809 wojsk francuskich do Wiednia został tam latem t.r. przeniesiony jako pracownik Bureau de Police Secrète. Pozostawał wtedy w bliskim kontakcie z agentem austriackim Karolem Glave-Kolbielskim, zajmującym się również sprawami majątkowymi księstwa bielskiego. Licząc na otrzymanie amnestii i możliwość powrotu do Bielska, S. sprzedawał mu tajemnice wywiadu francuskiego. Wraz z Glave-Kolbielskim uczestniczył nawet w przygotowaniach do porwania Napoleona oraz w próbie jego zamordowania podczas rewii wojskowej 12 X 1809 na dziedzińcu pałacu w Schönbrunn (niedoszły zamachowiec, Niemiec F. Stapps uciekł z Wiednia dzięki paszportowi otrzymanemu od S-ego). Po podpisaniu 14 X pokoju w Schönbrunn usługi S-ego dla Francji i Austrii stały się zbędne. S. zakończył swoją szpiegowską działalność i zamieszkał w Słupnej.
Od 12 VIII do końca grudnia 1809 S., a także jego żona i szwagierka Maksymilianna Larisch wysłali dwanaście petycji z prośbą o ułaskawienie i zgodę na powrót do Bielska. Dn. 24 XII t.r. Franciszek I udzielił S-emu amnestii pod warunkiem wypowiedzenia przez niego służby obcemu państwu i bezwarunkowego zamieszkania w Brünn (obecnie Brno) na czas nieokreślony. S. został wtedy oddany pod ścisły nadzór policji. Po śmierci ojca (22 IV 1812) odziedziczył majorat bielski. Dn. 4 V 1812 wystosował list do cesarza Franciszka I ze skargą na niekorzystne dla siebie poprawki w testamencie ojca; prosił też o uwolnienie z przymusowego zamieszkania w Brünn i pozwolenie na osiedlenie się w Bielsku. Uzyskawszy zgodę, zjechał tam 15 VIII t.r. wraz z rodziną. Dn. 17 XII dopełnił formalności zawartego przed sześciu laty potajemnego ślubu; żona chcąc zabezpieczyć swój posag wydzierżawiła dobra bielskie na 21 lat. W sierpniu 1813 zwrócił się S. do cara Aleksandra I z prośbą o poddaństwo rosyjskie, uzasadnianą m.in. posiadaniem majątków na terenie Ks. Warsz., ale spotkał się z odmową. Na podstawie archiwum domowego opracował w tym czasie Actenmässige historische Darstellung des Herzogsthums Bielitz seit seiner im Jahre 1752 Erhebung von einer Niederstandesherrschaft zu einem Herzogthum, dann seine Zergliederung und Verschuldung, mit denen darauf gefolgten Schätzungen (Bielitz 1814). W majątku bielskim wybudował m.in. gorzelnię, browar, stajnie i chlewnie, zmodernizował też wiele obiektów gospodarczych.
W okresie «stu dni» Napoleona S. bez zezwolenia władz austriackich zniknął z Bielska; widziano go w różnych miejscowościach Śląska pruskiego. Dn. 15 IV 1815 został przez Prusaków aresztowany w Słupnej, a 22 IV t.r. osadzony w twierdzy w Koźlu, następnie w Kłodzku. Przekazany 26 X Austriakom, po krótkim więzieniu w Opawie został uwolniony i prawdopodobnie jeszcze w listopadzie wrócił do Bielska. Dn. 21 XII przeżył tam zamach na swoje życie; sprawcy, który strzelił w jego kierunku, nie odnaleziono. Na przełomie l. 1816 i 1817 ponownie zniknął na pewien czas z Bielska; był wtedy oskarżony (bezpodstawnie) o fałszowanie monet. W r. 1821 zakończył ugodą proces z siostrą Julią, zamężną za Josephem Metternichem-Winnenburgiem, bratem kanclerza Klemensa; uregulowano spłatę długów zaciągniętych jeszcze przez ojca S-ego oraz ustalono nowe kwoty na utrzymanie siostry i matki.
Dn. 5 VII 1824 został S. aresztowany pod pretekstem naruszenia praw obywatelskich poddanych, wobec których często stosował kary chłosty. Następnie postawiono mu jednak wiele zarzutów, z których najpoważniejszy dotyczył zdrady ojczyzny w r. 1809, oraz osadzono na trzy miesiące w areszcie śledczym w Brünn. Dodatkowo Cesarsko-Królewski Morawsko-Śląski Apelacyjny i Kryminalny Sąd Wyższy postawił zarzut oszustwa przy adopcji w r. 1810 dwóch chłopców, porzuconych przez S-ego na początku r. 1817 po urodzeniu się drugiego biologicznego syna, Maksymiliana. W więzieniu w Brünn spędził S. bez procesu trzy lata. Dopiero 14 XII 1827 przedstawiono mu zarzuty (m.in. nadużycia władzy, oszustwa, «dokonywania różnych bezeceństw gwałtem») i skazano na dwa lata ciężkiego więzienia w twierdzy Spielberg, utratę szlachectwa oraz odebranie praw ojcowskich. Po odsiedzeniu wyroku cesarz zabronił mu w grudniu 1829 powrotu do Bielska i do czasu podjęcia decyzji o jego losie nakazał mu zamieszkać w Brünn lub Ołomuńcu. Chory S. został w szpitalu św. Anny w Brünn. Dn. 12 I 1830 sporządził testament, czyniąc żonę spadkobierczynią księstwa bielskiego, a następnej nocy (z 13 na 14 I) zbiegł. Zmierzającego w stronę Krakowa ujęto w Krzeszowicach i odstawiono do więzienia w Brünn; 30 I 1831 przewieziony został do twierdzy w Theresienstadt (Terezin). Żona S-ego, która przeniosła się do Terezina, bezskutecznie zabiegała o jego uwolnienie. S. zmarł na gruźlicę 9 XI 1832 w Terezinie; został pochowany 2 XII na tamtejszym cmentarzu katolickim (cesarz Franciszek I nie zgodził się na pochówek w grobowcu rodzinnym w Bielsku).
Wg słowackiego historyka Michaela Vaňačka był S. w l. 1806–9 jedynym magnatem ze Śląska i Moraw, który tak silnie związał swe losy z Napoleonem. W literaturze niemieckiej przedstawiano go jako czarny charakter. Łagodniej oceniał go proboszcz mysłowicki ks. Mateusz Nyga: «wspaniały umysł – lekki duch, a do gniewu zawsze skłonny, próżna ambicja».
Po śmierci S-ego majoratem bielskim oraz swymi dobrami słupeckimi (m.in. trzema kopalniami oraz dwiema hutami: «Ludwiką» i «Maksymilianną») zarządzała wdowa. Dn. 3 III 1848 została ona zastrzelona w Słupnej, a o udział w morderstwie podejrzewany był jej młodszy syn, Maksymilian. Zbrodnia stała się głośną w Europie, o matkobójcy pisała obszernie prasa austriacka i niemiecka. Tragedia rodziny Sułkowskich przewijała się później w literaturze niemieckiej 2. poł. XIX w., m.in. w powieści Maksymiliana Ringa „Ein verlorenes Geschlecht” (Berlin 1867 I–VI).
W małżeństwie z Luizą (Ludwiką) Larisch (Larysz) und Gross Nimbsdorf (1790–1848), córką barona Karola Larischa (zm. 1803) i Alojzy ze Zborowskich, miał S. dwóch synów. Ludwik Jan Nepomucen (1814–1879), wg krążących plotek, był w rzeczywistości dzieckiem mamki (biologiczny syn S-ego miał umrzeć w niemowlęctwie). Objął majorat bielski 6 XI 1838, a w czasie Wiosny Ludów 1848 r. stanął w Bielsku na czele gwardii narodowej, z którą w październiku wyruszył do Wiednia; aresztowany przez Austriaków w Napajedli, zbiegł do Szwajcarii, gdzie po śmierci pierwszej żony, Anny Elżbiety Franciszki Dietrich von Landsee (1823–1853), córki barona Josepha Dietricha, właściciela majątków w Dolnej Austrii i bogatego piwowara wiedeńskiego, powtórnie ożenił się z Marią Antoniną Gemperle (1832–1870), córką mieszczanina. Z drugą żoną przebywał kilka lat w USA, a od r. 1861 ponownie w Szwajcarii; następnie osiadł w Bielsku. Był zamiłowanym kolekcjonerem, gromadził dzieła sztuki, antyki i starodruki. Maksymilian (6 IV 1816 – 1848?), przebywał w 2. poł. l. trzydziestych we Francji, gdzie 27 V 1836 zaciągnął się w Marsylii do Legii Cudzoziemskiej jako fizylier (był w niej do 8 VIII t.r.). W Paryżu zaprzyjaźnił się z Aleksandrem Dumasem (młodszym). Zadłużony, wyjechał na początku l. czterdziestych do Ameryki Południowej, gdzie w Kolumbii ożenił się z Kreolką (zm. pod koniec l. czterdziestych XIX w.). Prawdopodobnie ok. r. 1844 powrócił do Słupnej, domagając się przekazania mu matczynego majątku. Po śmierci matki i swej kochanki, Augusty Strużyny (9 V 1848), oskarżany o współudział w obu morderstwach, uciekł ze Słupnej. Najprawdopodobniej zginął 7 X 1848 podczas rewolucji w Wiedniu, w trakcie zdobywania arsenału, ale istnieje też wersja, że wyjechał do Ameryki, gdzie zmarł w zapomnieniu.
Fot. obrazu nieznanego malarza w Muz. w Bielsku-Białej; Fot. wykonana w Atelier J. Kleinbergera w Bielsku tamże; – Borkowski, Almanach; Estreicher w. XIX, IV, VII 185; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., V 203–5; PSB (Glave-Kolbielski Karol); Pol. Enc. Szlach., XI 215–16; Słown. Geogr. (Włoszakowice); Snoch B., Górnośląski leksykon biograficzny, Kat. 2004 (dot. S-ego i jego syna, Ludwika); Szersznik L., Materiały genealogiczno-heraldyczne do dziejów szlachty księstwa cieszyńskiego, Cieszyn 2004 s. 81 (herb), s. 191; Wurzbach, Biogr. Lexikon, XL 302; Żychliński, IV 308–43; – Askenazy S., Napoleon a Polska, W.–Kr. 1918 II 43; Baczkowski M., W służbie Habsburgów. Polscy ochotnicy w austriackich siłach zbrojnych w latach 1772–1815, Kr. 1998; Bielecki R., Polacy w Legii Cudzoziemskiej 1831–1879, W.–Ł. 1992 (dot. syna, Maksymiliana); Brandys M., Kozietulski i inni, W. 1967 I 102–3, 225–6; Casse A., Opérations du neuvième corps de la Grande Armée en Silésie, 1806 et 1807, Paris 1851 II 112; Crull L., Die Fürstin Sulkowski und ihr Ende, „Oberschlesien” Jg. 17: 1918/19 s. 265–70; Hopfner E., Der Krieg von 1806 und 1807, Berlin 1850 IV; Kegel H., Von der Drei-Kaiser-Ecke in Oberschlesien. Historisch-Geographische Skizze, Kattowitz 1894; Kincel R., Kłopotliwy książę Sułkowski, Kat. 1984 (liter., reprod. portretu S-ego); Kipa E., Zamach na Napoleona w roku 1809. Studia i szkice historyczne, Wr. 1959 s. 110–19; Knötel P., Der polnische Aufstand von 1806–7 in seinen Auswirkungen auf Oberschlesien, „Gleiwitzer Jb.” 1928 s. 145–61; Knötel R., Von der Drei-Kaiser-Ecke, Geschichtlich-kulturelle Episoden, Berlin–Breslau–Kattowitz 1911; Konieczny A., W cieniu Jeneralskiej Góry. Z dziejów kopalni „Sosnowiec”, Kat. 1969 s. 21–2; Kościński K., Polskie ordynacje i związki rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem książąt Sułkowskich, P. 1906 s. 44; Kroczek T., Der Tod der Fürstin Sulkowski, Kattowitz [b.r.w.]; Louis Wawel J., Dziewiętnastoletni podpułkownik bar. Karol Larisch, „Przegl. Pol.” R. 32: 1897 t. 125 s. 222–9, 232; tenże, Okruszyny historyczne, Kr. 1898; Minkiewicz J., Ułani Nadwiślańscy na Śląsku, „Wojskowy Przegl. Hist.” R. 3: 1958 nr 2 s. 182–202; Molbach L., Der Herzog von Bielitz, „Illustriertes Familien-Journal” Jg. 19: 1863; Pierzchała J., Książęta na Słupnej, „Kalendarz Śląski” 1970 s. 168–9; tenże, Legenda Zagłębia, Kat. 1962; Prus K., Z przeszłości Mikołowa i jego okolicy, Mikołów 1932 s. 158–9; Przeklasa J., Jan Sułkowski – patriota czy awanturnik?, „Kwart. Opolski” R. 24: 1978 z. 4 s. 41–52; Rączka Z., Bielska linia Sułkowskich i jej archiwum, „Archeion” T. 77: 1984 s. 139–41; Rostworowski E. M., Popioły i korzenie. Szkice historyczne i rodzinne, Kr. 1985; Staszewski J., Na śląskim pograniczu 1806–1807, „Zaranie Śląskie” R. 7: 1931 z. 1 s. 22–4; tenże, Wojsko polskie na Śląsku w dobie napoleońskiej, Kat. 1936 s. 17–19; Szubert T., „Książę o zepsutym sercu”. Jan Nepomucen Sułkowski w twierdzy Kufstein w latach 1803–1804, w świetle dokumentów z archiwów wiedeńskich, „Sobótka” R. 61: 2006 z. 4 s. 441–61; tenże, Polnische Gefangene in der Festung Kufstein in den Jahren 1803–1853 (Wien 2007, praca doktorska niewyd.); tenże, Polscy więźniowie w twierdzy Kufstein w XIX wieku, „Sobótka” R. 60: 2005 z. 4 s. 439–76; Vaňaček M., Książę bielski Jan Sułkowski w służbie Napoleona w latach 1806–1809, „Zaranie Śląskie” R. 22: 1959 z. 4 s. 3–14; Zahradnik J., Zarys dziejów miasta Bielska w cieszyńskiej części woj. śląskiego, Bielsko 1936 s. 42–3, 46–7, 49, 58; – Antoni Paweł Sułkowski. Listy do żony z wojen napoleońskich, Oprac. R. Bielecki, W. 1987 s. 401; Korespondencja księcia Józefa Poniatowskiego z Francją, P. 1921–3 I–II; Lippott E., Festung Kufstein. Geschichtliche Erinnerungen und Bilder, Kufstein 1912 s. 39; Ring M., Erinnerungen, Berlin 1898 I 177; – „Dzien. Pozn.” 1879 nr 45 (nekrolog syna S-ego, Ludwika); – AP w Kat., Oddz. w Bielsku-Białej: Arch. Książąt Sułkowskich z Bielska z l. 1583–1901, sygn. tymczasowe ASB–0102, ASB–0629; Moravský zemský archiv w Brnie: Fondová skupina, B 95 Moravskoslezské gubernium – presidium 1782–1849 (1851), kartony G 932–937; Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu: Oddz. Allgemeines Verwaltungsarchiv, Polizeihofstelle, Johann [Nepomucen] Fürst Sulkowsky, fasc. (mater. dot. działalności szpiegowskiej S-ego, donosów na niego, uwięzienia w Kufsteinie, obserwacji policyjnej, listów siostry, matki i ojca do władz, i in.) H. 18, 650/1805, 13/1806, 1061/1806, 1079/1806, 1361(yy, aaa)/1807, 1401/1807, 322/1809, 574/1809, 577/1809, 1465(b)/1809, 1475(p.II)/1807, 1061/1809, 1219(a)/1809, 2454(II)/1809, 2693(b)/1809, 3264(b)/1809, 15(g)/1810, 22(g)/1810, 28(gg)/1810, 58˝/1810, 65/1810, 890/1810, 4396/1812, 276(n)/1813, 2271/1824, 13796/1846, 18182/1846; Österreichisches Staatsarchiv-Kriegsarchiv w Wiedniu: Hofkriegsrath, 1803 Dep. Justiz, G/3–231 – I/1–50, dok. G 10136, G 6.105/2, G/4161 – H/283, karton 24 k. 259, 280, 4473, 1804 Dep. Justiz, G2 – 21/3, H 1.33, dok. 24, H/1 – 545, karton 28 k. 19, 24, 41, 78, 288, 428, N – CFH 5/41 – 2/30, karton 23, dok. H 1.90/2 i H 1.33, Musterlisten Infanterieregiment nr 4, karton 378 (1802 I–VII), fasc. Januar 1802, Musterlisten u. Revisionslisten Husarenregiment nr 8, karton 7630 (1798, 1799), fasc. Docirung 1.01 1793 – 23.04.1798; Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij archiv w Pet.: F. 1409 op. 1188 k. 6, 6v, 8 (kwerenda arch. Andrzeja Nieuważnego z W.); Service Historique de la Défense w Vincennes: Archives Davout, 1 K–1 carton 10 dossier 3 (czerwiec 1809), 1 K–2, 1 K–4, 1 K–11, 1 K–18, 2 C–3 (Correspondance de la Grande Armee) – listy S-ego do Napoleona z 8 II, 24 IV, 16 VII 1807 r. (kwerenda arch. Andrzeja Nieuważnego z W.); Státní archiv w Brnie: Presidium fasc. 1568–71 (koresp. administratora dóbr bielskich Wildau i S-ego, działalność szpiegowska S-ego i donosy na niego, rkp. niewykorzystany); – Informacje Piotra Keniga z Bielska-Białej na podstawie: Wurbs G., Ganz am Rande Schlesiens liegt Bielitz, Dülmen 1991 II 27.
Tomasz Szubert