Pytlik Jan (XIX–XX w.), górnik, działacz socjalistyczny i ruchu zawodowego. Brak informacji o dacie jego urodzenia, rodzicach i wczesnym okresie jego życia.
P. był zatrudniony w kopalniach węgla kamiennego w Łazach na Śląsku Cieszyńskim. W grudniu 1902 powstał w Łazach oddział Unii Górników dla Moraw, Śląska i Galicji, który z chwilą ukonstytuowania się w maju 1903 Unii Górników w Austrii, obejmującej działalnością przedlitawską część monarchii Habsburgów, stał się oddziałem tej organizacji zawodowej. P-a wybrano w grudniu 1902 na zastępcę przewodniczącego oddziału w Łazach, a w parę miesięcy później na jego wiceprzewodniczącego. Oddział ten zaliczał się do aktywniejszych związków broniących interesów pracowniczych. Na zgromadzeniu górników w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim na początku grudnia 1904 (na którym P-a obrano delegatem na I Zjazd Unii Górników w Austrii, odbywający się jeszcze w tym samym miesiącu w Wiedniu) P. postawił wniosek, by II sekretarzem Unii Górników dla rewiru Ostrawsko-Karwińskiego został Polak, co spotkało się ze sprzeciwem części czeskich związkowców. P. należał do r. 1914 do czołowych działaczy Unii Górników w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim; był zaangażowany m. in. w różne akcje strajkowe górników (np. w kwietniu 1908 i w październiku 1911). W czasie wojny jako żołnierz (od maja 1915) armii austriackiej, dostał się P. do niewoli rosyjskiej. W końcu 1918 r. wrócił na Śląsk i podjął działalność w Związku Robotników Przemysłu Górniczego Polskiej Republiki Ludowej, utworzonym w listopadzie 1918 z polskich oddziałów Unii Górników w Austrii, działającym początkowo krótko z siedzibą w Morawskiej Ostrawie, a od grudnia 1918 do połączenia się we wrześniu 1919 z Centralnym Związkiem Górników w Polsce – we Frysztacie. Przez pewien czas, w okresie nie rozstrzygniętego jeszcze sporu terytorialnego o Śląsk Cieszyński, pełnił P. funkcję sekretarza oddziału Związku Robotników Przemysłu Górniczego Polskiej Republiki Ludowej w Łazach, jednocześnie był głównym kasjerem i jakiś czas zastępcą przewodniczącego tego Związku. W okresie konfliktu polsko-czeskiego bronił przynależności Śląska Cieszyńskiego do Polski. Od września 1919 (to znaczy od I cieszyńskiego Zjazdu) do września 1939 na wszystkich kolejnych Zjazdach wybierano go na skarbnika ogólnopolskiego Centralnego Związku Górników w Polsce z siedzibą w Wieliczce (w l. 1919–21), w Sosnowcu (w l. 1921–3) i w Krakowie (w l. 1924–39). W l. 1907–10 i 1914–15 z przerwami był redaktorem odpowiedzialnym organu prasowego Unii Górników w Austrii w języku polskim, tygodnika «Górnik» w okresie jego wydawania w Morawskiej Ostrawie. Od r. 1914 do r. 1918 z przerwami figurował wraz z P. Cingrem jako właściciel tego pisma.
Równolegle z działalnością związkową zaangażowany był P. również w prace Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska (PPSD). W październiku 1904 na IX Kongresie PPSD Galicji i Śląska wybrany został wraz z Tadeuszem Regerem, jako reprezentant Śląska Cieszyńskiego, w skład Komitetu Wykonawczego (KW) tej partii. Z chwilą wyodrębnienia w r. 1906 z jednolitej dotąd partii socjaldemokratycznej na Śląsku Austriackim polskich socjalistów w postaci PPSD, P. wszedł w marcu 1906 do wybranego wówczas Komitetu Krajowego PPSD Śląska i Moraw. Wchodził w skład tego Komitetu do listopada 1907. Uczestniczył także w kilku kolejnych Zjazdach PPSD na Śląsku (II – w listopadzie 1907, V – w marcu 1911 i VI – w marcu 1912). Na V Zjeździe P. zgłosił przyjęty jednomyślnie wniosek, by robotnicy polscy uczestniczyli tylko w manifestacji pierwszomajowej z udziałem niemieckich i czeskich robotników, którzy przeciwni seperatyzmowi, pozostali wierni zasadzie jednolitych, scentralizowanych związków zawodowych. Z tytułu pełnionych funkcji partyjnych i związkowych przemawiał na zebraniach robotniczych i manifestacjach pierwszomajowych, m. in. w Łazach, Morawskiej Ostrawie i Ustroniu. Był też P. członkiem pierwszego zarządu organizacji kulturalno-oświatowej «Siła», założonej w czerwcu 1908 w Cieszynie. Po odzyskaniu niepodległości, z chwilą powstania zjednoczonej już Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), P. występował w kwietniu 1920 jako wiceprzewodniczący Komitetu Obwodowego PPS Śląska Cieszyńskiego. Na XVI, krakowskim Kongresie PPS w kwietniu 1919 wybrany został w skład Rady Naczelnej (RN) PPS. Uczestniczył również w kolejnym, XVII Kongresie PPS w maju 1920, na którym przemawiał w imieniu robotników śląskich, nie został już jednak ponownie wybrany w skład RN.
Brak wiadomości o losach P-a po r. 1939, dacie śmierci i stosunkach rodzinnych.
Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914 na tle ruchu robotniczego w Zachodniej Galicji, Kr. 1961 (tu omyłkowo jako Józef Pytlin); Hass L., Organizacje zawodowe w Polsce 1918–1939, W. 1963 poz. 116, 124; Konečný Z., Hornické odbory na Ostravsku 1893–1914, Ostrava 1959 s. 144; Najdus W., Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska 1890–1919, W. 1983; Pilch A., Czasopiśmiennictwo na Śląsku Cieszyńskim w latach 1848–1920, Studia i Mater. z Dziej. Śląska, Wr. 1960 III 467; tenże, Związki zawodowe na Śląsku Cieszyńskim przed pierwszą wojną światową, W. 1966 (s. 159, 170, bez imienia); Więch K., Polska Partia Socjalistyczna 1918–1921, W. 1978 (tu mylnie Feliks); – Bonczek A., Pamiętnik, Stonawa 1930 s. 49, 85; Sprawozdanie Komitetu Obwodowego za czas od 1. VI. 1918 do 30. VI. 1919 na konferencję krajową PPS w Cieszynie, dn. 29. VI. 1919, Frysztat 1919 s. 13; Sprawozdanie z działalności Centralnego Związku Górników w Polsce od 15 XII 1925 do 30 VI 1928, Kr. 1928 s. 9 (fot. zbiorowa s. 28); Sprawozdanie z działalności Związku Robotników Przemysłu od początku jego istnienia, to jest za czas od 1. I. do 31. VII. 1919, Frysztat 1919 s. 14, 16, 18–20, 55; – „Oświata” 1935 nr 10; „Robotnik Śląski” 1907 nr 47–9, 1909 nr 29, 1911 nr 15, 1912 nr 16; „Z Pola Walki” 1958 nr 3, 1969 nr 4; – Centr. Arch. KC PZPR: t. 214, Spraw. KW na X Kongres PPSD, Kr. 1906 s. 19–20; Stàtní Archiv v Opavie: Policejní Ředitelství Moravská Ostrava, Spolkové oddělení, 423/1, 423/2, 423/2/I–559; Ústav Dejin Komunistické Strany Československa w Pradze: Archiv J. Pergla.
Andrzej Pilch