Sepieński Jan h. Nowina (zm. 1494), wojski poznański, sędzia ziemski kaliski i kasztelan biechowski, dyplomata. Był synem Mikołaja (zob.) i Anny z Łęgu. W chwili śmierci ojca (ok. 1432) zapewne był (wraz z braćmi Jakubem i Mikołajem) małoletni, a opiekę sprawował nad nimi stryj Jakub (zob.).
W r. 1452 został S. wicesędzią w Poznaniu z ramienia awansowanego krótko przedtem na sędziego stryja, ale szybko stracił tę funkcję. Brał udział w wojnie trzynastoletniej z Krzyżakami: w r. 1454 pod Chojnicami dostał się do niewoli. Od r. 1461 występował w charakterze posła królewskiego w sprawach pruskich i krzyżackich, ale nie wiadomo dokładnie, jaką drogą zdobył sobie zaufanie Kazimierza Jagiellończyka. Raz tylko (i to dopiero w r. 1469) został określony jako dworzanin królewski, choć być może przebywał na dworze już przed r. 1461. W l. 1455–9 pojawiał się też sporadycznie przed sądami w Poznaniu i Kościanie.
W r. 1461 S. posłował od króla do stanów pruskich, a w r. 1463 wraz z Jakubem z Szadka do Wrocławia do przebywającego tam legata Baltazara w sprawie jego mediacji w sporze polsko-krzyżackim. W r. 1466 uczestniczył we wstępnych negocjacjach poprzedzających zawarcie pokoju toruńskiego, badał inicjatywę mediacyjną bpa elekta warmińskiego Pawła Legendorfa, a następnie w sierpniu t.r., wraz z Janem Długoszem, sprawował trudną misję uzgodnienia ze stroną krzyżacką trybu podjęcia właściwych rokowań pokojowych; uzyskał także ich akceptację ze strony stanów pruskich. Jesienią 1466 oraz latem 1467 był znów na zjazdach stanów pruskich i najpewniej w tym właśnie okresie z ramienia króla obsadził zamki biskupstwa warmińskiego, by nie dopuścić do objęcia biskupstwa przez elekta kapituły Mikołaja Tungena, niechętnie widzianego przez króla. Wyrazem uznania dla S-ego było powierzenie mu w r. 1467/68 poselstwa do Rzymu w kwestiach pierwszorzędnej wagi: uzyskać miał od papieża Pawła II zatwierdzenie pokoju toruńskiego, cofnięcie cenzur nałożonych na Związek Pruski i konfirmację dla królewskiego kandydata na biskupstwo warmińskie Wincentego Kiełbasy. Spraw tych nie udało mu się jednak wtedy załatwić. Niepowodzenie to, jak się wydaje, zwichnęło dalszą karierę S-ego. Nigdy już więcej nie powierzono mu misji podobnej wagi, nadal jednak uczestniczył w prowadzeniu innych spraw. W r. 1469 posłany został do Prus (w sprawie Tungena) i na Mazowsze. W r. 1474 nadzorował z ramienia króla zawarcie rozejmu z Węgrami w Starej Wsi. W r. 1478 wraz z delegacją stanów pruskich upominał się u wielkiego mistrza Marcina Truchsessa von Wetzhausen o respektowanie zobowiązań traktatowych. W r. 1479 S. należał do reprezentacyjnego orszaku panów polskich, odprowadzających do Frankfurtu królewnę Zofię, wydaną za margrabiego brandenburskiego Fryderyka. Potem znów często był posłem królewskim na zjazdy stanów pruskich (1482, 1483, 1489), na których domagał się podatków; uczestniczył też w spotkaniach z wielkim mistrzem (kwiecień 1482). Posłował również do ks. pomorskiego Bogusława X (głównie w sprawie Lęborka i Bytowa) w grudniu 1483 i lutym/marcu 1492 oraz do margrabiego brandenburskiego w kwietniu 1487. Widać wyraźnie, że uchodził za eksperta od spraw północnych. W r. 1493 uczestniczył też w komisji królewskiej do uporządkowania spraw księstwa głogowskiego, pozostającego wówczas w ręku króla Jana Olbrachta.
Nagrodą za usługi S-ego jako dyplomaty były nominacje na urzędy: w r. 1473 został wojskim poznańskim (co oprócz dochodów zapewniało mu zwolnienie z pospolitego ruszenia), zaś w r. 1483 otrzymał dodatkowo sędziostwo ziemskie kaliskie; oba urzędy trzymał aż do śmierci. Zapewne w r. 1483 uzyskał kaszt. biechowską, na którym to urzędzie poświadczony jest jeszcze w r. 1493 (w t.r. tytułowano go na sejmie, najpewniej omyłkowo, kaszt. przemęckim). Kumulowanie aż trzech urzędów ziemskich było faktem na owe czasy wyjątkowym. Pozycję S-ego na dworze określała natomiast godność ochmistrza (marszałka) dworu królowej Elżbiety rakuskiej (1479–83). S. piastował też, lukratywną na pewno, funkcję poborcy podatków woj. kaliskiego w l. 1485–7 i poznańskiego w r. 1487. Nie uzyskał natomiast nigdy od króla większych nadań czy zapisów. Otrzymał jedynie w r. 1482 stacje królewskie z dóbr klasztorów w Obrze i Przemęcie, a w r. 1493 zapis skromnej sumy 30 grz. na poradlnym z województw wielkopolskich.
S. czynny był też w swej własnej ziemi. Bardzo często występował jako rozjemca, powierzano mu pełnomocnictwo procesowe. Sam pojawiał się jako strona tylko w nielicznych sprawach, głównie dotyczących nie spłaconych długów, którymi był mocno obciążony. Występował w l. 1463–4 i 1472–3 jako asesor sądu star. generalnego Piotra z Szamotuł w Pyzdrach, następnie zaś (od r. 1484) jako częsty towarzysz sądowych objazdów starostów: Mikołaja z Kutna i Jana Ostroroga. Jako sędzia kaliski zasiadał niekiedy osobiście w sądzie ziemskim w Pyzdrach. Najpewniej dzięki jego protekcji uzyskali stanowiska żupców w Poznaniu jego bracia: Jakub jako wicepodkomorzy (1459) i Mikołaj jako burgrabia (1473–8). Kilka razy poświadczony jest S. na sejmach (Koło – w lutym 1485, Piotrków – w lutym/marcu 1493) i na sejmikach wielkopolskich (Środa – 17 II 1486, 4 IX 1488, 4 II 1489, Koło – 20 IV 1491, Środa – 12 III 1494).
S. nie zgromadził majątku. W działach z braćmi Jakubem i Mikołajem w r. 1457 wziął po matce Łęg i Bargowo koło Śremu oraz część królewskiego Kleszczewa (na którym zapis miał już ojciec); w Sepnie rodzina ta nic już wtedy nie posiadała (siedziało tam zresztą współcześnie kilku innych Janów Sepieńskich). Łęg i Bargowo S. stracił na rzecz szwagrów Opalińskich, nie mogąc spłacić im 183 grzywien posagu pierwszej żony. Nie wiadomo zaś, by (poza działem w Kleszczewie) posiadał potem inne dobra. Kupił wprawdzie dom w Poznaniu, a także – ale tylko czasowo, tytułem zastawu (wyderkafu) – część Markowic koło Środy. Nie widać też, by korzystał z dóbr żony na Rusi. Zapewne żył więc głównie z dochodów, jakie przynosiła działalność publiczna. Zmarł w r. 1494 po 2 III a przed 11 V, kiedy kancelaria królewska wystawiła już nominację na wakujący po nim urząd wojskiego poznańskiego.
Pierwszą żoną S-ego była Katarzyna, córka kaszt. gnieźnieńskiego Piotra z Bnina (zob.); małżeństwo to było bezpotomne. Ok. r. 1468–70 S. ożenił się powtórnie z Anną, córką Jana Gołego ze Strzałkowa (w Wielkopolsce) i Dynowa (w ziemi sanockiej), dziedziczką części dóbr rzeszowskich, wdową po Filipie z Żerkowa i Zaniemyśla. Również z tego związku nie było chyba potomstwa, bo Rzeszów spadł po Annie wyłącznie na jej dzieci z pierwszego małżeństwa (nazywane zresztą niekiedy Sepieńskimi).
Fastnacht A., Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, Brzozów 1991 Cz. 1 s. 110–12; Wpol. Słown. Biogr.; Gąsiorowski, Urzędnicy wpol.; Urzędnicy, I/1; – Biskup, Trzynastoletnia wojna, s. 697; Cieplucha Z., Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1930 s. 261; Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447–1492), W. 1992 s. 162, 172–4; Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego; Hist. dyplomacji pol., I; Kozierowski S., Ród Nowinów, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 40: 1914 s. 33–6; Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski – starosta Jagiellonów, Wr. 1976 s. 33, 39, 51; – Acta capitulorum, III nr 873; Acten der Ständetage Preussens, V 45, 81, 234, 285; Acten der Ständetage Preussens Königlichen Anteils, Hrsg. v. F. Thunert, Danzig 1896; Akta grodz. i ziem., VII nr 100; Akta Stanów Prus Król., I–II; Biskup M., Spisy jeńców polskich bitwy pod Chojnicami, „Przegl. Hist.” T. 46: 1965 s. 96; Cod. epist. saec. XV, III nr 112, 160; Długosz, Historia, XIV 382, 428, 445, 486, 510, 669, 682; Inventarium omnium […] privilegiorum […] quaecunque in arce Cracoviensi continentur, Wyd. E. Rykaczewski, Lutetiae Parisiorum 1862 s. 290; Kod. m. Kr., nr 191, 201, 202; Matricularum summ., I nr 1320, 1737, II nr 150, 357; Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Hrsg. v. E. Weise, Marburg 1966 III nr 415; Teki Pawińskiego, II; – AP w P.: księgi Poznań Gr. 5 k. 69–70, Poznań Gr. 7 k. 265, Poznań Gr. 9 k. 2v., 81v., 140v., Poznań Gr. 10 k. 67v., 95v., 99v., 130v., Poznań Gr. 58 k. 26v., 150, Poznań Gr. 59 k. 7, 13v., 25, 32, Poznań Z. 17 k. 12v., 74v., 182, Poznań Z. 18 k. 6, 215, Poznań Z. 20 k. 25, 27, Poznań Z. 21 k. 6, Poznań Z. 22 k. 77v., 146, 151, Poznań Z. 23 k. 2, Kościan Gr. 3 k. 139, Kościan Z. 15 s. 365, 411, 431, Kościan Z. 16 k. 189v., 204, 271v., Kościan Z. 17 k. 24, 109, Kalisz Gr. 29 k. 200v., Kalisz Z. 19 k. 1v., Pyzdry Gr. 1 k. 15v., 31, 242v., 256, Pyzdry Gr. 4 k. 13, 50, 93, Pyzdry Gr. 6 k. 7, 31, 44, 48v., Pyzdry Gr. 7 k. 1, 20, 39v., 41, 146v., Pyzdry Z. 14 k. 283v., 335, Pyzdry Z. 16 k. 2, 30, Pyzdry Z. 22 k. 2, Gniezno Gr. 4 k. 65, Gniezno Gr. 8 k. 18, 42, 95, 96v., 115v., 144v., 199v., 202v., Gniezno Gr. 11 k. 2v., Konin Gr. 3 k. 47, 60v., 80, Konin Z. 5 k. 186v., 220v., Kcynia Gr. 7 k. 63, Kcynia Gr. 8 k. 100; Arch. Archidiec. w P.: Acta causarum Consistorii 66 k. 57, 140, Sententiae II k. 77v.; IH PAN w P.: Kartoteka Słown. Hist.-Geogr. Wpol.
Tomasz Jurek