INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Silhan      Jan Silhan, wizerunek na podstawie fotografii.
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Silhan Jan (1889–1971), kapitan WP, działacz ruchu niewidomych w Polsce, prezes Światowej Federacji Związków Niewidomych. Ur. 1 XI w Kijowie, był synem Franciszka, Czecha, imigranta z Austrii, urzędnika bankowego, i Polki, Anny z Paczowskich.

W l. 1899–1907 S. uczęszczał do szkoły realnej św. Katarzyny w Kijowie, a następnie w l. 1907–11 na kijowską Politechnikę im. cara Aleksandra II. Na politechnice był członkiem Korporacji Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Za działalność w Socjal-Demokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR) został aresztowany i w l. 1911–12 przebywał dziewięć miesięcy w więzieniu. Studia kontynuował w Szkole Politechnicznej we Lwowie, gdzie zdał w r. 1913 egzamin państwowy. Na uczelni uczestniczył w pracach Akademickiego Zrzeszenia Młodzieży Lewicowej «Spójnia» oraz kierował działalnością emigracyjnej grupy SDPRR. W l. 1913–14 odbył służbę wojskową w 74. pp armii austriackiej w Libercu.

Po wybuchu pierwszej wojny światowej wraz z pułkiem został S. wysłany na front serbsko-austriacki, 6 XI 1914 odznaczył się w walce pod Szabacem, ale na skutek zranienia stracił wzrok. Po kilkumiesięcznym pobycie w szpitalu wojskowym w Budapeszcie wyjechał do Wiednia, gdzie w l. 1915–17 uczęszczał jako hospitant na zajęcia w Instytucie Wychowawczym Niewidomych Dzieci, a także w semestrze zimowym 1915/16 na wykłady pedagogiczne na wydz. filozoficznym uniw. wiedeńskiego. W sierpniu 1915 został odznaczony za odwagę i mianowany porucznikiem rezerwy. W r. 1916 poślubił Węgierkę Margit Krausz (nazwisko pisane również fonetycznie: Kraus), która mu była odtąd pomocna we wszystkich jego poczynaniach. Austro-węgierskie Min. Wojny w r. 1916 ponownie powołało S-a do czasowej służby czynnej. We wrześniu 1917 przyjechał do Lwowa, zorganizował tam Szkołę dla Ociemniałych Żołnierzy, w której uczono produkcji szczotkarskiej i koszykarskiej (i pisma Braille’a).

W czasie wojny polsko-sowieckiej 1920 r. szkołę ewakuowano do Krakowa. W r. 1921 S. został awansowany na kapitana WP. Był inspiratorem zorganizowania w r. 1922 Związku Ociemniałego Żołnierza «Spójnia» we Lwowie. W r. 1928 został prezesem jego Komisji Rewizyjnej. Był również inicjatorem akcji wyposażania inwalidów ociemniałych we własne zagrody. Jedną z nich w Radziechowie, w woj. tarnopolskim, sam objął, gdy w r. 1926, po zakończeniu akcji szkolenia ociemniałych żołnierzy, przeszedł w stan spoczynku. Za tę akcję rozkazem dziennym z 7 IX 1926 podziękował mu dowódca Okręgu Korpusu nr VI gen. Władysław Sikorski. S. prowadził w Radziechowie gospodarstwo, biorąc równocześnie udział w tamtejszym ruchu inwalidzkim i rolniczym, jako przewodniczący powiatowej sekcji Związku Inwalidów Wojennych RP (ZIWRP) i Kółka Rolniczego. Założył też w Radziechowie Powiatowy Związek Osadników i przez dwie kadencje był radnym w tymże mieście. W r. 1935 został prezesem Zarządu Głównego (ZG) ZIWRP. W r. 1936 S. przeniósł się do Lwowa, gdzie nabył dom. Zajmował kierownicze stanowisko w Tow. Opieki nad Niewidomymi. Nauczył się języka esperanto, co ułatwiło mu kontakty z zagranicznymi organizacjami i instytucjami niewidomych. W r. 1934 został wiceprezesem, a w r. 1936 prezesem Światowej Federacji Związków Niewidomych (Universala Asocio de Blindul-Organizajoj ), mającej siedzibę w Szwecji.

Po zajęciu Lwowa przez ZSRR podczas drugiej wojny światowej S. uczył języka rosyjskiego oraz działał w Związku Ociemniałych. W czasie okupacji niemieckiej uczestniczył w tajnym nauczaniu (udzielał lekcji matematyki i języków obcych). W r. 1945 S. opuścił Lwów, krótko przebywał w Muszynie, potem w Kielcach i osiedlił się w końcu w Krakowie. Był kierownikiem delegatury Związku Ociemniałych Żołnierzy w Krakowie. Zorganizował też oddział szczotkarski przy Spółdzielni Inwalidów «Robotnik» na Stradomiu; z oddziału powstała później Krakowska Spółdzielnia Niewidomych. Od r. 1948 był prezesem Oddziału Związku Pracowników Niewidomych w Krakowie. W r. 1951 zmuszony został do rezygnacji z funkcji prezesa. Został zatrudniony przy prowadzeniu repetytoriów dla studentów Akad. Górniczo-Hutniczej. Z kolei został zatrudniony przez Polski Związek Niewidomych (PZN) w jego dziale zagranicznym. Z inicjatywy S-a założono Szkołę Muzyczną dla Dzieci Niewidomych i Ośrodek Szkolenia Masażystów w Krakowie oraz kwartalniki ukazujące się w druku punktowym dla niewidomych: „Niewidomy Masażysta” (od r. 1957) i esperancki „Pola Stelo” (od r. 1959), których był przez wiele lat redaktorem. Przetłumaczył z francuskiego książkę J. Roblina o życiu L. Braille’a pt. „Czytające palce”, ogłoszoną w r. 1953 w druku punktowym dla niewidomych i w tekście czarnodrukowym, ale z pominięciem jego nazwiska jako tłumacza. Po październiku 1956 pełnił przez dwie kadencje funkcje sekretarza ZG PZN. Był jednym z inicjatorów powołania do życia Centralnego Ośrodka Tyflologicznego przy ZG PZN. Był członkiem Komisji Zdrowia Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie. Zmarł 29 VI 1971 w Krakowie; pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony m. in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Z małżeństwa z Margit Krausz S. nie miał dzieci.

 

Fot. w Mater. Red. PSB; – Enciklopedio de Esperanto, Budapest 1933 I 56; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; Bachulski M., O życiu Jana Silhana, w: Biografie osób zasłużonych dla środowiska niewidomych, W. 1990 cz. II (wyd. matrycowe) s. 1–18; – Grochola W., Sercem widzi się więcej, „Niewidomy Spółdzielca” 1984 nr 8 s. 11 (fot.); Harusewicz M., Za carskich czasów i po wyzwoleniu, London 1975; Kaziów M., A jednak w pamięci, W. 1994 passim; – „Dzien. Pol.” 1971 nr 154 s. 2, nr 155 s. 2, nr 156 s. 4; „Życie Warszawy” 1971 nr 157 s. 7; – Informacje i kserokopie dokumentów dotyczących S-a przesłane przez ZG PZN w W.

Henryk Korczyk

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.