Ślósarczyk Jan (1895—1971), salezjanin, inspektor, historyk.
Ur. 13 III w Starej Wsi (pow. bialski) w rodzinie chłopskiej, był synem Antoniego i Zofii z domu Nycz.
W r. 1905 ukończył Ś. szkołę ludową w Starej Wsi i podjął naukę w gimnazjum prowadzonym przez Tow. Św. Franciszka Salezego (salezjanie) w Oświęcimiu. W lipcu 1910 wstąpił do nowicjatu tego zgromadzenia w Radnej (Słowenia), gdzie kontynuował naukę i 5 VIII 1912 złożył pierwsze śluby. We wrześniu r.n. zdał eksternistycznie maturę w III Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie i został skierowany na roczną praktykę pedagogiczno-duszpasterską do zakładu salezjańskiego w Oświęcimiu (m.in. uczył fizyki w Szkole Rzemiosł). Po wybuchu pierwszej wojny światowej wyjechał na początku r. 1915 do Włoch i podjął studia teologiczne w Foglizzo (Piemont). Gdy Włochy 23 V t.r. wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom, został internowany na Sardynii, gdzie 24 IX w Lanusei złożył profesję wieczystą. W listopadzie 1916 wrócił do Foglizzo, skąd przełożeni skierowali go na Sycylię; ukończył tam studia teologiczne w Pedara i 7 IX 1919 w San Gregorio przyjął święcenia kapłańskie.
Jesienią 1919 wrócił Ś. do Polski i został nauczycielem historii i języka polskiego w gimnazjum salezjańskim w Oświęcimiu. W r. 1920 podjął studia historyczne na Wydz. Filozoficznym UJ. Równocześnie od t.r. pełnił funkcje asystenta, a od r. 1922 radcy szkolnego oświęcimskiego gimnazjum; zasiadał też w kapit. domu macierzystego. W r. akad. 1923/4 był asystentem w salezjańskim studentacie filozoficznym w Krakowie. Po ukończeniu w r. 1924 studiów (absolutorium uzyskał 28 III 1928) został radcą szkoły i nauczycielem w salezjańskim gimnazjum w Różanymstoku (pow. sokólski). Jesienią 1925 wrócił do Oświęcimia, ponownie wszedł do kapit. domu macierzystego (był w niej do r. 1929) i objął funkcję prefekta zakładu wychowawczego, a następnie w r. 1926 został katechetą gimnazjalnym; w tym czasie nadal uczył historii i języka polskiego. Od 8 III 1928 był redaktorem miesięcznika „Wieści z Zakładu ks. Bosko w Oświęcimiu”. Od r. 1929 pracował jako przełożony domu, dyrektor i nauczyciel w gimnazjum salezjańskim w Sokołowie Podlaskim. Napisał biografię August Czartoryski. Książę — salezjanin (W. 1932). Po podziale w r. 1933 inspektorii (prowincji) salezjańskiej w Polsce był od r. 1934 radcą (definitorem) inspektorialnym inspektorii św. Stanisława Kostki z siedzibą w Warszawie. W l. 1935—9 w Sokołowie Podlaskim zainicjował i kierował budowami pierwszego w Polsce kościoła p. wezw. św. Jana Bosko oraz szkoły dla dziewcząt prowadzonej przez siostry salezjanki.
Po wybuchu drugiej wojny światowej i zajęciu Sokołowa Podlaskiego przez Niemców był Ś. dwukrotnie, w listopadzie i grudniu 1939, na krótko aresztowany. Pod koniec grudnia t.r. przeniósł się do parafii p. wezw. Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie na Pradze, gdzie pomagał w duszpasterstwie parafialnym. Dn. 14 VI 1941 wyjechał do Krakowa i zatrzymał się w salezjańskim Wyższym Seminarium Duchownym przy ul. Tynieckiej. Dn. 1 VIII t.r. został mianowany inspektorem inspektorii św. Jacka (urząd objął 24 VIII). W l. 1941—2 uruchomił w Krakowie nowicjat. Do domu zakonnego przy ul. Tynieckiej przyjął kleryków ze zgromadzenia zmartwychwstańców, którzy zostali pozbawieni przez Niemców seminarium. W r. 1942 przy kościele Salezjanów w Skawie (pow. myślenicki) arcybp Adam Stefan Sapieha utworzył parafię i przekazał ją Tow. Salezjańskiemu, które ponadto przejęło na krótko zakład wychowawczy w podkrakowskich Prusach. Po zakończeniu wojny Ś. powołał w r. 1945 nowicjat dla inspektorii św. Jacka, działający najpierw w Krakowie, a w r. 1946 przeniesiony do Kopca koło Częstochowy. Pod koniec r. 1945 zainicjował wydawanie biuletynu salezjańskiego „Nostra” (pierwszy nr z 8 XII t.r.) pod redakcją ks. Zbigniewa Bączkowskiego. W tym czasie doprowadził do utworzenia w Marszałkach koło Kalisza Niższego Seminarium Duchownego, a w r. 1946 wydzierżawił siostrom salezjankom na dom nowicjacki budynek w Pogrzebieniu (pow. rybnicki) oraz przejął tamtejszą parafię. W r. 1947 mianowany ponownie inspektorem, uczestniczył w Turynie w kapit. generalnej salezjanów. W r.n. zorganizował obchody pięćdziesięciolecia przybycia salezjanów do Oświęcimia. Gdy na przełomie l. czterdziestych i pięćdziesiątych władze komunistyczne likwidowały kościelne placówki dydaktyczno-wychowawcze i opiekuńcze, ukierunkował działalność salezjanów na pracę w parafiach. W r. 1951 rozdzielił studia seminaryjne, pozostawiając Inst. Filozoficzny w Krakowie, a Inst. Teologiczny przenosząc do Oświęcimia. W r. 1952 władze odmówiły mu wydania paszportu, uniemożliwiając przez to wyjazd na kolejną kapit. generalną do Turynu. Gdy w r. 1953 dobiegła końca druga kadencja Ś-a, mianowano inspektorem ks. Józefa Nęcka, jednak ze względu na trudną sytuację polityczno-wyznaniową w kraju nominację zawieszono i dopiero po przełomie politycznym 1956 r. Ś. przekazał 31 I 1957 pełnioną funkcję. W lutym t.r. został dyrektorem placówki salezjańskiej w Pogrzebieniu. W l. 1960—9 opracował w siedmiu tomach Historię prowincji świętego Jacka Towarzystwa Salezjańskiego w Polsce (mszp. w B. Wyższego Seminarium Duchownego Tow. Salezjańskiego w Kr.). W maszynopisach pozostały również napisane przez Ś-a pomoce liturgiczne i konferencje ascetyczne oraz przetłumaczone z języka włoskiego wybrane tomy „Memorie Biografiche di don Giovanni Bosco”. Od r. 1966 był Ś. rezydentem w Pogrzebieniu; w r. 1970 przeniósł się do domu nowicjackiego w Kopcu. Zmarł tam 18 XII 1971, został pochowany 21 XII na cmentarzu paraf. w Białej koło Częstochowy.
Enc. katol., XIX; Gawlik M., Szczepaniak J., Księża katecheci diecezji krakowskiej 1880—1939. Słownik biograficzny, Kr. 2000 (fot.); Jacewicz—Woś, Martyrologia duchowieństwa, V; Świda A., Inspektorzy polskich prowincji salezjańskich, W. 1989 I 105—27; — Krawiec J., Działalność duszpastersko-wychowawcza salezjanów w Oświęcimiu na Zasolu 1916—1983, Kr. 2013 s. 12, 17, 19—20, 22—3, 30, 40, 74, 81, 95, 99, 102, 128, 134, 137—9, 143—53, 156—60, 162—5, 168—70, 172, 174—5, 177, 179—80, 188—9, 192, 195, 201, 203; tenże, Dzieje salezjanów na Ziemi Raciborskiej. Działalność duszpastersko-wychowawcza salezjanów w Pogrzebieniu w latach 1930—2005. Z historii Pogrzebienia, Kr. 2006 s. 60—6, 73, 75, 82—3, 187; tenże, Powstanie Towarzystwa św. Franciszka Salezego oraz jego organizacja i działalność na ziemiach polskich, Kr. 2004 s. 86—98, 101—2, 105—13, 115—17, 119—20, 123, 125—8, 134, 146, 148, 170, 173—5, 183—6, 190, 194, 198—9, 201, 203, 213, 499, 511, 526 (fot.); Pietrzykowski J., Rozwój polskojęzycznej historiografii salezjańskiej, „Seminare” T. 33: 2013 s. 300—1; tenże, Salezjanie w Polsce 1945—1989, W. 2007; 75 lat działalności salezjanów w Polsce. Księga pamiątkowa, Ł.—Kr. 1974 (bibliogr. prac, fot.); Zamiatała D., Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945—1989, Kielce 2009 I, W. 2012 II; Żurek W. W., Salezjańskie szkolnictwo ponadpodstawowe w Polsce 1900—1963. Rozwój i organizacja, L. 1996; tenże, Szkoły salezjańskie w Oświęcimiu na tle salezjańskiego szkolnictwa średniego ogólnokształcącego i zawodowego na ziemiach polskich 1900—1939, L. 2010; Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939—1945, W. 1982; — Kapituła Domu Macierzystego Salezjanów w Polsce 1909—1928 Zakładu im. Księdza Bosko w Oświęcimiu, Oprac. W. W. Żurek, L. 2014; Sprawozdanie trzydzieste pierwsze dyrekcji Gimnazjum III w Krakowie za r. szk. 1913/14, Kr. 1914 s. 98 (błędnie Szlósarczyk); — Arch. Salezjańskie Inspektorii Krak. w Kr.: Teczka Oświęcim, nr 390 (odpis listu Ś-a z 1 VIII 1941); Arch. Salezjańskie Inspektorii Warsz. w W.: Teczka personalna, Bączkowski Z., Wspomnienie pośmiertne o śp. ks. Janie Ślósarczyku, Kr. 1971 (mszp.); Arch. UJ: sygn. WFII393, WFII400, WFII407, WFII409, SII516, SII648; Parafia rzymskokatol. p. wezw. Najświętszego Serca Jezusowego w W.: Kron. paraf. 1939—42.
Jan Pietrzykowski