INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Sokołowski z Warzymowa h. Pomian  

 
 
1. poł. XVII w.
Biogram został opublikowany w latach 2000-2001 w XL tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sokołowski Jan z Warzymowa h. Pomian (1. poł. XVII w.), kasztelan bydgoski, starosta radziejowski. Był synem Jarosława Wojciecha (zob.) i Doroty ze Spławskich.

S. rozpoczynał karierę jako dworzanin królewski, by następnie objąć po ojcu star. radziejowskie za konsensem Zygmunta III udzielonym 9 XII 1620. Mimo sprawowania urzędów na Kujawach rozwinął działalność polityczną w Wielkopolsce; rezydował głównie na zamku Świdwińskim w Szamotułach. W pierwszym sejmie 1626 r. uczestniczył jako poseł z sejmiku w Środzie (16–21 XII 1625). W dwóch następnych latach pozycja S-ego musiała się ugruntować, skoro powierzono mu godność marszałka na zjeździe zwołanym dla okazowania szlachty woj. poznańskiego i kaliskiego pod Środą 3–4 I 1628 oraz na sejmiku posejmowym w Środzie 4 I t.r. Wkrótce potem, 25 I 1628, otrzymał nominację na kaszt. bydgoskiego. Nie przeszkodziło to sejmikowi średzkiemu, zebranemu 23 X 1629, obrać go posłem na sejm. Na sejmie tym S. wszedł do komisji powołanej dla opłacenia wojska służącego w Prusach i Inflantach, uzyskał również 26 XI 1629 zgodę króla na cesję star. radziejowskiego na rzecz brata Macieja.

W r. 1621 w wyniku działu dóbr dokonanego przez ojca otrzymał S. Warzymowo z przyległościami w pow. kruszwickim. Po matce jako spadkobierczyni bezpotomnie zmarłego Macieja Spławskiego odziedziczył wraz z bratem miasto Targową Górkę i dobra w pow. pyzdrskim. Posiadany majątek konsekwentnie powiększał. Największą transakcją był zakup w r. 1622 od Wojciecha Palędzkiego jako opiekuna Andrzeja i Świętosława Węgierskich części miasta i dóbr szamotulskich w pow. poznańskim z zamkiem Świdwińskim. W r. 1626 otrzymał ponadto od brata jego części dóbr i miasta Targowej Górki. Prócz tego S. zgromadził w swym ręku znaczne królewszczyzny. Jeszcze przed objęciem star. radziejowskiego, w r. 1615, Piotr Kościelecki cedował na niego dożywocie na wsi Czołowo w pow. radziejowskim. Lustracja przeprowadzona w l. 1616–20 stwierdziła posiadanie przez S-ego na mocy osobnego przywileju również włók sołeckich w Czołowie, a ponadto cła radziejowskiego, które nabył od bpa poznańskiego Andrzeja Opalińskiego, oraz wójtostwa radziejowskiego. W r. 1626 za zezwoleniem królewskim z 23 V t.r. odkupił od Andrzeja i Jadwigi Obornickich królewszczyznę obornicką w pow. poznańskim. Zbyt intensywne powiększanie majątku ziemskiego stało się zapewne przyczyną zadłużenia S-ego. Liczne procesy sądowe wytoczone mu przez wierzycieli oraz niestawienie się przed sądem (ani osobiste, ani przez pełnomocników) doprowadziły do wyroku banicji wydanego przez generała Wielkopolski Stanisława Przyjemskiego 8 VII 1630. W rezultacie S. opuścił kraj przed końcem 1631, jak wynika z protokołu lustracji posiadanej przez niego dzierżawy obornickiej.

W l.n. wyrok banicji pozostawał w mocy, a losy S-ego i miejsce pobytu nie są znane. Majątkiem dysponowała żona. Po jej śmierci opiekę nad małoletnimi dziećmi sprawował ich wuj Andrzej Tuczyński, który objął również dzierżawę obornicką. W r. 1642, przy okazji cesji tej tenuty na rzecz Stanisława i Zofii Skórzewskich, strony liczyły się jeszcze z możliwością zwrotu Obornik S-emu. Już jednak w r.n. (przed 31 VIII 1643) król mianował jego następcę na kaszt. bydgoskiej. Mimo utraty urzędu S. występował w l. 1644–51 w sprawach sądowych nadal jako kaszt. bydgoski, od r. 1648 bez określenia «banita». Dalsze koleje jego życia nie są znane.

S. był żonaty od r. 1624 z Marianną Tuczyńską (zm. 1638), córką kaszt. poznańskiego Krzysztofa; miał z nią syna Krzysztofa (ur. 1628) i córkę Annę.

 

Niesiecki; Elektorowie, (Maciej); Urzędnicy, VI/2; – Dzieje Obornik, P. 1990 s. 85; Kaczorowski W., Koronacja Władysława IV w r. 1633, Opole 1992 s. 78 (Maciej); Seredyka J., Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989 s. 87; – Akta sejmikowe woj. pozn., I cz. 2; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1616–1620, Wr. 1994 cz. 1–2; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628–1632, Wr. 1967 cz. 1, 3; Radziwiłł, Pamiętnik, I (zapiska nie znajduje potwierdzenia w innych źródłach); Teki Dworzaczka, CD-ROM, Kórnik–P. 1995; Vol. leg., III 648; – AGAD: Metryka Kor. 165 k. 9v.–10v., 204v.–205v., 174 k. 180v.–181v., 176 k. 203v.–204v., 177 k. 431–432; AP w P.: Poznań Grodzkie 40 k. 445–446v., Poznań Grodzkie 1287 k. 59v.–61, 63–65,79v.–82v., 215v.–217, 292–293v., 365v.–369, 502–503v., 520–521v., 661–662v., 667–668v., 708–710v.

Waldemar Chorążyczewski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Jan Wężyk

1575 - 1638-05-27
prymas Polski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.