INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Szamotulski (Świdwa Szamotulski) h. Nałęcz      Jan Świdwa z Szamotuł jako odbiorca dokumentu wystawionego przez Władysława Warneńczyka w Budzie, 7 czerwca 1441 - fragment dokumentu z Biblioteki Książąt Czartoryskich - Muzeum Narodowego w Krakowie - plik z POLONA.pl

Jan Szamotulski (Świdwa Szamotulski) h. Nałęcz  

 
 
Biogram został opublikowany w XLVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2009-2010.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szamotulski Jan Świdwa h. Nałęcz (zm. 1449).

Ur. najwcześniej w r. 1410, wtedy bowiem jego rodzice wzięli ślub. Był wnukiem Dymitra z Goraja (zob.), synem Dobrogosta (zob.) i Elżbiety z Goraja, starszym bratem Piotra (zob.). Miał siostry: Annę, wydaną za Rafała z Jarosławia (zob.), Katarzynę, żonę Łukasza Górki (zob.) i Beatrycze (Beatę), żonę kaszt. bieckiego Spytka Melsztyńskiego (zob.). Stryjem S-ego był star. ruski Wincenty (zm. 1444, zob.), a ciotką Katarzyna, żona Dobiesława Oleśnickiego (zob.).

Jako młodzieńca ojciec wyswatał S-ego z Jadwigą, córką Tomisława z Miłosławia, dziedziczką części dóbr miłosławskich. Małżeństwo napotkało na przeszkodę, bowiem okazało się, że Jadwiga zawarła już wcześniej ślub (niepotwierdzony w kościele) z Dobiesławem ze Szczekocin; ojciec panny zmusił ją jednak do ślubu z S-m. Sprawa znana jest z supliki Dobiesława złożonej w r. 1429, a więc sam ślub musiał mieć miejsce nieco wcześniej (pierwszy syn S-ego i Jadwigi narodził się może już w r. 1428). Od r. 1436 występował S. jako rycerz pasowany (strenuus), miał zatem zapewne jakieś doświadczenia wojenne; możliwe, że zdobył je na Rusi przy stryju Wincentym. Wiosną 1440 u jego boku ruszył z królem Władysławem III na Węgry. Za położone tam zasługi otrzymał od władcy 20 V 1441 zapis 300 grzywien na cłach w Poznaniu, Kościanie, Kaliszu i Koninie oraz spłatę długów. Jesienią t.r. został wysłany z poselstwem do Malborka. Dn. 15 VI 1444 wraz z bratem Piotrem był w Kołomyi na Rusi; tytułowano go wtedy podkomorzym sandomierskim, ale najpewniej był tylko zastępcą piastującego ten urząd Mikołaja Powały z Taczowa. Być może wkrótce potem udał się z Piotrem ponownie na Węgry; pod Warnę nie dotarli, ponieważ musieli wrócić do kraju z ciałem zmarłego po drodze stryja.

S. asystował ojcu w niektórych transakcjach majątkowych, dokonywał też wspólnych transakcji z bratem; samodzielnie kupował tylko pewne dobra pod Miłosławiem, występując niewątpliwie w imieniu swych dzieci. To ojciec oprawiał w r. 1445 posag i wiano drugiej żonie S-ego, Elżbiecie, i to on także zabezpieczył wtedy darowizną m. Kaźmierza (na południe od Szamotuł) jego dzieci z pierwszego małżeństwa, po sprzedaniu należnej im części dóbr miłosławskich. Widocznie S. nie miał jeszcze wydzielonej części dóbr szamotulskich, a ojciec wciąż kontrolował całość rodzinnego majątku. Wydaje się, że stosunki Dobrogosta z synami nie były dobre; oddał im zapewne tylko należny im po matce Turobin w ziemi chełmskiej. S-ego można utożsamiać z występującym w r. 1447 Świdwą z Turobina, natomiast 24 VIII 1449 S. z bratem Piotrem występowali jako dziedzice pobliskiej Białej (w ziemi lubelskiej). Wzmianki te dotyczą aktywności w sądach lubelskich. S. procesował się w l. 1448–9 w Haliczu o zranienie. Zdaje się więc, że bracia rezydowali wtedy głównie w dobrach wschodnich. Cytowany dokument z 23 VIII 1449 przynosi ostatnią znaną wzmiankę o S-m jako żyjącym. Jako zmarły wspomniany został po raz pierwszy 12 I 1450. Ponieważ ślub jednej z jego córek miał miejsce między 3 VII a 27 X t.r., a liczyć się trzeba z zachowaniem rocznej żałoby, śmierć Jana umiejscowić należy najpewniej między końcem sierpnia a początkiem października 1449.

S. był dwukrotnie żonaty. Z Jadwigą Miłosławską (zm. 1436) miał synów Jana Starszego (zob.), Jana Młodszego (zm. 1462) i być może Wincentego (znanego tylko z jednego wystąpienia w r. 1450, przy czym chodzić może o błąd pisarza), a także córki Elżbietę i Beatę. Z drugą żoną, nieznanego pochodzenia Elżbietą, miał córkę Annę. Jan Młodszy (zwany też Janem Dymitrem, na cześć pradziada Dymitra z Goraja) przeznaczony został do kariery kościelnej. Jako akolita papieski otrzymał w r. 1447 od papieża Mikołaja V prowizję na kanonię krakowską; miał też rezerwację papieską na kanonię poznańską. Mimo poparcia dziada i stryja, do objęcia kanonii w Krakowie nie dopuścił go poróżniony z Szamotulskimi bp krakowski Zbigniew Oleśnicki. Po długim procesie wszedł natomiast Jan Młodszy w posiadanie kanonii w Poznaniu, ale od razu (w r. 1453) z niej zrezygnował. Następnie porzucił stan duchowny i od r. 1460 występował jako człowiek świecki. Córka Elżbieta została wydana w r. 1450 za Mikołaja z Łabiszyna, natomiast Beata, nazywana w r. 1450 panną, określona była w r. 1460 jako zakonnica (nie wiadomo, w jakim klasztorze). Córka Anna została wydana za chorążego poznańskiego Mikołaja Tomickiego i była matką Piotra Tomickiego, bp. poznańskiego i krakowskiego.

 

Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII (Szamotuły); Urzędnicy, IV/1; – Brzeziński W., Kujawskie koligacje wielkopolskich rodzin możnowładczych w późnym średniowieczu. (Na przykładzie dziedziców Wąsoszy i Szubina oraz Świdwów Szamotulskich), w: Z dziejów pogranicza kujawsko-wielkopolskiego, Strzelno 2007 s. 64–5; Górczak Z., Rozwój majątków możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XV i początkach XVI wieku, P. 2007 s. 394–6, 423–4; Jurek T., Średniowieczne Szamotuły i ich dziedzice, w: Szamotuły. Karty z dziejów miasta, Red. A. Gąsiorowski, Szamotuły 2006 s. 36; Kuraś S., Supliki papieskie jako źródło do historii społecznej Polski średniowiecznej, w: Ojczyzna bliższa i dalsza, Kr. 1993 s. 51–2; Szweda A., Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z zakonem krzyżackim w Prusach w latach 1386–1454, Tor. 2009 s. 351; – Akta grodz. i ziem., V, XII; Bull. Pol., IV; Kod. Wpol., X; Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, Wyd. L. Białkowski, L. 1934; Teki Dworzaczka. CD-ROM, Kórnik–P. 1997; Zbiór dok. mpol., III nr 827, VIII nr 2318; – AP w P.: Księgi Poznań Gr. 3 k. 46v, Gr. 4 k. 80.

Bibliogr. dot. Jana Młodszego: Bull. Pol., VI nr 34, 121, 209, 729; Cod. epist. saec. XV, I/1 nr 141; Repertorium Germanicum, Tübingen 1985–9 VI nr 3647; Vet. Mon. Pol., II nr 82; – AP w P.: Księgi Gniezno Gr. 2 k. 1o–2, Poznań Gr. 6 s. 60, 84, 134, 160; Arch. Archidiec. w P.: Księgi AC 40 k. 18, 93, AC 41 k. 25, AC 42 k. 40, CP 29 k. 151, 153.

Tomasz Jurek

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.