Sznurowacki Jan, pseud.: J.Sz., Jasznu (1883–1941), ksiądz rzymskokatolicki, publicysta, poeta.
Ur. 29 VIII w Gnojniku (pow. cieszyński, obecnie w Republice Czeskiej), był synem Karola, chałupnika, później dróżnika w Sibicy (pow. cieszyński, obecnie dzielnica Czeskiego Cieszyna), członka Związku Śląskich Katolików i prezesa Czytelni Katolickiej w Cieszynie, oraz Anny z Czyboków (zm. 1928). Miał siostrę Rozalię, drugą żonę Józefa Hessa, rolnika w Pastwiskach (pow. cieszyński, obecnie dzielnica Cieszyna).
Od r. 1895 uczył się S., z przerwą w l. 1897–1900, w polskim gimnazjum w Cieszynie, gdzie 13 VII 1906 zdał egzamin dojrzałości. Po odbyciu rocznej służby wojskowej w armii austro-węgierskiej wstąpił 30 IX 1907 do seminarium duchownego w Widnawie. W wydawanym w l. 1907–12 w Cieszynie przez Ernesta Farnika kwartalniku „Zaranie Śląskie” publikował bajki (m.in. Utopiec czyli waserman, R. 1: 1907 z. 1) i wiersze (m.in. Dawniej a dziś, R. 1: 1908 z. 2, Wierzę, z. 3). Poezji S-ego, uznanej za chybioną «pod względem formy, rymów, po części także i treści i idei» („Dzien. Cieszyński” 1908 nr 42), bronili Farnik (tamże nr 46) i występujący pod pseud. A. Jędrzkoński Andrzej Buzek, który uznał, że niekiedy udawało się S-emu pokazać «znakomicie duszę śląską» (tamże nr 48). S. organizował zbiórki pieniędzy: w r. 1909 na budowę Domu Polskiego w Karwinie, a w r.n. na tanią kuchnię dla dzieci z polskiej szkoły ludowej w Cieszynie.
Dn. 19 VII 1911 otrzymał S. w Widnawie święcenia kapłańskie i 1 VIII t.r. objął funkcję wikariusza w Rudzicy (pow. bielski). Dn. 25 IX przewodniczył zgromadzeniu Związku Śląskich Katolików w pobliskich Roztropicach (pow. bielski). Jesienią t.r. został wikariuszem w Brennej (pow. skoczowski); założył tam Czytelnię Katolicką i od 28 I 1912 był członkiem jej Wydziału. Dn. 1 IX t.r. mianowano go katechetą w prowadzonych przez Macierz Szkolną Księstwa Cieszyńskiego szkołach ludowej i wydziałowej w Cieszynie. Był też kapelanem cieszyńskiego «Sokoła» (od r. 1913) oraz prezesem Czytelni Katolickiej tamże. Dla „Gwiazdki Cieszyńskiej” pisał dialogi satyryczne do cyklu „Jura i Jónek”. Po wybuchu pierwszej wojny światowej został w czerwcu 1915 powołany do armii austro-węgierskiej jako kapelan szpitalny w Šternberku koło Ołomuńca; dodatkowo pełnił funkcję ojca duchownego w miejscowym klasztorze augustianów. W r. 1916 zdał egzamin proboszczowski. Z powodu choroby płuc został 28 II 1917 zwolniony z wojska; leczył się w Šternberku, a pod koniec wojny, w r. 1918, wrócił do Cieszyna.
S. kontynuował pracę katechety w cieszyńskich szkołach Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego. Jako przedstawiciel Polskiego Komitetu Obywatelskiego w Cieszynie złożył 17 II 1919 na ręce burmistrza Aloisa Gamrotha protest przeciw wkroczeniu do miasta w styczniu t.r. armii czechosłowackiej. Dn. 22 XII 1920 wybrano go do zarządu polskiego Tow. Domu Narodowego w Cieszynie. W l. 1920–2 był sekretarzem zarządu Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego. Działał w Polskim Tow. Turystycznym «Beskid» w Cieszynie, które od r. 1921 funkcjonowało jako Polskie Tow. Tatrzańskie Oddz. «Beskid Śląski»; w l. 1920 (lub 1924) – 1938 zasiadał w jego zarządzie. Był też prezesem Związku Obrony Kresów Zachodnich w Cieszynie. W sierpniu 1923 został członkiem tamtejszego Komitetu Społecznego do Walki z Drożyzną. Muz. Śląskiemu w Cieszynie przekazał w l. 1923–30 stare banknoty, monety, broszury i dokumenty. Z jego inicjatywy ufundowano w r. 1924 sztandar dla stacjonującego tam 4. Pułku Strzelców Podhalańskich. Opublikował przyczynek do kazań pasyjnych Nadzieje mesjanistyczne Izraelitów a odrzucenie Jezusa Chrystusa („Przegl. Homiletyczny” R. 2: 1924 z. 1), przekład dzieła dewocyjnego Franciszka Proschwitzera „Matka Boska w roku kościelnym” (Cieszyn 1926) oraz artykuł o stow. młodzieżowym «Organizacja», działającym w polskim gimnazjum w Cieszynie („1886–1926. Księga pamiątkowa ku uczczeniu 40. rocznicy założenia stowarzyszenia «Jedność» w Cieszynie”, Cieszyn 1926). Dn. 15 VI 1927 bp katowicki Arkadiusz Lisiecki przyznał mu prawo do noszenia kołnierza proboszczowskiego. Dn. 30 XII t.r. doznał S. udaru mózgu i po wyjściu 11 II 1928 ze szpitala ograniczył godziny katechizacji. Po śmierci burmistrza Cieszyna ks. Józefa Londzina w r. 1929 w wyborach do cieszyńskiego Wydz. Gminnego stanął na czele chadeckiej Listy Polsko-Katolickiej, ale nie kandydował w wyborach z powodu zakazu bp. Lisieckiego. Przed wyborami parlamentarnymi w r. 1930 apelował wspólnie z trzydziestoma księżmi katolickimi ze Śląska Cieszyńskiego o głosowanie na listę Katolickiego Bloku Ludowego Wojciecha Korfantego. W r. 1935 przeszedł na emeryturę.
Po wybuchu drugiej wojny światowej i zajęciu Cieszyna przez Niemców S. został 22 IV 1940 aresztowany przez Gestapo i osadzony 28 IV t.r. w obozie koncentracyjnym w Dachau (nr 6997). Dn. 5 VI przeniesiono go do Gusen (filia obozu w Mauthausen), a 15 VIII ponownie do Dachau (nr 14467). Tam S. zmarł 1 V 1941 (wg niektórych autorów zginął w filii obozu w Mauthausen w Hartheim); jego zwłoki zostały spalone. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1936).
W kościele św. Marii Magdaleny w Cieszynie odsłonięto 18 XI 1946 tablicę poświęconą S-emu i sześciu innym księżom z tego miasta, zmarłym w obozach koncentracyjnych. Dwa wiersze S-ego Dawniej a dziś i Wierzę ukazały się w antologii Antoniego Gładysza „Młoda Polska na Śląsku 1898–1922” (Wr. 1969), a w „Znów minie wiek... Antologii literatury nadolziańskiej” opracowanej przez Leona Miękina (Cieszyn 2001) wiersz Wierzę. W r. 2009 rozpoczęto przygotowania do procesu informacyjnego do beatyfikacji S-ego.
Brożek L. i in., Materiały do listy strat kultury polskiej na Śląsku w latach 1939–1945, „Zaranie Śląskie” R. 23: 1960 z. 4 s. 647; Gawełek, Bibliogr. ludoznawstwa; Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1995 II (fot.); Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, III; Klistała J., Martyrologium mieszkańców ziemi cieszyńskiej w latach 1939–1945, Cieszyn 2011; Miękina L., Rosner E., Stu pisarzy cieszyńskich. Słownik bio- i bibliograficzny, „Roczn. Cieszyński” R. 3: 1976 s. 199; Słown. pseudonimów, IV; Słownik biograficzny duchowieństwa (archi) diecezji katowickiej 1922–2008, Kat. 2009 (fot.); Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Kat. 1996; Słownik pisarzy śląskich, Kat. 2007 II; Walczak M., Ludzie nauki i nauczyciele polscy podczas II wojny światowej. Księga strat osobowych, W. 1995; – Długajczyk E., Sanacja śląska 1926–1939. Zarys dziejów politycznych, Kat. 1983; Fazan M., Polskie życie kulturalne na Śląsku Cieszyńskim w latach 1842/48–1920, Wr.–W. 1992; Golec J., Władze towarzystwa, w: Polskości bastion. Szkice z przeszłości Macierzy, Cieszyn 1985 s. 57–8; Heska-Kwaśniewicz K., Pokolenie „Zarania Śląskiego” (1907–1912), „Studia Śląskie” T. 18: 1970 (1971) s. 133, 136, 144; Mrowiec A., Ślązacy zamęczeni w Dachau, „Prace Nauk. Uniw. Śląskiego” 1970 nr 6 z. 1 s. 163; Nowak K., Elity polityczne Cieszyna w okresie międzywojennym (1918–1939), w: Samorządowość i elity władzy w Cieszynie na przestrzeni dziejów, Cieszyn 2002 s. 121, 125; tenże, Życie polityczne i społeczne w latach 1922–1939, w: Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych, Cieszyn 2010 III; Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Kat. 1965; Olszar H., Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej, Kat. 2000 s. 591–2; – Hess-Halski F., Dziadek Józef, „Kalendarz Cieszyński” 1991 (1990) s. 113; Sprawozdanie dyrekcji gimnazjum polskiego w Cieszynie, 1903/4–1906/7, Cieszyn 1904–7; Sprawozdanie dyrekcji polskiego gimnazjum prywatnego z prawem publiczności w Cieszynie, 1900/1–1902/3, Cieszyn 1901–2; Sprawozdanie dyrekcji prywatnego gimnazjum polskiego w Cieszynie, 1895/6–1896/7, Cieszyn 1896–7; – „Dzien. Cieszyński” 1906 nr 263, 1907 nr 22, 1911 nr 163, 180, 1913 nr 47, 1915 nr 95, 155, 1919 nr 34, 64, 1920 nr 54, 71, 73, 155, 293, 1921 nr 49, 109, 1922 nr 38, 1926 nr 30, 51, 1929 nr 96, 97, 101, 107, 109, 111; „Dzien. Śląska Cieszyńskiego” 1923 nr 3, 138, 1924 nr 88, 224, 231, 1925 nr 40, 66; „Głos Ludu Śląskiego” 1929 nr 81; „Gość Niedzielny” R. 19: 1946 nr 48, 398; „Gwiazdka Cieszyńska” 1906 nr 44, 1909 nr 55, 1910 nr 92, 1911 nr 57, 59, 79, 83, 88, 1912 nr 10, 37, 76, 1914 nr 5, 1915 nr 83, 1919 nr 13, 1920 nr 70, 84, 1921 nr 39, 1922 nr 13, 1923 nr 5, 31, 35, 44, 68, 77, 1924 nr 5, 23, 32, 40, 52, 71, 79, 1925 nr 16, 26, 1926 nr 24, 39, 53, 1927 nr 19, 1928 nr 16, 41 (dot. matki S-ego), 1929 nr 19, 43, 80, 92, 100, 1930 nr 3, 32, 87, 1936 nr 89, 1939 nr 8; „Polska Zachodnia” 1928 nr 128; „Poseł Ewang.” 1929 nr 49, 1930 nr 16; „Poseł Zw. Śląskiego Katol.” R. 36: 1909 s. 36 (dot. ojca S-ego); „Wiad. Diec.” (Kat.) R. 38: 1970 nr 5/7 s. 116–17; – Arch. Archidiec. w Kat.: Akta personalne, sygn. 822; Paraf. rzymskokatol. p. wezw. św. Marii Magdaleny w Cieszynie: Metryki zgonów, t. 12 A s. 171 (dot. matki S-ego); Zemský archiv w Opawie: Sbírka matrile bývalého Severomoravského kraje, sygn. Fr VIII 2 k. 172v (indeks metryk chrztów paraf. rzymskokatol. w Gnojniku); – Mater. Red. PSB: Kapłon J., Zarys historii Oddziału TT – PTT w Cieszynie (kopia z: http://www.cotg.pttk. pl); – Informacje ks. Karola Mozora z Pogwizdowa.
Michael Morys-Twarowski