Mrozowski Jan Władysław (1864–1937), prawnik, prezes Sądu Najwyższego, delegat rządu polskiego do organizacji międzynarodowych. Ur. 23 VI w Opatowie. Był wnukiem pułkownika wojsk napoleońskich Mikołaja i jednym z czworga dzieci inżyniera powiatowego w Opatowie Józefa oraz Władysławy z Pomian-Łubieńskich. Do szkoły średniej uczęszczał w Radomiu, a następnie po jej ukończeniu w r. 1882 podjął studia na Wydziale Matematycznym Uniw. Warsz. Po 2 latach studiów zmienił kierunek zainteresowań i przeniósł się na Wydział Prawa, który ukończył w r. 1890. Rozpoczął wówczas aplikację pod kierunkiem wybitnych cywilistów – swego wuja Józefa Brzezińskiego i adwokata Ksawerego Tatarkiewicza. Ok. r. 1895 został adwokatem przysięgłym w Warszawie. W ciągu kilku lat należał do Zarządu Kasy Pomocy Adwokatów Przysięgłych w Warszawie, która była wówczas jedynym surogatem samorządu adwokackiego w Król. Pol. Na marginesie działalności obrończej ogłosił w „Gazecie Sądowej Warszawskiej” kilka artykułów (m. in. Wydanie depozytu, 1902 nr 14 i 15, Rozporządzenie ministra sprawiedliwości o zmianie trybu prowadzenia spraw o wynagrodzenie szkód i strat spowodowanych rozporządzeniem osób urzędowych, 1907 nr 27). Po wybuchu rewolucji 1905 r. należał do współorganizatorów Komitetu Obywatelskiego Robót Publicznych w Warszawie, mającego dostarczać zatrudnienia strajkującym robotnikom. W rezultacie tej akcji powstał Park Skaryszewski. Po rozwiązaniu Komitetu przez władze rosyjskie dalsza jego działalność rozwijała się pod egidą Warszawskiego Tow. Dobroczynności pod nazwą Wydziału Wyszukiwania Pracy. Adwokatura nie odpowiadała aspiracjom M-ego, który w r. 1911 przeszedł do Magistratu m. Warszawy, gdzie został mianowany naczelnikiem Wydziału Administracyjnego. W związku z małą operatywnością ówczesnego prezydenta miasta Aleksandra Müllera w praktyce jego funkcję sprawował M. Dokładał wielkich starań, aby zapewnić szybki rozwój miasta. Odbył kilka podróży zagranicznych, których celem było poznanie gospodarki komunalnej w innych państwach.
W sierpniu 1915 M. został ewakuowany do Rosji. Od 17 VIII t. r. brał aktywny udział w działalności Biura Rady Zjazdów Polskich Organizacji Pomocy Ofiarom Wojny w zakresie opieki nad wygnańcami. Mieszkał wówczas w Piotrogrodzie. W marcu 1917 wszedł jako przedstawiciel tejże Rady do Komisji Likwidacyjnej (KL) do Spraw Król. Pol. Był tam niezwykle czynny. Na podstawie opracowania Władysława Grabskiego i M-ego KL ustaliła zakres swych kompetencji i przedmiot działania. Gdy w kwietniu 1917 powstał w KL wydział obrony prawnej mienia, M. brał udział również w jego pracach, obok działalności w sekcji spraw miejskich, admistracji i sądownictwa oraz finansowej. Był w KL prawą ręką W. Grabskiego, z którym też ściśle współdziałał przy wydawaniu „Materiałów i studiów w sprawach odbudowy państwa polskiego”. Od sierpnia 1917 był członkiem Wydziału Wykonawczego Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego. W dn. 20 IX 1917 wraz z innymi działaczami związanymi z Centralnym Komitetem Obywatelskim wystąpił z KL (był to protest przeciwko działalności przewodniczącego KL Aleksandra Lednickiego) i podpisał list otwarty ogłoszony w prasie, w którym zarzucono Lednickiemu utworzenie polskiego organu politycznego z nominacji rządu rosyjskiego. Po rewolucji październikowej został wiceprezesem Rady Międzypartyjnej w Moskwie (przeniósł się wówczas do tego miasta), a później jej prezesem. Został aresztowany, osadzony w więzieniu w Butyrkach, a następnie zwolniony.
W r. 1918 M. powrócił do Polski. Uzyskał wówczas nominację na sędziego Sądu Najwyższego. W r. 1919 był komisarzem administracji polskiej w Białymstoku i podpisał (obok innych) umowę polsko-niemiecką z 5 II 1919 o ewakuacji wojsk niemieckich. Grabski wciągnął M-ego do pracy w Głównym Urzędzie Likwidacyjnym. Z tego tytułu od r. 1919 przebywał stale w Paryżu, początkowo jako członek Stałej Narady przy Delegacji Polskiej na Konferencję Pokojową, a później jako prezes delegacji polskiej do Komisji Odszkodowań w Paryżu. Zasługą M-ego było przeforsowanie w Komisji bardzo korzystnej dla Polski tezy, wysuniętej przez W. Grabskiego, że kraj nasz nie powinien nic wpłacać do ogólnego funduszu odszkodowań, o ile nie zostanie mu przyznany udział w tym funduszu z racji zniszczeń wojennych. W kwietniu 1923 Rada Ministrów upoważniła M-ego do prowadzenia pertraktacji w sprawie przejęcia przez Polskę części przedwojennego zadłużenia państwowego Austrii i Węgier. W maju t. r. – przebywając nadal w Paryżu – został mianowany prezesem Sądu Najwyższego. M. zrezygnował jednak z przyjmowania poborów z tego tytułu. Obok prac w Komisji Odszkodowań reprezentował Polskę w Międzynarodowej Komisji do Spraw Odry, był agentem rządu polskiego w Trybunale Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze i prowadził obronę spraw polskich przed tym Trybunałem. Z tą ostatnią funkcją łączyło się opracowanie M-ego Duplique du Gouvernement Polonais concernant l’affaire relative à certains intérêts Allemands en Haute Silésie Polonaise (b. m. i r.). Rząd zlecał M-emu szereg innych ważnych misji zagranicznych, jak np. udział w wielu konferencjach międzynarodowych dotyczących spraw odszkodowań (np. Spa 1920, Haga 1922, 1929, 1930). Na konferencji haskiej w r. 1929, reprezentując rząd polski, M. wystąpił z tezą, że Polska przystąpi do planu Younga pod warunkiem, że Niemcy zrezygnują z wszystkich do nas pretensji wynikających z wojny i traktatu pokojowego. Stanowisko to spowodowało ostre ataki na M-ego w Niemczech. Przez pewien czas był z urzędu przedstawicielem państw Małej Ententy w Komisji Odszkodowań. W czerwcu 1930 rządy Hiszpanii i Norwegii zaproponowały M-emu przyjęcie stanowiska arbitra w norwesko-hiszpańskiej komisji arbitrażowo-koncyliacyjnej. W uznaniu wielkich zasług otrzymał 8 XI 1930 – co było wyjątkowym wyróżnieniem – Wielką Wstęgę Orderu Polonia Restituta. W r. 1934 M-ego odwołano z Paryża. Gdy wrócił do Warszawy, nie został dopuszczony do pełnienia funkcji prezesa Sądu Najwyższego, ale przeniesiono go w stan spoczynku. Będąc już na emeryturze, został członkiem Komisji Kodyfikacyjnej i wszedł w skład podkomisji prawa morskiego i rzecznego. Zmarł 16 V 1937 w Warszawie i został pochowany na Powązkach. Odznaczony był licznymi orderami, m. in. Legią Honorową II kl., Orderem Korony Rumuńskiej II kl., Gwiazdy Rumuńskiej II kl., Grobu Zbawiciela II kl., czechosłowackim Orderem Lwa Białego II kl. Nie był żonaty.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); – Chronologia stosunków międzynarodowych Polski 1918–1939. [Cz. 2]: 1922–1923, W. 1956; toż, [Cz. 5]: 1930–1932, W. 1962; Figlarewicz A., O Komisji Odszkodowań, W. 1927 s. 12; Holzer J., Molenda J., Polska w I wojnie światowej, W. 1973; Kukułka J., Francja a Polska po traktacie wersalskim 1919–1922, W. 1970; Spustek I., Polacy w Piotrogrodzie 1914–1917, W. 1966; – Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1961 II; „Dzien. Urzędowy Min. Sprawiedliwości” 1918 nr 13 s. 405, 1923 nr 13, s. 326; Grabski W., Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924–1925), W. 1927; Lednicki W., Pamiętniki, Londyn 1967 II; Materiały i studia w sprawach odbudowy państwa polskiego, Piotrograd–W. 1917–19 I z. 1 s. 6, z. 2 i 3 s. 78–80, 214–15, 217; „Monitor Pol.” 1930 nr z 10 XI; Sprawy polskie na konferencji pokojowej w Paryżu 1919, W. 1967–8 II–III; Wysocki A., Tajemnica dyplomatycznego sejfu, W. 1974; – Adres-kalendar goroda Varšavy za r. 1910, s. 97; Adresy Warszawy 1910, s. 224; „Gaz. Sądowa Warsz.” 1937 s. 314; „Kur. Warsz.” 1937 nr 134–6 (wyd. wieczorne, fot. w nr 135); – AAN: Protokoły Rady Ministrów z 9 VI 1922, 20 IV 1923, 11 V 1923, Księgi Kapituły Orderu Odrodzenia Polski; – Informacje bratanicy Jadwigi Mrozowskiej.
Zbigniew Landau