Jan Wyszkowic (Wiskowiecz, Weszkowicz), (zm. 1286), biskup poznański. Był synem Wyszoty (Wyszko) z rodu Łodziów. Na temat roli, jaką odgrywał J. przed wstąpieniem na biskupstwo poznańskie, zdania badaczy są rozbieżne: albo utrzymuje się (zgodnie z tradycją Długosza), że był on w kapitule poznańskiej kantorem i scholastykiem (Halecki), albo identyfikuje się go z kanclerzem Przemyśla I (z l. 1246–57) oraz Bolesława Pobożnego (z l. 1257–63), a zarazem archidiakonem poznańskim (Maleczyński), albo wreszcie przypisuje się mu wszystkie wymienione godności (Sappok). Nie ulega wątpliwości, że Jan kantor i scholastyk, a Jan kanclerz i archidiakon, to dwie różne osoby; trudno rozstrzygnąć, która z nich jest identyczna z J-m Wyszkowicem; mniej prawdopodobna jest tu identyczność z Janem kanclerzem i archidiakonem, bo na kanclerstwie występuje on już na 40 lat przed kadencją biskupią J-a, a wiadomo, że kanclerzem raczej nie zostawało się za młodu; nadto gdyby przyjąć jego identyczność z J-em, to niedość jasno przedstawiałaby się sprawa odejścia J-a w l. 1263–5 z kanclerstwa Bolesława Pobożnego, przy którego poparciu w kilkanaście lat później J. został biskupem. Bliższa prawdy jest więc tradycja Długoszowa; myli się zapewne Długosz, przypisując J-owi stopień magistra, którego nie potwierdza żadne inne źródło. Biskupem poznańskim został J. obrany z początkiem 1277 v., w każdym razie po 25 X 1276 r. Z powodu wakansu na arcybiskupstwie gnieźnieńskim wybór konfirmował papież.
Działalność polityczna i kościelna J-a jest mało znana. W r. 1283 został przez papieża Marcina IV powołany, obok biskupa wrocławskiego Tomasza II, na mediatora w sporze Leszka Czarnego z biskupem krakowskim Pawłem z Przemankowa. W t. r. papież powierzył J-owi oraz biskupowi płockiemu Tomaszowi misję przekazania Jakubowi Śwince paliusza arcybiskupiego i odebrania od niego przysięgi wierności. Z końcem 1283 r. udzielił J. wraz z biskupami: wrocławskim, włocławskim i płockim, święceń kapłańskich Jakubowi Śwince, a następnie razem z wymienionymi biskupami J. dokonał jego konsekracji arcybiskupiej. W r. 1285 J. uczestniczył w synodzie łęczyckim, na którym zapadły ważne uchwały zmierzające do zakończenia wielkiego sporu kościelno-politycznego, jaki rozgrywał się od szeregu lat na Śląsku między biskupem wrocławskim Tomaszem II a ks. Henrykiem IV, oraz do obrony polskości przed zalewem niemczyzny w Kościele polskim. J. pozostawał w przyjaznych stosunkach z książętami wielkopolskimi, Bolesławem Pobożnym (zm. 1279), przy którego poparciu – według Długoszowej tradycji – uzyskał godność biskupa poznańskiego, i Przemysłem II, świadkując często w jego dokumentach i przywieszając do nich swoją pieczęć. Był J. zapobiegliwym gospodarzem diecezji. Nie tylko rozszerzył i skomasował częściowo dobra biskupie, ale nadto pomnożył ich wolności immunitetowe, w czym był mu przychylny i pomocny Przemysł II. J. zmarł w r. 1286.
Boniecki; – Gromnicki T., Synody prowincjonalne… w Polsce do r. 1357, Kr. 1885; Halecki O., Ród Łodziów w wiekach średnich, Lw. 1912; Karwowski S., Biskupi poznańscy z drugiej połowy XIII w., „Roczniki Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 43: 1915 s. 214–40; Likowski E., Długoszowy katalog biskupów poznańskich, „Przegl. Kośc.” R. 2: 1880 s. 65–8, 73–4; Maleczyński K., O kanclerzach polskich XII w., „Kwart. Hist.” R. 42: 1928 s. 29–51; Sappok G., Die Anfänge des Bistums Posen und die Reihe seiner Bischöfe von 968–1498, Leipzig 1937 s. 108–9; Silnicki T., Gołąb K., Arcybiskup Jakub Świnka i jego epoka, W. 1956 s. 30, 107; – Długosz, Opera, I; Kod. Pol., I; Kod. Wpol., I; Mon. Pol. Hist., II, IV; Mon. Pol. Vat., III nr 90; Urkunden z. Geschichte d. Bistums Breslau im Mittelalter, Hrsg. v. G. A. Stenzel, Breslau 1845; Vet. Mon. Pol., I nr 163, 167.
Jerzy Wyrozumski