Śmigielski (Bniński) Jan ze Śmigla i Bnina h. Łodzia (zm. między 1502 a 1507), kasztelan przemęcki.
Był synem Wojciecha Bnińskiego (Śmigielskiego, zm. przed 10 IV 1459), piszącego się z Bnina i Śmigla (który z braćmi zakupił w l. 1443—5), tenutariusza dóbr biskupstwa poznańskiego na Mazowszu (na pewno w Żbikowie w l. 1442—50), kaszt. lędzkiego (1454) i międzyrzeckiego (1456), oraz Zuzanny (zm. po ok. r. 1449), córki Krystyna Magiery (Magiera), krajczego kor., burgrabiego krakowskiego i podczaszego sandomierskiego, dziedziczki po ojcu m.in. m. Gowarczowa z wsiami w pow. opoczyńskim i wsi na Mazowszu. Stryjami Ś-ego byli Jan Bniński, kaszt. międzyrzecki (1450—4), Piotr Bniński (Opaliński), i Andrzej Bniński (zob.), bp poznański, promotor kariery duchownej bratanków. Ś. miał braci: Andrzeja (zm. między 1472 a 1479), kanonika kolegiaty NMP «in Summo» w Poznaniu (1451—7) i katedry poznańskiej (1458), a po rezygnacji z kanonii żonatego (od 22 XII 1460) z Małgorzatą, córką Stanisława z Ostroroga (zob. Ostroróg Stanisław 1400—1476/7), Piotra (zm. 1494/5), studenta Uniw. Krak. (1459), bakałarza sztuk wyzwolonych (1464), kanonika katedry poznańskiej (1464—95), kolegiaty NMP «in Summo» w Poznaniu i kanonika kruszwickiego (1463), plebana w Gowarczowie (1467) i Śremie (1470—95) oraz tenutariusza klucza pszczewskiego dóbr biskupstwa poznańskiego (1479) i prezbitera (1486), Stanisława (zm. 1474), studenta Uniw. Krak. (1470), kanonika katedry poznańskiej od r. 1470, który święcenia wyższe otrzymał przed 12 X 1471, oraz Mikołaja (zm. po 1496), ożenionego z Różą z Wrześni. Siostrami Ś-ego były: Katarzyna, żona Mikołaja Margońskiego, a potem Hieronima Kretkowskiego, wojewodzica brzeskiego kujawskiego, i Anna, żona Wincentego Wojciechowica Malskiego, a braćmi stryjecznymi: Andrzej z Borku, syn Jana Bnińskiego, Mikołaj z Bnina, syn Piotra Bnińskiego (Opalińskiego).
W semestrze zimowym 1459 zapisał się Ś. na Uniw. Krak. W l. 1460—5 był kanonikiem katedry poznańskiej (kanonia «fundi» Studzieniec). Kanonię i prebendę, posiadaną przez brata, Andrzeja (jako kanonik występował on jeszcze 30 VI 1461), otrzymał na podstawie prowizji stryja Andrzeja. Zrezygnował z niej przed 22 II 1465 z tytułu zamiany prebend z Janem Łukowskim. Był też kanonikiem kolegiaty NMP «in Summo» w Poznaniu; zrezygnował z niej na rzecz brata, Piotra, który prowizję papieską otrzymał w r. 1465.
Po r. 1465 przeszedł Ś. do stanu świeckiego. Od stryja Andrzeja otrzymał zarząd dóbr biskupstwa poznańskiego w Buku (1471—8). Tenutę mógł objąć już po r. 1466, po śmierci poprzedniego tenutariusza, swojego stryjecznego stryja Piotra Bnińskiego z Opalenicy (zm. 1466), kaszt. santockiego. W l. 1471—6 był także tenutariuszem klucza biskupiego w Pszczewie; tenutę objął może ok. r. 1466, ponieważ wówczas Marcin Jarogniewski wystąpił jako jej były tenutariusz. Obie tenuty Ś. trzymał prawdopodobnie do początku stycznia 1479, tj. do śmierci bp. Bnińskiego. Od 22 V 1487 do 7 III 1502 występował z tytułem kaszt. przemęckiego. W l. 1494—5 bywał sporadycznie asesorem sądów starościńskich w Poznaniu, najpierw Jana Ostroroga (25 VI 1494, 8 VII r.n. — w obecności starosty), potem jego następcy, Ambrożego Pampowskiego (3 VII 1499).
Z braćmi pozostawał Ś. w niedziale majątkowym prawdopodobnie do końca życia. Po ojcu odziedziczyli oni części w Śmiglu, a po matce Gowarczów. Od braci stryjecznych, Andrzeja z Borku i Mikołaja z Bnina, otrzymali w r. 1470 m. Śmigiel z wsiami: Koszanowo, Bruszczewo, Przesieka Polska (obecnie Przysieka Polska), Nietąszkowo, Nowa Wieś i Unino oraz połową Popowa. W zamian dali im dobra Borek i Bnin. Odtąd Ś. i jego bracia coraz częściej pisali się ze Śmigla i używali nazwiska Śmigielscy. W r. 1470 otrzymali od stryja, bp. Bnińskiego zakupione przez niego dobra Oporowo i Oporówko (koło Ponieca); podczas objazdów wielkopolskiej części diecezji zatrzymywał się on u bratanków w Śmiglu (poświadczony czternaście razy w l. 1458—77). Sam Ś. kupił jeszcze w r. 1482 wsie: Ruchocice, Guździno i Gola (koło Rakoniewic). Po raz ostatni wystąpił w źródłach 7 III 1502. Zmarł przed 14 II 1507, gdy nominację na kaszt. przemęcką otrzymał Hieronim Rozdrażewski. Jacek Wiesiołowski twierdził, że prawdopodobnie Ś-ego dotyczyła informacja o porwaniu w maju lub czerwcu 1502 Piotra Opalińskiego, sędziego poznańskiego, i Śmigielskiego (bez imienia) przez Adama Szwaba z Łużyc; jeszcze w lipcu t.r. była mowa o obu porwanych, ale w lutym 1503 już tylko o Opalińskim, może więc rodzina zapłaciła okup za Śmigielskiego, a może on zmarł. W tym ostatnim przypadku trudno byłoby jednak wytłumaczyć tak późną nominację następcy Ś-ego na kaszt. przemęcką.
Żoną Ś-ego była jego szwagierka (siostra Małgorzaty, żony Andrzeja) Elżbieta (zm. po 1500), córka Stanisława z Ostroroga, z którą miał synów: Wojciecha ze Śmigla, Gowarczowa i Gorlic, ożenionego z Zofią z Gorlic, wdową po Andrzeju Straszu, który osiadł w małopolskich Gorlicach, Andrzeja ze Śmigla, żonatego z Katarzyną Siedlecką (Oporowską) ze Skaradowa (obecnie Szkaradowo) (zm. ok. 1550), potem żoną Marcina Ponieckiego, i Stanisława ze Śmigla (nie założył rodziny) oraz córkę Elżbietę, żonę Mikołaja Bardzkiego, potem Stefana Powidzkiego. Syn Wojciech z bratankami Mikołajem oraz Sebastianem (zob.), synami Andrzeja, oraz inni spadkobiercy toczyli z sukcesem w l. 1523—5 procesy z Wacławem z Ostroroga o m. Działoszyce z wsiami w ziemiach krakowskiej, sandomierskiej i lubelskiej, dobra po zmarłym bezpotomnie Janie Czyżowskim, synu kaszt. krakowskiego Jana.
Boniecki, I 112; Dworzaczek, tabl. 112 (błędy); Gąsiorowski, Urzędnicy wpol.; Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego; Słown. Hist. Geogr. Ziem Pol., V (Działoszyce), VIII (Śmigiel); Urzędnicy, I/1, 2; — Brzeziński W., Koligacje Bnińskich herbu Łodzia w późnym średniowieczu, „Roczn. Hist.” R. 73: 2007 s. 185—98; tenże, Koligacje małżeńskie możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XIV i pierwszej połowie XV wieku, Wr. 2012; tenże, Majątek i małżeństwo. Z problematyki polityki małżeńskiej wielkopolskich rodzin możnowładczych w późnym średniowieczu, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, W. 2001 IX 257—77; tenże, Wdowieństwo i powtórne zamążpójście kobiet wśród możniejszej szlachty polskiej późnego średniowiecza, „Roczn. Hist.” R. 75: 2009 s. 105—22; Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428—1500, P. 2012; Górczak Z., Rozwój majątków możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XV i początkach XVI wieku. Studium z dziejów wielkiej własności ziemskiej, P. 2007; Mastyńska M., Biskup Andrzej z Bnina, „Roczn. Hist.” R. 10: 1934 s. 28—9; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II 410 (dot. brata, Piotra); Nowacki J., Kolegiata Najświętszej Maryi Panny w Poznaniu, „Mies. Kośc. Archidiec. Pozn.” R. 6: 1951 nr 11/12 s. 333 (dot. brata, Andrzeja); Skierska I., Ad fratres et nepotes secundum carnem totus intentus. Późnośredniowieczny biskup polski wśród krewnych, w: Fundamenty średniowiecznej Europy, Tor. 2014 s. 231—71; Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski — starosta Jagiellonów, Wr. 1976; Wroniszewski J., Ród Rawiczów. Współrodowcy Warszowiców i Grotowiców, Tor. 1994; — Acta capitulorum, II; Akta Aleksandra; Bull Pol., VI, VII; Dokumenty polskie z archiwów dawnego Królestwa Węgier, Kr. 2006—12 IV—V (dot. syna, Wojciecha, nazywanego przez wydawcę Szmigielskim); Księga promocji Wydz. Sztuk Uniw. Krak. (dot. brata, Piotra); Matricularum summ., III, IV; Metryka Uniw. Krak., I nr 59h/225 (dot. brata, Piotra), nr 59h/246, 70h/191 (dot. brata, Stanisława); Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, W. 1955 III 204 nr 174; Teki Dworzaczka CD—ROM, Kórnik—P. 1997; — AP w P.: Księgi Kościan, Z. 12 k. 235, Z. 15 k. 74, 131, Z. 16 k. 132v, 297, 314v, Z. 17 k. 41v, 54, 65v—7, 69, 87, 100v, 125v—6v, 177—8v, 194, 211, 213v, 216, 226v, 238, 247, 252v, 261, 266v, Z. 18 k. 3, 23, 30, Poznań, Z. 21 k. 22v, Z. 22 k. 19, 54, 94v, 163v, 166—7, 252, Kościan, Gr. 2 k. 114v—5, Gr. 3 k. 20v, 40, 53, 79, Gr. 4 k. 82v, 113, Gr. 5 k. 56, 110v, Poznań, Gr. 6, 150, Gr. 7 k. 92v, Gr. 8 k. 54v—5, 57, 133v, 145, Gr. 9 k. 119v, 129v, 155, 192, Gr. 10 k. 24, 52—3, 76v, 93, 116v, 155v, Gr. 11 k. 116v, Gr. 12 k. 29, Gr. 14 s. 23, 25, Gr. 59 k. 33v, 61v, Gr. 62 k. 35, Gr. 65 k. 238, Gr. 66 k. 105v—6; Arch. Archidiec. w P.: AC 64 k. 60v, 89v, AE II k. 104v—5, 276v, 432, 510—1, CP 29 k. 234, 237, CP 30 k. 39v, 44v—5, 114v, 126, 152v—5, CP 31 k. 62, 87, 132v, CP 32 k. 87; IH PAN w P., Pracownia Słown. Hist.-Geogr. Wpol. w Średniowieczu: Mater. do Bnina; — Mater. Izabeli Skierskiej z P. dot. itinerarium Andrzeja Bnińskiego, bp. poznańskiego (w posiadaniu autorki).
Grażyna Rutkowska