Czetwertyński-Światopełk Janusz Tomasz (1743–1813), kasztelan czernihowski. Najstarszy syn Felicjana Stefana, starosty daniczowskiego, i Marianny Jełowickiej, stolnikówny wołyńskiej, brat Antoniego J. Nep., wypłynął w czasie ost. bezkrólewia na arenę polityczną jako zwolennik St. A. Poniatowskiego i jego informator o nastrojach Wołynia i Bracławszczyzny. Na sejm elekcyjny i koronacyjny posłował z woj. bracł., w nagrodę za co został szambelanem (1765) i podkomorzym król. (1767). W l. 1764–8 nie brał udziału w życiu politycznym, odsuwany przez brata, z którym poróżnił się głównie z powodu sporów majątkowych. W r. 1776 starał się napróżno o funkcję poselską, dla osłody przykrości otrzymał order św. Stanisława i wreszcie przy poparciu króla został posłem bracławskim na sejm 1778 r. Wyznaczony w liczbie delegatów do egzaminowania Rady Nieustającej, zdał relację z jej czynności przed królem i złączonymi izbami 23 X 1778 r. W latach 1780 i 1782 bezskutecznie starał się o poselstwo z woj. wołyńskiego i bracławskiego, lecz ustąpił bratu, z którym nie zdołała go pogodzić nawet interwencja St. Augusta. Zdaje się zaszkodziło mu w tym porozumiewanie się z Czartoryskimi. W r. 1783 starał się o chorągiew po Lubomirskim, mieczniku kor., i o kasztelanię wołyńską. Gdy ją otrzymał Olizar, Cz. pertraktował z Podhorodeńskim o kupno kaszt. czernihowskiej, którą dostał wreszcie 24 II 1785. Dość czynny na sejmie 1786 r. W następnym roku witał uroczyście własnym wierszem St. Augusta, przybywającego do Bracławia, zaś w Choroszkówce obchodził uroczyście królewskie imieniny. Na Sejmie Czteroletnim tylko z początku zabierał głos, przeważnie w materiach ekonomicznych, dostawszy zaś 10 I 1789 r. order orła białego, zamilkł już zupełnie. Powodem tego było konserwatywne stanowisko Cz-go w odniesieniu do zapadających ustaw. Nieprzyjaciel dążności rewolucyjnych, legitymista, opłakujący wierszem śmierć Ludwika XVI, nie wystąpił jednak ani przeciw ustawie majowej, ani mimo nalegań Szcz. Potockiego do konfederacji targowickiej nie przystąpił. Okazał się rozumnym obywatelem, nie uchylającym się od obowiązków, gdyż przyjął komisarstwo z pow. włodzimierskiego. W roku 1792 złożył godność kasztelana, odsprzedając ją Felicjanowi Czetwertyńskiemu. Po rozbiorach osiadł na stałe w Kopijówce w pow. lipowieckim, gdzie zmarł 15 IX 1813. Cz. był dobrym mówcą, poetą i uzdolnionym muzykiem. Ożeniony z Joanną Jabłonowską, córką Dymitra starosty kowelskiego, pozostawił trzech synów.

Niesiecki; Boniecki; Uruski; Kossakowski St. K., Monografie, W. 1859, I; Bartoszewicz J., w Enc. Org.; W. Enc. Il.; Borkowski, Almanach błękitny, Lw. 1908; Estr. XIV; Nieć J., Młodość ost. elekta, Kr. 1935; »Suplement do Gaz. Warsz.« 14 VII 1785; B. Czart., rkp. 655, 658, 681, 696, 724, 732, 737.                                                                   

Julian Nieć