Rozdrażewski (Rozrażewski) Jarosław h. Doliwa (zm. 1467/8), miecznik, potem podkomorzy kaliski. Pochodził z wielkopolskich Doliwów, zapewne z linii woj. poznańskiego Paszka z Benic, bądź jego bratanka woj. poznańskiego Wincentego z Kępy.
W literaturze genealogicznej (S. Kozierowski, J. Nowacki) R. uchodzi za syna Filipa, uważanego za syna Paszka z Gogolewa, sędziego ziemskiego poznańskiego (zm. 1425/6). Podstawą tej identyfikacji jest zapiska z 1429 r., w której sąd ziemski pyzdrski uwalniał siedmioletniego Jarosława, syna Filipa z Rozdrażewa (skądinąd nie znanego), od obowiązku odpowiadania za długi zmarłego ojca aż do chwili, gdy ukończy 12 lat. Z zapiską tą koresponduje notatka z ksiąg poznańskiego konsystorza z 1426 r., informująca iż Paszek miał synów (pueri) oraz z 1431 r., wspominająca o wdowie po sędzim Paszku, Katarzynie, chyba identycznej z występującą w r. 1437 Katarzyną «macią Jarosławową starą». Wnukiem Paszka nazwany został Jarosław także w r. 1438, kiedy to toczył spory z Żydami o długi po dziadzie Paszku i nie wymienionym z imienia ojcu. Jednocześnie w r. 1429 przed sądem kościańskim nieobecnego Jarosława z Rozdrażewa, nazwanego wyraźnie synem sędziego Paszka, zastępował jego krewny Doliwita Lutek z Brzezia; tenże w r. 1431, już jako sędzia ziemski kaliski, występował z Jarosławem jako współpatron kościoła paraf. w Rozdrażewie. Nie wiemy, czy chodzi tu o dwie osoby, czy też o jedną, którą raz mylnie nazwano synem Paszka. Nie znamy rodzeństwa R-ego; zapewne ciotkami, nie siostrami jego były córki sędziego Paszka, w tym znana nam z imienia w r. 1438 Małgorzata Śliwnicka.
W r. 1432 «Jaroslaus Passek» (może to przydomek, nie patronimicum) z Rozdrażewa zapisał się na uniw. krak., opłacając bardzo wysokie czesne 1 zł; jego mentorem na uniwersytecie mógł być bliski kuzyn, syn Lutka z Brzezia, Jan Lutkowic (późniejszy biskup krakowski), który nieco wcześniej instalowany został na kanonii krakowskiej. W r. 1434 R. potwierdzony jest jako właściciel starej dziedziny Doliwitów–Lutogniewa. O szerszej działalności publicznej R-ego nie słychać w tym czasie. Najpewniej na przełomie 1450 i 1451 r. (przed 30 III 1451) otrzymał miecznikostwo kaliskie, a w jedenaście lat później (przed 9 III 1462) postąpił na podkomorstwo kaliskie. Zasiadał dość często na rokach sądowych, m. in. w r. 1452 w imieniu star. nakielskiego Włodka z Danaborza występował jako sędzia w grodzie nakielskim, potem dość regularnie bywał asesorem uroczystych sądów star. wielkopolskiego Piotra z Szamotuł, odprawianych w Pyzdrach i w Kaliszu (1460–6). W lipcu 1460 R. wymieniony jest jako świadek w akcie pokoju zawartego między królem Kazimierzem Jagiellończykiem a Konradem Białym ks. oleśnickim. W r. 1462 uczestniczył w głogowskim spotkaniu Kazimierza Jagiellończyka z królem czeskim Jerzym z Podiebradów; za zasługi tam położone król zapisał mu w t. r. 60 grzywien na Bolesławcu w ziemi wieluńskiej. Tenuta bolesławiecka przeszła potem na jego synów.
R. był człowiekiem zamożnym. Po Paszku z Gogolewa dziedziczył co najmniej Rozdrażew i Gogolewo. Z tych dwu miejscowości się pisał; w Rozdrażewie miał zamek, w którym występuje specjalny burgrabia a także sekretarz R-ego. W r. 1440 potwierdzony jest R. jako właściciel dziedzicznych Benic i Bożacina w pow. pyzdrskim; na tych miejscowościach oraz na Lutogniewie opisywał w t. r. żonie dość wysoki posag 700 grzywien (i tyleż wiana). W r. 1445 sprzedawał za 400 grzywien na wyderkaf Gogolewo, a kupował za 1 tys. zł węgierskich od stolnika poznańskiego Wojciecha z Góry całe połowy wsi Bieździadów, Lgów, Gąsiorowo i folwark w pow. pyzdrskim (wydaje się, że nabytek ten nie był trwały). Kupił też Kołaczkowo, Łagiewniki, Wróżew (1462), wreszcie w r. 1467 1/4 Bielejewa – wszystkie w pow. pyzdrskim. Ok. 1462 r. R. przedstawił w sądzie ziemskim kaliskim dokument Kazimierza Jagiellończyka wystawiony w Radziejowie 13 IV 1450, mocą którego król przenosił leżące dotąd w pow. kaliskim, a oddzielone od Kalisza barierą lasów, dobra R-ego: Rozdrażew, Trzemeszno, Grębów, Dąbrowa, Kobierno, Dzielice i Gorzupia do pow. pyzdrskiego, tak pod względem sądowym jak i podatkowym (zmiana ta miała charakter trwały i granica powiatów przebiegała odtąd rzeczywiście na wschód od wymienionych wsi). Utworzył w ten sposób R. dość rozległy kompleks wsi, ośrodkiem którego było miasteczko Rozdrażew (z którego w r. 1456 wysyłał R. dwu pieszych pod Malbork) i Benice (lokowane w r. 1358 na prawie miejskim, o którego charakterze miejskim za czasów R-ego jednak nie słychać). Kompleks ten w r. 1475, już w rękach synów R-ego, składał się z Rozdrażewa z zamkiem i wsią tejże nazwy, Grębowa, Trzemeszna, Nowej Wsi, Dąbrowy, Kobierna, Gorzupi, Brzozy, Benic, Dzielic; w skład majątku wchodziły też sumy na Bolesławcu (zamek i wieś, cła i stacje królewskie z wsi tenuty bolesławieckiej i wsi klasztoru ołobockiego). Ostatnia wzmianka o R-m pochodzi z dokumentu traktatu pokoju toruńskiego z 1466 r., wśród gwarantów którego znalazł się i R. (19 V 1467 na sejmie w Piotrkowie). Nie żył już 5 VII 1468.
Z żony Jadwigi (występuje już w r. 1440) miał R. synów Mikołaja i Jana, żyjących jeszcze w r. 1475 w niedziale oraz córki: Annę, żonę Jana Skaławskiego (zmarłego przed 1501), Dorotę (żonę Wierusza z Kowal, w l. 1455–87 chorążego wieluńskiego) i Jadwigę, żonę Jana Babińskiego. Z nich Jan był protoplastą licznie w XVI i XVII w. rozrodzonych Rozdrażewskich.
PSB (Gogolewski Paszko, z błędnymi informacjami o synach Paszka Janie i Mikołaju, Paszek z Wolicy i Benic); Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII cz. 1, s.v. Gogolewo; Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego; Urzędnicy, I z. 1; – Grzegorz M., Analiza dyplomatyczno-sfragistyczna dokumentów traktatu toruńskiego 1466 r., Tor. 1970; Heck R., Zjazd głogowski 1462, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Historia 7, Wr. 1962; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” T. 42: 1916 s. 146–7; tenże, Studia nad pierwotnym rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego, IX, Ród Doliwów, P. 1923 s. 26n.; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II 406 (informacje o pokrewieństwach R-ego w dużej mierze stanowią tylko interpretację autora); – Album stud. Univ. Crac., I 80; Cod. Pol., IV nr 57; Matricularum summ., I; Wielkopolskie roty sądowe XIV–XV wieku, Wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, W. 1960 II nr 1155 (babka), 1235, 1247, Wr. 1974 IV nr 1079 (siostra?); – AP w P.: księgi Poznań Gr. 2 k. 113v., Poznań Gr. 6 k. 103V., 179, 242v., Poznań Gr. 9 k. 23 (dobra synów), Pyzdry Z. 6 k. 228 (7-letni syn Filipa), Z. 8 k. 134, Z. 10 k. 259v., 398 (posag żony), Z. 11 k. 88v., 137v., 197, 222, 306v., Nakło Gr. 1 k. 48 l, 78, Kalisz Gr. 24 k. 362v., Kalisz Gr. 26 k. 53v., 108v., 153, 386, 388v., 472, Kalisz Z. 7 k. 259v. (wnuk Paszka), 263, 268, Z. 12 k. 64 (przeniesienie dóbr); Arch. Archidiec. w P.: księgi AC 9 k. 135v., AC 15 k. 153, 168; B. Kórn.: rkp. 784 (księga ziemska kościańska z l. 1428–30), k. 38, 77–77v., 116, 130, 197 (syn sędziego Paszka), 212v., 213v., 247; IH PAN w P.: Kartoteka Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., s. v. Rozdrażew.
Antoni Gąsiorowski