INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Czaplic Szpanowski h. Kierdeja  

 
 
XVI w. - ok. poł. XVII w.
Biogram został opublikowany w 1938 r. w IV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Czaplic Szpanowski Jerzy, h. Kierdeja, syn Teodora, sędziego łuckiego, arianin w pierwszej poł. w. XVII. Na synodzie w Rakowie w r. 1612 podpisał wraz z bratem Marcinem list dla delegacji, wybranej w celu porozumienia się arian z kalwinami na synodzie lubelskim. Brał udział w synodach 1618 i 1623 r. w Rakowie. Popierał literaturę i szkolnictwo ariańskie. W r. 1623 z bratem Marcinem ofiarował 200 fl na zakup papieru i czcionek drukarskich. Założył około r. 1614 gminę i szkołę ariańską w swym majątku Kisielinie w pow. włodzimierskim, gdzie uczył Eustachy Kisiel. Brał też Cz. udział w życiu politycznym. W r. 1632 wybrano go na sędziego kapturowego i na posła na sejm konwokacyjny. Po wypędzeniu arian z Rakowa w r. 1638 dał im schronienie w Kisielinie. Na sejmiku w Kisielinie 28 V 1638, w którym brali udział duchowni ariańscy i szlachta okoliczna, napisano do protektora dysydentów Krzysztofa Radziwiłła list, wysłany przez Samuela Przypkowskiego (starszego). W Kisielinie znajdowali się najwybitniejsi przywódcy braci polskich, jak Jonasz Schlichtyng z Bukowca, Krzysztof Lubieniecki, Joachim Rupniowski, Krzysztof Stoiński i in. Kierownikami szkoły byli Maciej Twardochleb i Jakub Hryniewicz Gejżanowski (Trembecki). Organizowano tutaj zjazdy współwyznawców, których liczba podobno dochodziła do 3000. Propaganda wyznaniowa ogarniała duchowieństwo greckie, a także chłopów poddanych, których uwalniano od pańszczyzny w razie przejścia na wiarę braci polskich. Jednakże w r. 1640 katolicki bp łucki Andrzej Gembicki i dziekan włodzimierski Stanisław Urbanowicz zaskarżyli przed sądem włodzimierskim Czapliców. Sprawa została przeniesiona do trybunału lubelskiego, który ostateczny wyrok wydał 18 V 1644. Cz. został skazany na zapłacenie 500 zł czer. kapitule łuckiej, a 500 zł sądowi; zbór i szkoła ariańska miały być skasowane, a wszyscy ministrzy ariańscy wydaleni z Kisielina. Szlachta wołyńska na sejmiku łuckim 1645 r. protestowała przeciwko wyrokowi trybunału. Cz. nie zastosował się do dekretu trybunału, który go ponownie skazał, odsądził od szlachectwa i zadekretował banicję. Z powodu tego ziemianie wołyńscy polecali swym posłom w r. 1646 postarać się o skasowanie wyroku trybunalskiego. Wśród skarg dysydentów na sejmie 1647 r. znalazła się również sprawa Cz-a. Pozostał on nadal w kraju i trwał po dawnemu w swej wierze; w r. 1648 wytoczono mu proces o zniszczenie krzyża we wsi Małczanowie. Umarł prawdopodobnie w tym czasie. Cieszył się wśród szlachty dużym uznaniem i według Zbigniewa Morsztyna wiele sporów pomiędzy szlachtą polubownie załatwił.

 

»Arch. jug. zap. Ross.« cz. I, VI 651, 758–63, 788–96, cz. II, II 172, 177, 216, 294, 297, 322; »Wil. arch. sbor.« I 229; Lipiński W., Arianskij sejmik w Kisielinie w maju 1638. »Zap. Tow. Szewczenka« 1910, 96, 41–57; Lewicki O. we wstępie do »Arch. jug. zap. Ros.« cz. I t. VI przedruk »Kijewskaja Starina« 1882, II 204–6, 403, 431 (tłum. pol. »Ref. w Polsce« r. II zesz. 7); Bock F. S., Historia antitrinitariorum, 1684; Lubieniecki St., Historia reformationis, 268, 276–7; Sandius Ch. Bibliotheca antitrinitariorum, 236, 285; Łukaszewicz J., Dzieje Kośc. helw. w Małopolsce, 269–70, 285, Hist. szkół I 360–1; Charłampowicz K., Zapadno-russkija szkoły, Kazań 1898, 165–6; Trembecki J. T., Wirydarz poetycki wyd. Brückner A., Lw. 1910, I 421; tenże, Dzieje kultury polskiej, II 497; Budka Wł., Przypkowscy i rola ich w ruchu reformacyjnym, »Reform. w Polsce« 1926, IV 64; Szczotka St., Synody arian polskich, »Ref. w Polsce« VII/VIII 62, 67, 80; Sawicz A., Narysy z istorii kulturnych ruchiw na Ukrajni ta Biłorusi w. XVI–XVIII, Kijów 1929, 44, 55–6; Merczyng H., Zbory i senatorowie, 109; Jabłonowski Al., Akademia kijow. mohil., Kr. 1900, 24.  

Kazimierz Chodynicki

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.