Skowroński Jerzy Ignacy (1901–1986), elektrotechnik, profesor Politechn. Wrocł. Ur. 5 IX w Humaniu, dokąd przybyli z Mazowsza jego rodzice, był synem Ignacego i Marii ze Skrzypkowskich, młodszym bratem Stanisława (zob.).
S. początkowo uczył się w rosyjskim gimnazjum w Humaniu, gdzie należał do polskich kółek samokształceniowych i działał w tajnym wówczas harcerstwie. Po przeniesieniu się w r. 1918 do Warszawy zdał w r. n. maturę w gimnazjum Rady Głównej Opiekuńczej i rozpoczął studia na Wydz. Filozoficznym Uniw. Warsz. Przerwał je, by wziąć udział w wojnie polsko-sowieckiej 1920 r. Po jej zakończeniu, zmieniwszy zainteresowania, studiował na Wydz. Elektrotechnicznym (Elektrycznym od r. 1924) Politechn. Warsz. i uzyskał tytuł inżyniera elektryka w r. 1926. Już podczas studiów w r. 1923 został młodszym asystentem w Zakładzie Wysokich Napięć u Kazimierza Drewnowskiego, następnie starszym asystentem (1926), adiunktem (1928) i adiunktem stabilizowanym (1936). Wykładał technikę wysokich napięć w Państwowej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda (1931–3), podstawy elektroniki w Państwowej Szkole Technicznej Samolotowo-Lotniczej (1933–4) i materiały elektrotechniczne na macierzystym Wydziale od r. 1934. Tam na podstawie dysertacji O przydatności krajowych szkieł do wyrobu izolatorów liniowych (W. 1937) uzyskał doktorat w r. 1938. Przygotowywana rozprawa habilitacyjna z dziedziny surowców ceramicznych zaginęła podczas drugiej wojny światowej. Swoimi ówczesnymi pracami, m. in. nad zastosowaniem porcelany i szkła w energoelektryce, zainicjował w Polsce badania w zakresie elektrotechnologii i materiałoznawstwa elektrotechnicznego. W l. 1923–33 jako członek i sekretarz Centralnej Komisji Słownictwa Elektrotechnicznego tworzył podstawy polskiego słownictwa elektrotechnicznego, a także był autorem wielu norm na izolatory i materiały elektroizolacyjne. W l. 1931–2 na zlecenie Zarządu Głównego Stow. Elektryków Polskich (SEP) zaznajomił się z zagadnieniami kontroli jakości wyrobów elektrotechnicznych we Francji, Szwajcarii i Czechosłowacji, opracował organizację takiej kontroli w Polsce oraz utworzył Biuro Znaku Przepisowego SEP, którym kierował do wybuchu wojny, opublikował pracę Znak przepisowy SEP, jego cele i podstawy organizacji (W. 1932). Uczestniczył w pracach SEP jako przewodniczący lub członek komisji, m. in. izolatorów, napięć i prądów, materiałów izolacyjnych, surowcowej, mas kablowych, miedzi i przewodów izolowanych.
Podczas drugiej wojny światowej S. był początkowo kustoszem Wydz. Elektrycznego Politechniki, a po utworzeniu przez Niemców w r. 1942 Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej został kierownikiem laboratorium elektrotechnicznego i równocześnie w l. 1942–4 wykładał podstawy elektrotechniki na tajnym Wydz. Chemicznym Politechniki. W l. 1944–5 zarządzał fabryką aparatów elektrycznych Kazimierza Szpotańskiego na Pradze w Warszawie i był radcą Resortu Przemysłu Krajowej Rady Narodowej. Po zakończeniu działań wojennych udał się w kwietniu 1945 jako pełnomocnik Dep. Energetyki Min. Przemysłu i Dep. Szkolnictwa Wyższego Min. Oświaty na Dolny Śląsk z pierwszą tzw. Grupą Operacyjną w celu przejęcia tamtejszych poniemieckich przedsiębiorstw elektrycznych i był pierwszym dyrektorem Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Dolnośląskiego (1945–6). Wspomnienia z tego okresu opublikował w pracy Wyprawa na Śląsk („Odra” 1965 nr 1).
W r. 1946 S. powrócił do pracy dydaktyczno-naukowej jako profesor nadzwycz. Politechn. Wrocł.; był kierownikiem katedry wysokich napięć i dziekanem (1946/7), potem prodziekanem Wydz. Mechaniczno-Elektrycznego. W r. 1947 zorganizował Wydz. Elektryczny i był jego pierwszym dziekanem do r. 1952. Profesorem zwycz. został w r. 1964. Po reorganizacji uczelni i utworzeniu Instytutu Podstaw Elektrotechniki i Elektrotechnologii w r. 1968 został jego dyrektorem i kierownikiem Zakładu Wysokich Napięć; funkcje te pełnił do przejścia na emeryturę w r. 1971. Przez cały czas wykładał materiałoznawstwo elektrotechniczne, technikę wysokich napięć oraz technologię sprzętu instalacyjnego i sieci. Równocześnie S. był związany z resortowym Instytutem Elektrotechniki, kierował jego wrocławskim oddziałem mieszczącym się w budynkach Politechniki (1948–53), a także zorganizowanym przez siebie w r. 1948 Zakładem Materiałoznawstwa Elektrycznego, przekształconym później w samodzielny oddział Instytutu. Wyszkolił tam i przygotował do pracy badawczej kadrę specjalistów ze wszystkich niemal dziedzin technologii i materiałoznawstwa elektrotechnicznego. Stanowili oni wraz z pracownikami katedry S-ego zespół elektryków, chemików, ceramików, fizyków, mechaników i elektroników, znany w kraju i za granicą jako wrocławska szkoła materiałoznawstwa i elektrotechnologii. Wyszli z niej profesorowie: Jerzy Fekecz, Wacław Jezierski, Jarosław Juchniewicz, Zbigniew Matheisel, Hanna Mościcka-Grzesiak, Zbigniew Pohl, Jerzy Ranachowski, Ryszard Sroczyński, Tadeusz Sulima i Konstanty Wołkowiński.
W badaniach naukowych S. powrócił do swych przedwojennych zainteresowań, zwłaszcza własnościami i technologią izolatorów oraz zastosowaniem do ich produkcji materiałów krajowych, m.in. kamionki z glin dolnośląskich. Pod jego kierunkiem opracowano kilka nowych konstrukcji izolatorów szklanych łącznie z procesem ich prasowania (formowania) i hartowania. Zainicjował badania nad problemami zabrudzenia izolacji napowietrznej wysokiego napięcia, doboru właściwego kształtu izolatora i innych środków ochrony w warunkach zabrudzenia, a jego badania nad wytrzymałością dielektryczną cieczy przyczyniły się do poznania mechanizmu przebicia dielektryków ciekłych. W l. sześćdziesiątych rozpoczął pierwsze w Polsce kompleksowe badania nad zastosowaniem żywic epoksydowych i poliestrowych w liniach wysokiego napięcia, a także wprowadził kriotechnikę do energetyki, badając właściwości fizykochemiczne materiałów elektrotechnicznych w bardzo niskich temperaturach. Był autorem dwóch patentów z zakresu izolatorów wysokiego napięcia, opublikował ok. 100 prac, w tym kilka podręczników, m. in. Materiałoznawstwo elektryczne cz. 1–2, (W. 1952–3, 1954, 1955, 1957), Technika wysokich napięć, cz. 1–3 (Wr.–P. 1951–3), Laboratorium materiałoznawstwa elektrycznego (Wr. 1952) i Elektrotechnika (Wr. 1959). Najwięcej artykułów zamieścił na łamach czasopism: „Przegląd Elektrotechniczny”, „Archiwum Elektrotechniki”, „Szkło i Ceramika” i „Zeszyty Naukowe Politechniki Wrocławskiej”. W r. 1968 otrzymał nagrodę naukową miasta Wrocławia, w r. 1979 doktorat honoris causa Politechn. Wrocł., w r. 1984 Nagrodę Indywidualną Państwową I stopnia w zakresie nauk technicznych.
S. był organizatorem i przewodniczącym I Krajowej Konferencji Materiałów Elektrotechnicznych (Wrocław 1951), Konferencji Materiałoznawczo-Surowcowej PAN w zakresie elektrotechniki (Wrocław 1955) i Narady Ceramiki Wysokonapięciowej (Warszawa 1959), a także współorganizował I Kongres Nauki Polskiej (1951). Jako członek od r. 1948 Komitetów CIGRÉ (Conférences Internationales des Grands Réseaux Électriques) i IEC (International Electrotechnical Commission) uczestniczył także w konferencjach i sympozjach międzynarodowych oraz utrzymywał kontakt naukowy z wieloma placówkami zagranicznymi. Od r. 1950 był członkiem Tow. Naukowego Warszawskiego (TNW). Po utworzeniu PAN został jej członkiem korespondentem (1952), potem rzeczywistym (1964). Był m. in. wiceprzewodniczącym Rady Towarzystw Naukowych i Upowszechniania Nauki PAN (1969–72), wiceprzewodniczącym (1979–80), przewodniczącym (1980–4) i przewodniczącym honorowym (1984–6) Komitetu Terminologii PAN. Był wiceprzewodniczącym Komitetu Gospodarki Surowcowej (1962–5), potem Komitetu Gospodarki Wodnej i Surowcowej PAN i przewodniczącym jego Sekcji Surowców Deficytowych (1966–8) oraz wiceprzewodniczącym Komitetu Elektrotechniki PAN (1968–74) i przewodniczącym jego Sekcji Zjawisk Elektromagnetycznych w Ośrodkach Ciągłych (1966–74). Brał ponadto udział w pracach rad naukowych wielu branżowych Instytutów, nadal działał w SEP.
S. przyczynił się do zorganizowania i integracji wrocławskiego środowiska naukowego, był członkiem Wrocławskiego Tow. Naukowego od r. 1950, jego wiceprezesem (1960–8) i prezesem (1968–74), przewodniczącym w l. 1950–1 wrocławskiego Oddziału Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT) i członkiem założycielem Tow. Rozwoju Ziem Zachodnich. Pełnił też funkcję wiceprzewodniczącego wrocławskiego Oddziału PAN (1971–5) i przewodniczącego jego Komisji Technologii Dielektryków i Magnetyków (1973–8). Od r. 1949 S. był członkiem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W r. 1971 z okazji 70 rocznicy urodzin S-ego zorganizowano we Wrocławiu sympozjum na temat osiągnięć stworzonej przez niego wrocławskiej szkoły materiałoznawstwa elektrotechnicznego. Zmarł 11 XII 1986 we Wrocławiu, pochowany został na cmentarzu św. Wawrzyńca przy ul. Bujwida. Był odznaczony m. in. Krzyżem Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi (1938, 1954), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), Orderem Sztandaru Pracy II (1970) i I (1984) kl., Medalami Mikołaja Kopernika PAN i Komisji Edukacji Narodowej, a także Złotymi Odznakami Honorowymi NOT i SEP. Polski Komitet Materiałów Elektrotechnicznych SEP we Wrocławiu ustanowił coroczną nagrodę imienia S-ego za najlepszą pracę magisterską z dziedziny elektrotechnologii.
W małżeństwie z Zofią z Żurakowskich, nauczycielką, miał S. syna Marka, architekta, który uprawiając sport lotniarski, zginął tragicznie 14 V 1981.
Biogramy uczonych pol., cz. IV; Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, W. 1984; Uczeni wrocławscy 1974–1994, Wr. 1994 II 235–9 (fot.); Członkowie Polskiej Akademii Nauk. Informator, Wr. 1984 (fot.); – Historia elektryki polskiej, W. 1976 I, W. 1977 II, W. 1972 IV; Historia Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1959, W. 1959; Jakubowski J. L., Jerzy Ignacy Skowroński, „Nauka Pol.” 1966 nr 2 s. 67–71 (fot.); Jerzy Ignacy Skowroński, „Odra” 1967 nr 10 s. 71 (fot.); Księga XXV-lecia Politechniki Wrocławskiej 1945–1970, Wr. 1970 I 39, 49, 51–2, 55, 58, 62–4, 262, 278 (fot.) – 82, II 219–20 (częściowa bibliogr.); Pionier Ziem Zachodnich, „Rzeczpospolita” 1984 nr 180 s. 4 (fot.); Sroczyński R., Siedemdziesiąta rocznica urodzin prof. dr inż. Jerzego Ignacego Skowrońskiego, „Przegl. Elektrotechn.” 1971 nr 10 s. 465–70 (częściowa bibliogr., fot.); – Wspomnienia pośmiertne: „Energetyka” 1987 nr 7 s. 276 (Z. Pohl, fot.), „Nauka Pol.” 1988 nr 1–2 s. 237–8 (Z. Pohl), „Prasa Techn.” 1987 nr 1 s. 33–4 (C. Pankowski), „Przegl. Elektrotechn.” 1987 nr 6 s. 171–2 (R. Sroczyński, fot.); – „Roczn. TNW” 1950 s. 34, 188–9 (częściowa bibliogr.); – Nekrologi z r. 1986: „Słowo Pol.” nr 291–4, 301, „Tryb. Ludu” nr 291, „Życie Warszawy” nr 294, 298–9; – Mater. Red. PSB: Ankieta Interpress, Życiorys S-ego autorstwa Jerzego Fekacza i Tadeusza Sulimy z Wr.
Stanisław Tadeusz Sroka