Śliziński Jerzy (1920—1988), slawista, bohemista.
Ur. 14 VII w Uściu nad Łabą w Czechosłowacji w rodzinie Polaka i Czeszki, był jedynym dzieckiem Aleksandra, radcy ministerialnego, kupca, tłumacza przysięgłego, oraz pochodzącej ze zasymilowanej rodziny żydowskiej Doroty z Singerów, córki Ottylii i Henryka, adwokata.
Po rozstaniu rodziców w r. 1922 pozostał Ś. z matką w Uściu nad Łabą, gdzie od r. 1931 uczył się w niemieckim Państw. Gimnazjum Realnym. W r. 1938, po zajęciu Sudetów przez Niemców, wyjechał z matką do Pragi. Kontynuował tam naukę w niemieckim Państw. Gimnazjum Realnym i w r. 1939 zdał maturę. T.r. podjął studia medyczne na Uniw. Karola, jednak 17 XI władze Protektoratu Czech i Moraw zamknęły uczelnię. W czasie drugiej wojny światowej przebywał nadal w Pradze i w l. 1940—1 pracował jako nauczyciel w Szkole Języków Obcych «Lus», w l. 1941—2 jako urzędnik w firmie «Prispol», a od r. 1943 jako robotnik fizyczny przy budowie tunelu. Aresztowany przez Gestapo, został 20 VI 1944 wywieziony do obozu koncentracyjnego w Vrchotovych Janovicach, a następnie w Bystřicy u Benešova, skąd 30 IV 1945 zbiegł i wrócił do Pragi. Uczestniczył w dn. 5—8 V t.r. w powstaniu praskim. Po zakończeniu wojny wrócił t.r. na Uniw. Karola, tym razem jednak na orientalistykę; po dwóch semestrach studiów został w r. 1946 zatrudniony jako młodszy asystent w Seminarium Felixa Tauera. Od r. 1945 był członkiem Związku Oswobodzonych Więźniów Politycznych i Krewnych Ofiar Nazizmu (Svaz osvobozených politických vězňů a pozůstalých po obětech nacismu).
W kwietniu 1946 przyjechał Ś. po raz pierwszy do Polski i odnalazł ojca. W czerwcu 1947 ukończył studia w Pradze, a w grudniu t.r. uzyskał magisterium na Uniw. Warsz. w zakresie nauk orientalistycznych, na podstawie rozprawy Wpływ kultury i literatury muzułmańskiej na literaturę niemiecką przed okresem klasycznym (niewyd.). W lutym 1948 został członkiem PPS, a po Kongresie Zjednoczeniowym PPS i PPR został w grudniu t.r. członkiem PZPR. Dn. 30 X 1948 otrzymał polskie obywatelstwo. Od t.r. pracował jako lektor języka czeskiego w Katedrze Filologii Słowiańskiej Uniw. Warsz. oraz na Politechn. Warsz. Opublikował t.r. pierwsze artykuły historycznoliterackie: Uwagi o czeskiej literaturze („Wolni Ludzie” nr 16) oraz O Jarosławie Hašku i jego dzielnym wojaku Szwejku („Wolne Narody” nr 3). Od r. 1950 prowadził jako prace zlecone na Uniw. Warsz. wykłady z historii literatury czeskiej. Na Wydz. Humanistycznym Uniw. Warsz. uzyskał t.r. stopień doktora na podstawie przygotowanej pod kierunkiem Stanisława Słońskiego rozprawy Boleslav Jablonský „budziciel” czeski i pionier zbliżenia polsko-czeskiego (niewyd.). Od 31 I 1950 do 30 IX 1951 pracował równocześnie jako starszy radca w Dep. Muzeów Min. Kultury i Sztuki, a od 1 X 1951 do 28 II 1953 jako kierownik Działu Polityki Tłumaczeń Wydawnictw Nieradzieckich w Centralnym Urzędzie Wydawnictw Przemysłu Graficznego i Księgarstwa w Warszawie. W Katedrze Filologii Słowiańskiej Uniw. Warsz. został w r. 1953 adiunktem.
Ś. opracował i poprzedził wstępem tom Z korespondencji Alojzego Jiráska z Polakami (Wr. 1955). Od 22 X 1954 do 20 V 1955 przebywał z polską delegacją Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru w Wietnamie i po powrocie opublikował w r. 1956 Legendy i baśnie wietnamskie (Wr.). T.r. otrzymał tytuł naukowy docenta oraz stanowisko samodzielnego pracownika naukowego Uniw. Warsz. Mianowany prodziekanem Szkoły Głównej Służby Zagranicznej, był zarazem kierownikiem zorganizowanej przy tej uczelni Sekcji Tłumaczy. Opublikował polsko-czeską edycję źródłową Rękopisy Braci Czeskich. Rukopisy Českých bratři (Wr. 1958), o polsko-czeskich związkach kulturalnych w 2. poł. XVI w., docenioną przez recenzentów polskich (T. Jodełka, „Nowe Książki” 1958 nr 16) i czeskich (A. Měšťan, O. Bartoš, „Slovanský přehled” 1958 nr 10), ale skrytykowaną za stronę edytorską (W. Urban, „Odr. i Reform. w Polsce” T. 5: 1960, J. Mikulka, „Slavia” R. 29: 1960 nr 1). W r. 1959 ogłosił monografię Z działalności literackiej braci czeskich w Polsce (XVI—XVII w.) (Wr.).
W r. 1957 został Ś. dodatkowo zatrudniony w Zakł. Słowianoznawstwa PAN i pracował jako kierownik jednej z sekcji literackich, w r. 1960 przekształconej w Pracownię Literatur Zachodniosłowiańskich (od r. 1969 Pracownia Literatur Zachodnioi Południowosłowiańskich). W czerwcu 1960 odnalazł w Herrnhut (pow. Görlitz) w Saksonii Archiwum Jednoty Braci Czeskich z Leszna, wywiezione tam w r. 1944, a zawierające m.in. nieznane rękopisy Jana Ámosa Komenskiego. Dzięki staraniom Ś-ego zbiory zostały rewindykowane i 29 VIII 1961 wróciły do Polski. Literackich związków polsko-czeskich dotyczyło staranne edytorsko, «sumienne studium materiałowe» (E. Madany), Z korespondencji Józefa Ignacego Kraszewskiego z Czechami (W. 1962). Z Barbarą Jaroszewicz-Kleindienst i Edwardem Madanym opublikował szczegółowy Wykaz listów autorów zachodnioi południowosłowiańskich w bibliotekach polskich (Wr. 1962). Zebrane przez Ś-ego opowieści z folkloru górnoi dolnołużyckiego Sorbische Volkserzählungen/ Podania Łużyckie (Berlin 1964) zostały wysoko ocenione za uchwycenie żywej tradycji ludowej. W r. 1964 został profesorem nadzwycz. Uniw. Warsz. W związku z wymogiem pracy na jednym etacie zrezygnował w styczniu 1968 z pracy na uniwersytecie, pozostając na stałe w Zakł. Słowianoznawstwa PAN, i od t.r. był redaktorem naczelnym jego „Biuletynu Historyków Literatur Zachodniosłowiańskich”; w r. 1970 objął redakcję „Pamiętnika Słowiańskiego”. Z zespołem Zakł. Słowianoznawstwa opublikował pod swoją redakcją: „Studia poświęcone stosunkom literackim polsko-czeskim i polsko-słowackim” (Wr. 1969), „Polsko-łużyckie stosunki literackie” (Wr. 1970), „Stosunki literackie polsko-bułgarskie” (Wr. 1971) oraz „Polsko-jugosłowiańskie stosunki literackie” (Wr. 1972). Zorganizował w Warszawie międzynarodowe konferencje: „Franciszek Halas i Polska” (1971), „Jakub Bart Ćišinski w Polsce” (1972) i „Twórczość naukowa Jana Ámosa Komenskiego w Polsce” (1973). W r. 1972 został usunięty z PZPR.
W r. 1973 opublikowano pod redakcją Ś-ego dwa tomy zebranych artykułów naukowych „Literatury słowiańskie o drugiej wojnie światowej” (Wr.) oraz zbiór „Slawistyczne studia literaturoznawcze poświęcone VII Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów” (Wr.). W r. 1975 odszedł z funkcji redaktora naczelnego „Pamiętnika Słowiańskiego”. Pracował nadal w Zakł. Słowianoznawstwa PAN, podniesionym w r. 1977 do rangi Instytutu, został jednak odwołany w r. 1978 z funkcji kierownika Pracowni Literatur Zachodnioi Południowosłowiańskich. Zredagował tom zbiorowy Stosunki literackie polskoczeskie i polsko-słowackie 1890—1939 (Wr. 1978). Opublikował erudycyjne książki: Jan III Sobieski w literaturze narodów Europy (W. 1979) oraz Tadeusz Kościuszko w literaturze narodów Europy i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej (W. 1981). Wydał Korespondence Julia Zeyra z polskými spisovateli (Praha 1980). Był inicjatorem „Bibliografii Literatur Zachodnioi Południowosłowiańskich w Polsce okresu międzywojennego” (Wr. 1984). Zorganizował międzynarodową konferencję „Bracia Grimm i folklor narodów słowiańskich”, która odbyła się w dn. 18—19 XI 1985 w Warszawie. W r. 1986 otrzymał tytuł profesora zwycz. W r. 1987 wydał Podania z południowej Nowotarszczyzny (Zakopane). Ogółem opublikował ok. 500 prac naukowych (książek, rozpraw, artykułów i przyczynków). Wypromował 38 magistrów i ośmiu doktorów. Był członkiem m.in. Komitetu Słowianoznawstwa PAN, Rady Naukowej Inst. Słowianoznawstwa PAN, a także Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych, oraz ZBoWiD. Organizował życie kulturalne w Milanówku, w którym mieszkał. Zmarł 15 IV 1988 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu w Milanówku. Był odznaczony m.in. Orderem Cyryla i Metodego II st. (1971), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1967), Złotym Medalem J. Dobrovskiego ČSAV (1967), Medalem «Za zásluhy o rozvoj přátelství a spolupráce s ČSSR» (1967), Medalem «Za zasługi dla obronności kraju» (1968), Medalem «1300 lat Bułgarii» (1982) oraz Medaille für Verdienste um die Freundschaft der Völker (1984).
W zawartym 12 VI 1948 małżeństwie z Jadwigą z Wróblewskich, urzędniczką Narodowego Banku Polskiego, miał Ś. dwie córki: Miladę (ur. 1950), historyczkę sztuki, kuratorkę Centrum Sztuki Współczesnej «Zamek Ujazdowski» w Warszawie, oraz Dagmarę (ur. 1954), zamężną Baraniewską, psycholożkę, terapeutkę, działaczkę feministyczną.
W r. 1989 ukazał się zredagowany przez Ś-ego tom pokonferencyjny „Bracia Grimm i folklor narodów słowiańskich” (Wr.).
Russocka J., Dorobek wydawniczy w zakresie literaturoznawstwa i historii Instytutu Słowianoznawstwa PAN. Bibliografia, Wr. 1986; — 50 lat slawistyki w Polskiej Akademii Nauk (1954—2004). Księga jubileuszowa Instytutu Slawistyki PAN, Red. K. Handke, W. 2004; Z historii slawistyki na Uniwersytecie Warszawskim, Red. J. Molas, W. 2005; — Rec. [Jan III Sobieski w literaturze narodów Europy]: „Przegl. Human.” 1979 nr 10 (P. P. Rogulski); Rec. [Podania łużyckie]: „Odra” 1964 nr 7—8 (A. S. Matyniak), „Přehled lužickosrbského kulturního života” 1965 nr 8 (A. Frinta); Rec. [Tadeusz Kościuszko…]: „Nowe Książki” 1983 nr 2 (J. Snopek); Rec. [Z działalności literackiej braci czeskich (XV—XVII w.)]: „Pam. Liter.” R. 51: 1960 (Z. Nowak), „Sobótka” R. 14: 1959 nr 4 (L. Matusik), „Wiad. Hist.” 1959 nr 5 (W. Urban); Rec. [Z korespondencji J. I. Kraszewskiego z Czechami]: „Ruch Liter.” 1965 nr 4 (S. Burkot), „Slavia Occidentalis” T. 26: 1967; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Pam. Słowiański” T. 38/39: 1988/9 [wyd. 1991] (Z. Niedziela, fot.), „Slavica” T. 24: 1990 (I. Csaplaros), „Więź” 1988 nr 9, „Życie Warszawy” 1988 nr 91; — Arch. Uniw. Warsz.: Akta studenckie, sygn. WHum 9684, Akta doktorskie, sygn. WPDdr1 276, Akta habilitacyjne, sygn. WLShab1—62, Akta kadrowe, sygn. K5.116; Inst. Słowianoznawstwa PAN w W.: Akta osobowe; — Informacje córki, Milady Ślizińskiej z W.
Piotr Gierowski