Strzetelski Jerzy (1924–1994), anglista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ur. 14 V w Krakowie, był synem Mieczysława, organizatora i pracownika spółdzielczości rolniczej, i Amelii z Burnatowiczów.
Od r. 1937, po ukończeniu szkoły powszechnej, uczył się S. w IV Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie; naukę przerwał z powodu wybuchu drugiej wojny światowej. Chcąc uniknąć wywiezienia na przymusowe roboty do Niemiec, pracował w l. 1940–1 w Centrali Rolniczej w Krakowie. W l. 1941–2 uczył się w Szkole Handlowej, a w r. 1942 w ramach tajnego nauczania ukończył czwartą klasę gimnazjum; nadal pracował (1943–4) w Centrali Rolniczej jako referent handlowy. Po wojnie, od r. 1945 kontynuował naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Henryka Sienkiewicza; maturę zdał w r. 1946. T.r. rozpoczął studia w zakresie filologii angielskiej na Wydz. Filologicznym UJ. Równocześnie pracował jako referent handlowy w Oddz. Rolniczym «Społem» (do r. 1948), a w l. 1948–51 ponownie jako referent w Centrali Rolniczej. Dn. 18 XII 1951 otrzymał dyplom magisterski na podstawie pracy Better than Shakespeare? Shaw’s View on Dramatic Art (niewyd.), jednak likwidacja krakowskiej anglistyki uniemożliwiła mu kontynuację pracy naukowej (w r. 1949 wstrzymano nabór studentów). W l. 1952–7 był zatrudniony jako inwentaryzator w Centralnym Zjednoczeniu Przemysłu Mleczarskiego, od września do grudnia 1957 uczył języka angielskiego w I i V Liceach Ogólnokształcących. W październiku 1957, po reaktywowaniu Katedry Filologii Angielskiej na UJ, został S. w niej asystentem. Od r. 1958 publikował recenzje, m.in. w „Życiu Literackim” („Spektator” oraz „Latarnia dla Jeremiasza” V. J. Jerome’a, 1958 nr 17) i „Twórczości” („Słopiewnie” J. Joyce’a, 1959 nr 12). W r. 1959 opublikował skrypt Język angielski dla filologów (Kr.). W l. 1959–60 przebywał na stypendium British Council na uniw. w Leeds, a po powrocie przedstawił rozprawę doktorską The Function of John Webster’s Iterative Imagery (niewyd.), obronioną u Jerzego Kuryłowicza; 23 VI 1963 uzyskał stopień doktora. Pracę tę wykorzystał do przygotowania obszernego wstępu w wydaniach dzieł J. Webstera: „Białej Diablicy” (przekł. Wandy Melcer) oraz „Księżnej d’Amalfi”, którą również przetłumaczył, dla Biblioteki Narodowej (Wr. 1968). Od r. 1960 pełnił S. dodatkowo obowiązki tłumacza przysięgłego przy krakowskim Sądzie Wojewódzkim. W r. 1964 opublikował Verbal Idioms: Compound Verbs. Exercises (Kr.) oraz opatrzył posłowiem dwujęzyczną wersję „Wierszy i poematów” Shakespeare’a w przekładzie Macieja Słomczyńskiego (Kr.).
W r. 1964 organizował S. działalność anglistyki w nowo otwartym gmachu Collegium Paderevianum. Zajął się wówczas sonetem elżbietańskim; wykorzystując badania strukturalistyczne Alfreda Reszkiewicza nad składnią angielską, napisał rozprawę The English Sonnet. Syntax and Style (Zesz. Nauk. UJ 1970 nr 213, Prace Językoznawcze, z. 27). Czterokierunkowa analiza składni sonetów, przeprowadzona na bardzo szerokim materiale poetyckim, pozwoliła autorowi przedstawić sprawdzalne twierdzenia o cechach składni istotnych dla podstaw krytyczno-literackich wypowiedzi na temat pojedynczych utworów lub całej twórczości sonetowej poetów tworzących w Anglii w XVI i XVII w. Na podstawie tej pracy otrzymał w r. 1969 stopień doktora habilitowanego. Wyniki swych badań ogłaszał także w „Pamiętniku Literackim”, m.in. Angielskie i amerykańskie badania nad metaforyką (1965 z. 1), Dwa sonety – dwa rodzaje składni (1969 z. 1). Dla „Biblioteki Narodowej” poprzedził wstępem wydanie poematu S. Butlera „Hudibras” (Wr. 1970, przekł. Stanisława Kryńskiego). Do „Sztuki interpretacji” (Wr. 1971–3 I–II, pod red. H. Markiewicza) tłumaczył prace teoretycznoliterackie m.in. F. Fergussona, L. Spitzera i H. Gardner, a do „Słownika pisarzy angielskich i amerykańskich” (W. 1971) opracował trzydzieści siedem haseł. Położył znaczne zasługi dla podniesienia poziomu nauczania języka angielskiego w Małopolsce; jako konsultant (od r. 1969) metodycznych kursów prowadzonych przez krakowski Klub Międzynarodowej Prasy i Książki wizytował zajęcia i dokształcał nauczycieli. Należał do inicjatorów Studium Doskonalenia Językowego dla nauczycieli akademickich UJ i nauczycieli szkół krakowskich. W r. akad. 1972/3 prowadził wykłady z literatury angielskiej w Inst. Filologii Polskiej Uniw. Śląskiego; w maju 1973 został kierownikiem Zakł. Literatury Angielskiej i Amerykańskiej w Inst. Filologii Angielskiej UJ. Zajmował się w tym czasie m.in. twórczością Joyce’a; opublikował Finnegans Wake w oczach krytyki (stan badań) („Liter. na Świecie” 1973 nr 5) oraz szkic popularny James Joyce – twórca nowoczesnej powieści (Kr. 1975). Napisał posłowie do „Raju utraconego” J. Miltona (W. 1974, przekł. Słomczyńskiego, wyd. 2, W. 1982), „Carmillii” J. le Fanu (Kr. 1974, przekł. Macieja Kozłowskiego), „Tamerlana Wielkiego” C. Marlowe’a (Kr. 1977, przekł. Juliusza Kydryńskiego), „Wierszy i poematów” Shakespeare’a (Kr. 1977, przekł. Słomczyńskiego); był też redaktorem naukowym anonimowej tragedii angielskiego renesansu „Arden z Feversham” (Kr. 1977, przekł. Słomczyńskiego). Opublikował skrypt dla cudzoziemców studiujących w Inst. Polonijnym UJ An Outline of Polish Literature (Kr. 1974) oraz antologię dla studentów Szkoły Letniej Kultury i Języka Polskiego An Introduction to Polish Literature (Kr. 1977 I–II).
Od 1 IX 1975 do lutego 1976 pełnił S. funkcję prodziekana Wydz. Filologicznego UJ. Następnie od 1 X 1976 do 31 I 1977 zastępował przebywającego na urlopie naukowym dyrektora Inst. Filologii Angielskiej Przemysława Mroczkowskiego; od 1 X 1977 był wicedyrektorem Instytutu. W książce Some Problems of Short Fiction. The Dramatic Short Story (Zesz. Nauk. UJ 1976 nr 419, Prace Historycznoliter., z. 34) przedstawił swe badania nad nowelą angielską, oparte na teorii dzieła literackiego Romana Ingardena; na jej podstawie otrzymał 1 II 1978 tytuł profesora nadzwycz. W 2. poł. l. siedemdziesiątych przebywał na urlopach naukowych w Bułgarii, Austrii, Finlandii i Wielkiej Brytanii. W tym okresie zorganizował zespół krakowskich anglistów, który pod jego redakcją ogłosił dwutomowe opracowanie The Study of the Literary Work of Art: Introduction (Kr. 1979 I) oraz The Study of the Literary Work of Art (Kr. 1981 II), m.in. popularyzujące teorię Ingardena. Zorganizował też w r. 1978 pierwszą międzynarodową konferencję anglistów («April Conference»), która odtąd odbywa się w Krakowie co trzy lata. W r. 1979, wspólnie ze swymi asystentami, doprowadził do wydania w języku angielskim szczegółowo opracowanych dramatów Shakespeare’a: The Tempest (Kr., z Teresą Belą), Twelfth Night or What You will? (Kr., z Martą Gibińską-Marzec), As You Like It (Kr., z Krystyną Urbisz). W r. 1980 opracował dla „Biblioteki Narodowej” „Pieśni Osjana” J. Macphersona, weryfikując zarazem przekład Seweryna Goszczyńskiego (Wr.). Dn. 31 X 1980 zrezygnował S. z funkcji wicedyrektora Instytutu, a 31 XII t.r. z funkcji kierownika Zakładu. W r. 1984 ukazały się Chronological Tables of English Literature (W. 1984, wyd. 1 jako skrypt pt. Literatura angielska – tabele chronologiczne, Kr. 1965), praca zbiorowa pod kierownictwem S-ego obejmująca wiedzę encyklopedyczną na temat literatury angielskiej dla polskich studentów anglistyki. W r. akad. 1983/4 prowadził wykłady z literatury angielskiej w Inst. Filologii Polskiej krakowskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP). W r. 1985 wyjechał do USA jako visiting profesor. Dn. 19 VI 1989 uzyskał tytuł profesora zwycz. Zmarł 6 VI 1994 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1977) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1978).
W małżeństwie (od 8 XI 1948) z Janiną z Łanoszków (ur. 1923), absolwentką Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie, miał S. dwie córki: Marię Annę (ur. 1951), absolwentkę Politechn. Krak. i krakowskiej WSP, nauczycielkę matematyki, oraz Barbarę (ur. 1961), anglistkę.
Studies in English and American Literature and Language, in memory of Jerzy Strzetelski, Ed. I. Przemecka, Z. Mazur, Kr. 1995 (bibliogr., fot.); – Złota Księga Wydziału Filologicznego UJ, Red. J. Michalik, W. Walecki, Kr. 2000; – „Dzien. Pol.” 1994 nr 130, 131 (nekrologi S-ego); – Arch. UJ: sygn. 2507 (teczka osobowa S-ego, fot.); – Informacje żony, Janiny Strzetelskiej z Kr.
Irena Przemecka