Szczucki Jerzy z Krzykowa h. Pobóg (zm. 1618), rotmistrz królewski, kapitan zamku smoleńskiego, starosta halicki.
Służbę wojskową rozpoczął S. za panowania króla Stefana Batorego. Po śmierci władcy (1586) znalazł się w gronie żołnierzy, którzy ofiarowali pieniądze na jego pogrzeb; na ten cel przeznaczył 50 zł ze swego żołdu. Na mocy uchwały sejmu konwokacyjnego 1587 r. został mianowany rotmistrzem stukonnej roty, która miała wejść w skład wojska broniącego w okresie bezkrólewia granicy południowo-wschodniej Rzpltej; z powodu braku pieniędzy w skarbie nie zdołał tej roty zaciągnąć, możliwe jednak, że służył w tym okresie jako towarzysz. Dn. 20 II 1589 wystąpił jako świadek wydania przez Bartłomieja Polanowskiego przywileju lokacji m. Kończaki Niżne (woj. ruskie). Od 9 IX t.r. stał na czele liczącej 103 konie roty husarskiej; wraz z porucznikiem Owłożyckim podpisał w jej imieniu 18 IX 1590 akt konfederacji wojska kor. pod Glinianami. Dn. 9 XI 1591 otrzymał asygnatę na 2690 złp. z przyszłych podatków woj. krakowskiego, która nie została przyjęta przez jego podkomendnych; dług (2780 złp.) uregulowano w styczniu 1592 w Lublinie.
Dn. 31 VII 1592 uczestniczył S. w sejmiku halickim, który w instrukcji poselskiej poparł jego prośbę o wydanie mu, w miejsce skradzionych, nowych przywilejów na dobra i dzierżawy: Dryszczów, Byszów, Padniowy i Czernichowiec. W l.n. zapewne służył S. w wojsku kwarcianym. Prawdopodobnie to on, a nie Jan Szczucki, był jednym z rotmistrzów (obok Jakuba Potockiego i Jakuba Korycińskiego), którym w lipcu 1594 polecono opóźniać marsz Tatarów, zmierzających przez południowo-wschodnie krańce Korony na Węgry; zapewne uczestniczył również 5 VII t.r. w obronie przed Tatarami zamku Czesybiesy, należącego do Potockiego, zakończonej pożarem i ucieczką obrońców przez Dniestr. W r. 1595 wziął prawdopodobnie udział w wyprawie hetmana w. kor. Jana Zamoyskiego do Mołdawii. Następnie znalazł się w pułku Jana Potockiego, pozostawionego przez hetmana nowemu hospodarowi Jeremiemu Mohile; za trwającą dwa kwartały służbę w Cecorze z dwunastokonnym pocztem miał otrzymać na podstawie listu królewskiego 360 złp. ze skarbu kor. Również sejmik halicki prosił 7 I 1597 króla Zygmunta III, by zgodnie z obietnicą nagrodził S-ego za jego zasługi. W r. 1600 uczestniczył S. w wyprawie Zamoyskiego przeciw hospodarowi wołoskiemu i mołdawskiemu Michałowi Walecznemu; po zajęciu Suczawy hetman 22 IX t.r. pozostawił go w mieście z rotą piechoty wybranieckiej Klickiego (260 ludzi), nakazując blokadę zamku bronionego nadal przez Mołdawian. Gdy obrońcy skapitulowali, S. został komendantem zamku, jednak już w grudniu opuścił Suczawę, aby zająć się sprawami domowymi i wziąć udział w sejmiku przedsejmowym w Haliczu. Dn. 4 I 1601 przebywał w Dryszczowie, skarżąc się w liście do Zamoyskiego na dezercje żołnierzy oraz brak pieniędzy i żywności, które powinien dostarczać Mohiła, a także prosząc o zgodę na przyjazd na rozpoczynający się 30 I t.r. sejm warszawski, w czasie którego przed sądem zadwornym miała się toczyć (obecnie nieznana) jego sprawa; nie wiadomo, czy zgodę tę uzyskał. W maju był obecny we Lwowie w czasie obrad komisji do zapłaty zaległego żołdu; 29 V prosił listownie Zamoyskiego o potwierdzenie otrzymanego polecenia (sprzecznego z wcześniejszymi rozkazami) oddania zamku suczawskiego Mohile. Po przekazaniu zamku hospodarowi wrócił do kraju. Podczas rokoszu sandomierskiego opowiedział się po stronie Zygmunta III. Na sejmiku woj. ruskiego w Wiszni podpisał 31 VII 1606 manifest przeciw antykrólewskim zjazdom, a 7 III r.n. wziął udział w zjeździe szlachty ruskiej we Lwowie, na którym potępiono uchwały rokoszan podjęte w Kole.
Po zakończeniu rokoszu S. zaciągnął się do wojska Dymitra Samozwańca II. W marcu 1610 wszedł w skład poselstwa, wysłanego przez jego żołnierzy do Zygmunta III, oblegającego Smoleńsk; 12 IV t.r. wraz z innymi posłami otrzymał od króla 600 złp. Po powrocie spod Smoleńska prawdopodobnie znalazł się w szeregach pułku Pawła Ruckiego. W maju uczestniczył w obronie monasteru Josifo-Wołokołamskiego, a po rozbiciu pułku w czasie przemarszu do Sobornik i Kłuszyna (z 20 na 21 V), wraz z jego resztkami dołączył do pułku Aleksandra Zborowskiego; król odmówił mu jednak wydania listu przypowiedniego. S. uczestniczył prawdopodobnie w walkach pod Carowym Zajmiszczem (24 VI – 3 VII) i w bitwie pod Kłuszynem (4 VII), a następnie w marszu hetmana polnego kor. Stanisława Żółkiewskiego pod Moskwę. W imieniu Żółkiewskiego posłował w dn. 5–6 VIII do nowego hetmana wojsk Dymitra, star. uświackiego Jana Piotra Sapiehy, proponując mu wspólną walkę z carem Wasylem Szujskim. Dn. 27 VIII podpisał się pod umową, zawartą przez Żółkiewskiego z bojarami moskiewskimi, w wyniku której carem miał zostać królewicz Władysław Waza. Następnie znalazł się S. w szeregach tzw. wojska smoleńskiego. Wraz z Marcinem Stano i Krzysztofem Glińskim posłował 22 VIII 1612 do Zygmunta III, za co otrzymał od króla 100 złp. Na sejmie zwycz. 1613 r. został wyznaczony na komisarza do ordynacji woj. smoleńskiego. Po śmierci woj. bracławskiego Jakuba Potockiego i zawiązaniu przez większość żołnierzy smoleńskich konfederacji mianowano go t.r. kapitanem smoleńskim do czasu przybycia woj. smoleńskiego Mikołaja Hlebowicza. Gdy ten jednak odmówił przyjazdu do twierdzy przed zaopatrzeniem jej w silną załogę, żywność i amunicję, S., mimo zastrzeżeń ze strony króla, pozostał na swoim stanowisku. Przed 20 IX apelował do Zygmunta III o posiłki dla nielicznej załogi, dokładał również starań, aby ją wzmocnić; co najmniej jedną rotę pieszą (Jana Zaporskiego) zaciągnął bez listu przypowiedniego, asekurując jej żołd na własnym majątku. Odsiecz, przyprowadzona w kwietniu 1614 przez star. orszańskiego Aleksandra Sapiehę, tylko na krótko poprawiła sytuację obrońców. Dn. 31 VIII t.r. podpisał S. instrukcję dla posłów żołnierskich, wysłanych na konwokację wileńską przez zdesperowaną załogę Smoleńska, grożącą opuszczeniem twierdzy w przypadku braku zdecydowanej pomocy; wysłannicy skierowani równocześnie do króla prosili o nagrodę dla S-ego i zwolnienie go, ze względu na podeszły wiek, z obowiązków kapitana. Mimo uzyskania obietnicy spełnienia prośby, S. pozostał na swym stanowisku do czasu podjęcia pod Smoleńskiem rokowań między komisarzami Rzpltej a posłami moskiewskimi, pełniąc dodatkowo rolę pośrednika w kontaktach dyplomatycznych między senatorami i bojarami. Przed 1 XI 1615 zdał kapitaństwo smoleńskie przed hetmanami lit.: wielkim Janem Karolem Chodkiewiczem i polnym Krzysztofem Radziwiłłem. Za służbę z dwunastokonnym pocztem w Smoleńsku w okresie 1 I 1613 – 1 VI 1615 miał otrzymać 3224 złp. ze skarbu lit.; żołd za kolejne miesiące wypłacili mu komisarze.
W r. 1616 przedsejmowy sejmik wołyński zwrócił się do Zygmunta III z prośbą o wynagrodzenie S-ego za jego służbę w Smoleńsku; zapewne w tym czasie król nadał mu wakujące od ponad roku star. halickie. S. zajął się wówczas zwalczaniem najazdów tatarskich. We wrześniu 1617, już jako star. halicki, znajdował się w obozie Żółkiewskiego pod Buszą. Dn. 15 VI 1618 na czele swej roty i okolicznej szlachty nie pozwolił wracającym z jasyrem Tatarom przeprawić się przez Dniestr pod Haliczem, przyczyniając się do wciągnięcia ich w pułapkę, zastawioną przez rtm. Hieronima Wrzeszcza i chłopów; nazajutrz informował Żółkiewskiego o złym stanie obwarowań Halicza i zamiarze porzucenia miasta przez większość mieszkańców. Podczas kolejnego najazdu, w lipcu t.r., wspólnie ze star. winnickim Aleksandrem Bałabanem, na czele rot tego ostatniego i hetmana polnego kor. Stanisława Koniecpolskiego oraz szlachty halickiej, podjął próbę odebrania Tatarom jasyru; 18 VII dogonili ordę pod Wołczyńcem i odbili znaczną część zdobyczy, jednak po nadejściu reszty sił tatarskich ponieśli ciężkie straty i musieli się wycofać. S. w czasie bitwy został postrzelony i w wyniku odniesionych ran zmarł 19 VII 1618. Został pochowany w klasztorze Dominikanów w Jezupolu (dawnych Czesybiesach).
Nie wiadomo, czy S. założył rodzinę; Zofia z Brzeskich, wzmiankowana przez Kaspra Niesieckiego jako jego żona, była w rzeczywistości żoną sędziego ziemskiego sandomierskiego Stanisława Szczuckiego.
Jako «rotmistrz odważny, mąż serca wielkiego» został S. wymieniony w anonimowej „Pamiątce rycerstwa sarmackiego i senatorów Obojga Narodów przy żałosnej śmierci Jana Karola Chodkiewicza” (wyd. D. Chemperek, „Polonika w Riksarkivet Skoklostersamlingen”, W. 2006 III).
Niesiecki; Okolski, II 436; Pułaski, Kronika; – Czołowski A., Z przeszłości Jezupola i okolicy, „Przew. Nauk. i Liter.” R. 17: 1889 s. 1050, 1185–8, 1196; Horn M., Chronologia i zasięg najazdów tatarskich na ziemie Rzeczypospolitej polskiej w latach 1600–1647, „Studia i Mater. do Hist. Wojsk.” T. 8: 1962 z. 1 s. 27–8; Polak W., Misja gońca moskiewskiego Denisa Oładina w Rzeczypospolitej w 1613 roku, „Almanach Hist.” T. 2: 2000 s. 83; tenże, Misja posłów moskiewskich Fiodora Żeliabuskiego i Semena Matczina w Polsce w 1615 r., „Czasy Nowożytne” T. 16: 2004 s. 25; Prochaska A., Hetman Stanisław Żółkiewski, W. 1927; Skorupa D., Stosunki polsko-tatarskie 1595–1623, W. 2004; Tygielski W., Listy, ludzie, władza. Patronat Jana Zamoyskiego w świetle korespondencji, W. 2007; Tyszkowski K., Wojna o Smoleńsk 1613–1615, Lw. 1932 s. 79–81, 135–6, 138, 141–2, 146, 162; – Akta grodz. i ziem., XX, XXIV; Akty moskovskogo gosudarstva, Pet. 1890 I 99; Arch. Jugo-Zap. Rossii, I cz. 1; Arch. Zamoyskiego, I; Dwa diariusze najazdów tatarskich na Ruś z r. 1618 i 1624, Wyd. A. Czołowski, „Kwart. Hist.” R. 6: 1892 z. 1 s. 95–7; Kobierzycki S., Historia Władysława, królewicza polskiego i szwedzkiego, Wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, Wr. 2005; Materialy k istorii moskovskogo gosudarstva v XVI i XVII stoletiach, vyp. II, Vojna s Pol’šeju v 1609–1611 godach, Izd. T. Veržbovskij, Varšava 1898 (Sczucki Georgius); Ossoliński Z., Pamiętnik, Oprac. J. Długosz, W. 1983; Pisma Stanisława Żółkiewskiego, kanclerza koronnego i hetmana, Wyd. A. Bielowski, Lw. 1861 (poza indeksem s. 343); Sapieha J. P., Dziennik Jana Piotra Sapiehy (1608–1611), w: Polska a Moskwa w pierwszej połowie wieku XVII. Zbiór materiałów do historii stosunków polsko-rosyjskich za Zygmunta III, Wyd. A. Hirschberg, Lw. 1901; Sbornik Russ. Ist. Obšč., CXLII; Sobranie gosudarstvennych gramot i dogovorov, chraniaščichsia v Gosudarstvennoj Kollegii Inostrannych Del’, Moskva 1819 II 398–9; Sumariusz Metryki Koronnej. S. Nowa, Red. W. Krawczuk, Kr. 2001 II; Vol. leg., II 1067, III 196; Źródła Dziej., XI; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 238, 611, 668, Dz. V nr 15646 s. 1–7, nr 17962/I s. 119, nr 18269 s. 11, Arch. Skarbu Kor., Oddz. 82, nr 6 k. 25–5v, Oddz. 86, Akta Skarbowo-Wojsk., nr 33 k. 5, 7v, 110–10v, 149, Oddz. II, Rachunki Sejmowe, nr 34 k. 185v, Arch. Zamoyskich, nr 698 s. 126–37; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Arch. Sanguszków, rkp. 67 s. 143–7; B. Czart.: rkp. 109 nr 123; B. Narod.: BOZ, rkp. 960 s. 62, 259–60, 360, 401, 407–8, rkp. 1795/7 k. 50; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 356 k. 92–2v, rkp. 357 k. 94–5, rkp. 358 k. 116, 135v, 185, rkp. 365 k. 68–9v; B. Raczyńskich: rkp. 25 k. 9v; B. Uniw. Wrocł.: Akc. 1949/439 k. 52; Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny w Kijowie: F. 48 op. 1 nr 586 k. 1; Rossijskaja nacional’naja biblioteka w Pet.: F. 958 F.IV.167 s. 40–1, 43–4, 56–8, 97, 477, 525–6, F. 971 rkp. 152 nr 46 k. 104.
Andrzej Grzegorz Przepiórka