Skolimowski Jerzy Walerian, pseud.: Mały, kpt. George Deen, kpt. Jerzy Mały, George Skolly (1907–1985), architekt, grafik. Ur. 9 XII w Łukowie, był najmłodszym z czworga dzieci Michała (1870–1944), w l. międzywojennych urzędnika Min. Komunikacji w Warszawie, oraz Heleny z Żyszkowskich (1867–1955).
Po ukończeniu w r. 1926 Gimnazjum im. Władysława IV w Warszawie S. studiował od r. 1927 na Wydz. Architektury Politechn. Warsz., w Katedrze Projektowania Monumentalnego pod kierunkiem Czesława Przybylskiego; dyplom architekta (za projekt stadionu kolarskiego) uzyskał w r. 1934. S. zajmował się projektowaniem wnętrz, wystawiennictwem, grafiką użytkową, plakatem. Znalazł się w grupie studentów Politechn. Warsz. uprawiających efektowną i nowatorską grafikę użytkową. Często współpracował ze Stefanem Osieckim: w r. 1928 wzięli udział w konkursie Tow. Zachęty Sztuk Pięknych na plakat dla przemysłu cukierniczego «Cukier krzepi», uzyskując II nagrodę, zaś w konkursie na plakat reklamowy Spółki Akc. w Bielsku «Włóczki-Wełny – Trójkąt w kole» zdobyli również II nagrodę (plakaty z konkursu zostały pokazane na wystawie w kawiarni Instytutu Propagandy Sztuki w Warszawie). W r. 1934 S. był w zespole, który pod kierunkiem Lecha Niemojewskiego projektował wnętrze statku M/S «Piłsudski»; projektu S-ego była dekoracja ścienna jadalni na pokładzie A, a następnie M/S «Batory» (w r. 1935 nadzorował prace w stoczni Monfalcone we Włoszech). Współpracował z Instytutem Spraw Społecznych (utworzonym w r. 1931), który sprawował mecenat nad grafiką użytkową. W l. 1934–9 należał do Koła Artystów Grafików (KAGR) w Warszawie.
Jeszcze na studiach S. zaczął uprawiać sport zawodniczo. Należał do wioślarskiej reprezentacji narodowej (pełnił w osadach funkcję sternika). Uczestniczył w trzech olimpiadach: w r. 1928 w Amsterdamie (brązowy medal, ósemki ze sternikiem), w r. 1932 w Los Angeles (srebrny medal, za dwójkę ze sternikiem i brązowy medal, za czwórkę ze sternikiem), w r. 1936 w Berlinie (srebrny medal, za dwójkę ze sternikiem). Zdobył także w wioślarstwie wicemistrzostwo Europy w r. 1933 w Budapeszcie i w r. 1934 w Como. Uprawiał również narciarstwo, zdobywając tytuł mistrza akademickiego Polski w r. 1936 i mistrza narciarskiego Warszawy w r. 1937.
Pasje sportowe S-ego znalazły odzwierciedlenie w jego sztuce plakatowej. Wspólnie z Osieckim był autorem plakatów imprez sportowych: «Zakopane – 1929», a także «Championnat du monde de hockey sur glace Krynica 1–8 I 1931», który „Wiadomości Literackie” (1931 nr 3) uznały za «prawdziwą rewelację». Inne plakaty tej spółki to «Polen Zakopane Kasprowy Februar 1936», plakat turystyczny «Na Bliski Wschód» (1936), «Pologne» (1937, fotomontażowy), czy jeden z ostatnich «Balonem do stratosfery» (1938). Brał udział w międzynarodowych wystawach plakatu, m. in. w Monachium (1929), w Los Angeles (1932, olimpijska), Pradze (1934) i Paryżu (1937, dyplom honorowy). W l. 1936–9 S. projektował pawilony dla Min. Komunikacji na wystawy w Warszawie, Helsinkach i Mediolanie, a także wnętrze kolejowego wagonu pasażerskiego Pulman (1938) i projekt cywilnego portu lotniczego w Warszawie (1939). Był współautorem górnej stacji kolejki na Kasprowy Wierch oraz obserwatorium astronomicznego (1933–7). Zaprojektował (i zrealizował) górną stację kolejki linowej na Górę Parkową w Krynicy (1937), a także osiedle robotnicze w Rumii Janowie (koło Gdyni, 1938). Znaczącym sukcesem S-ego było uzyskanie I nagrody (wraz z Osieckim, Lucjanem Piętką, Eugeniuszem Szparkowskim i Wacławem Hryniewiczem) w konkursie Stow. Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (SARP) na Pawilon Polski na światową wystawę w Nowym Jorku (rozstrzygnięcie konkursu 5 III 1938); w r.n. S. nadzorował budowę tego pawilonu. Otrzymał także nominację na członka Polskiego Komitetu Narodowego na światową wystawę w Rzymie planowaną na r. 1942. S. mieszkał w Warszawie przy ul. Wiejskiej 14. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Po wybuchu wojny w r. 1939 S. opuścił Warszawę i przez okupowaną przez ZSRR wschodnią część Polski dotarł na Węgry, tu został zatrzymany i osadzony w więzieniu w miejscowości Tokaj. Dn. 1 I 1940 uciekł z więzienia i w styczniu t. r. dostał się do Francji, gdzie zgłosił się 6 II 1940 do Armii Polskiej w Bressoire. W kwietniu t.r. ukończył Szkołę Podoficerów Artylerii lekkiej w Tenezay w stopniu kaprala. Następnie uczestniczył w walkach 2. Dyw. Armii Polskiej w Wogezach, za co otrzymał Krzyż Virtuti Militari V kl. oraz Croix de Guerre. Dn. 21 VI 1940 został internowany w Biel w Szwajcarii. W l. 1940–1 jako asystent O. Salvisberga uczył projektowania architektonicznego na uniwersytecie dla internowanych żołnierzy polskich w Winterthur. Po ucieczce ze Szwajcarii dotarł w początku czerwca 1941 do Francji, skąd po bezskutecznej próbie przedostania się do Hiszpanii, uciekł statkiem z Tulonu do Bejrutu. Dn. 7 VIII 1941 zgłosił się w Hajfie do WP, jako podoficer służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich, uczestnicząc w jej kampanii afrykańskiej. W maju 1942 został skierowany do Szkoły Podoficerów Rezerwy Artylerii w Jerozolimie, ukończył ją 28 VIII t.r. w stopniu starszego sierżanta. Następnie oddelegowany został jako architekt do Ugandy, gdzie zaprojektował i nadzorował budowę osiedla w Massindi (budynki mieszkaniowe, warsztaty, cztery szkoły, szpital i kościół) dla 5 tys. polskich uchodźców z Rosji. Podczas urlopu S. wziął wówczas udział z kolegami architektami Jerzym Golczem i Michałem Makowskim w wyprawie wysokogórskiej w masyw gór Ruwenzor i osiągnął 12 VI 1943 szczyt Alessandria (5 105 m nad poziomem morza); odkrył wówczas u podnóża Lodowca Stanleya dwa polodowcowe jeziora, znane obecnie pn. Polish Lakes (opis wyprawy opublikowany został w „Alpine Journal” 1944 nr 268).
Po powrocie w sierpniu 1943 do wojska S. ukończył kurs spadochronowy w Hajfie i skierowany został do szkoły oddziałów specjalnych w Lattiano, gdzie jako drugi oficer operacyjny służył w Bazie Zaopatrzeniowej RAF-u, przeznaczonej do podtrzymywania akcji podziemnych w Środkowej Europie. Dn. 19 III 1944 wcielony został do Polskiej Brygady Spadochronowej i zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej. W tym czasie współpracował z architektem W. Hryniewiczem nad projektem cmentarza żołnierzy polskich poległych pod Monte Cassino i pełnił nadzór autorski nad jego realizacją. Po wstrzymaniu lotów do Polski skierowany do Wydz. Zadań Specjalnych (Special Operation Executive) w Grecji, zrzucony został pod pseud. kpt. George Deen na spadochronie nad Neokhorion 24 IX 1944. Działając z bazy koło Lamia pod Termopilami, doprowadził m.in. do dezercji ok. 120 Polaków ze statków niemieckich w porcie Valos. Głównym jego zadaniem było jednak zorganizowanie sieci nadajników radiowych naprowadzających RAF w Foggi na cele niemieckie w Grecji. Już w pierwszym tego rodzaju działaniu zniszczone zostały pod Olimpem 694 pojazdy bojowe, za co odznaczono go 12 II 1948 Królewskim Medalem za Odwagę. Zagrożony aresztowaniem S. przerzucony został do Egiptu, skąd 1 IV 1945 przez Gibraltar przybył do Londynu. W maju t.r. urlopowany z wojska «przez zieloną granicę» przyjechał do Polski. Zatrzymany w drodze powrotnej na terenie Czechosłowacji w Pilźnie, uwolniony został przy pomocy brytyjskich służb specjalnych i powrócił do Londynu.
Tam S. współpracował przy projektach wystaw i targów przemysłowych z wybitnymi twórcami angielskimi (B. Spence, J. Gardner i M. Black, m. in. wystaw: «Britain Can Make It» <1946>, «British Industrial Fair» <1947>, «Enterprise Scotland» <1947>, «British Industrial Fair» <1948> oraz wystawy brytyjskiej w Kopenhadze <1948>). W r. 1948 S. opracował książeczkę dla dzieci „Zoocuts” (wyd. prawdopodobnie w Londynie), umożliwiającą wykonywanie papieroplastycznych wycinanek zwierząt, na którą uzyskał brytyjski patent. Dzięki jej prezentacji w telewizji brytyjskiej i wykorzystaniu w specjalnym filmie „Historia życia”, wykonanym w r. 1950 dla firmy «Visual Aids for Education», S. spopularyzował w Anglii efektowne formy papieroplastyki, prawie zupełnie tu nieznane. Wysoka ocena jego prac przez króla Jerzego VI przyczyniła się do uzyskania przez S-ego członkostwa Society of British Industrial Art (1950), co z kolei znacznie ułatwiło mu pracę na rynku brytyjskim. Występował na nim pod nazwiskiem George Skolly, skracającym trudne dla Anglików polskie nazwisko.
Ponadto w l. 1949–52 S. uczył projektowania i teorii architektury w Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie oraz włączył się do przygotowań wielkiej wystawy «Festival of Britain» (1951), dla której zaprojektował dużą kompozycję malarską oraz ekspozycję budownictwa okrętowego w Pawilonie Morza, a także pawilony dla Coal Board, English Electric, General Electric Company i United Steel. W r. 1951 jako konsultant brytyjskiej firmy architektonicznej «Breithwaite and Co» S. uczestniczył w projektowaniu budynków wznoszonych w Arabii Saudyjskiej w Jeddah, gdzie przebywał w l. 1952–3, i zaprojektował oraz wybudował cztery wille dla brata króla Arabii Saudyjskiej w Rijadzie i zespół mieszkaniowo-biurowy dla szeika Szafika.
Po powrocie do Londynu w r. 1953 S. działał nadal w zakresie architektury wnętrz i wystaw, projektując w Londynie m.in salon piękności «Simon» przy ul. Knightsbridge, salon fryzjerski «Richard» przy ul. Lavender Hill oraz salę recepcyjną firmy «Kangol» przy placu Fitzroy. W l. 1954–5 włączył się do podobnych prac w firmie «Bronek Katz and Vaughan» w Londynie; zarazem pracował też samodzielnie, m.in. zaprojektował wystawy i wnętrza «Publicity Planning Ltd.» (1955–6), «Iron and Steel Gallery» w Science Museum (1959), pawilony wystawowe «British Aircraft Corporation» na targach lotniczych w Farnborough i w Paryżu, a także pawilon «British Industry Steel Corporation» na wystawie w Brukseli (1962).
W r. 1966 S. wyjechał do Afryki Południowej, gdzie pracował jako architekt w firmie «Fred, Sage and Stauch, Forster and Partners IHB» w Pretorii, projektując wnętrza reprezentacyjnych budynków jak «Palace Hotel» i «President Hotel» w Cape Town, gmach «Maize Board» w Pretorii, «Banku Francuskiego» w Johannesburgu, Nowym Londynie i Windhouk, «Carlton Hotel» w Johannesburgu oraz «Anglo-American Corporation» w Gabarones w Botswanie. Prócz tego zaprojektował w ramach otrzymanych dla siebie zleceń muzea kopalni diamentów De Beersa w Kimberley i Pierwszej Kopalni Diamentów w Pretorii. W Afryce Południowej w l. 1972–6 projektował tkaniny o trójwymiarowych kształtach (przestrzenne) i prowadził wraz z żoną galerię sztuki w Pretorii (1973–8). W r. 1979 powrócił do Londynu, gdzie nadal zajmował się projektami tkanin. Zmarł 12 II 1985 w Londynie, spopielone szczątki złożone zostały w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
S. był dwukrotnie żonaty: od 29 VIII 1935 z Ireną z Brzozowskich; po unieważnieniu małżeństwa (1945) zawarł w r. 1948 drugie ze Stanisławą z Beckerów (Bäckerów), w którym miał dwie córki: Barbarę (ur. 1949), zamężną Graham, i Magdalenę (ur. 1952), zamężną Wood.
Fot. w Mater. Red. PSB (1948, oryginał w posiadaniu żony w Londynie); – Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (uzupełnienia); – Barucki T., Architektura Polski, W. 1985 s. 135; Bojko S., Polska sztuka plakatu, W. 1971; Konkursy architektoniczne w Polsce w latach 1918–1939, Wr. 1970; Monte Cassino – cmentarz polski, „Architektura” 1947 nr 1 s. 18–19; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Polskie wyprawy egzotyczne, Red. K. Saysse-Tobiczyk, W. 1961; Warszawska Szkoła Architektury 1915–1965, 50-lecie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, W. 1967; – Harcerki 1939–1945. Relacje – pamiętniki, Wybór i oprac. K. Wyczańska, W. 1985; – „Komunikat SARP” 1985 nr 9 s. 6 (wspomnienie pośmiertne S. Jankowskiego, fot.); „Życie Warszawy” 1985 nr 190 (nekrolog); – Arch. Stow. Architektów Pol. w W.: Nitsch A. L., Leksykon architektów i budowniczych w Polsce działających, W. 1988 (mszp.); – Materiały archiwalne (projekty, albumy, dokumenty) w posiadaniu żony, Stanisławy Skolimowskiej w Londynie; – Informacje brata stryjecznego, Włodzimierza Mariana Skolimowskiego z W. i Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
Tadeusz Barucki