INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Zygmunt Rajecki (Dunin-Rajecki) h. Łabędź  

 
 
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rajecki (Dunin Rajecki) Jerzy Zygmunt h. Łabędź (zm. 1688), marszałek wiłkomierski. Był trzecim synem Gedeona (zob.) i Elżbiety z Tyzenhauzów, bratem Teofila (zob.).

Dn. 20 X 1655 R. wraz z braćmi podpisał w Kiejdanach akt unii litewsko-szwedzkiej. Następnie przeszedł jednak na stronę Jana Kazimierza, który 16 II 1658 mianował go miecznikiem brasławskim. Zdaje się jednak, że R. nie utrzymał się na tym urzędzie, gdyż w następnych latach używał tylko tytułu star. kokenhauskiego. W r. 1663 został obrany deputatem do Trybunału Lit. z pow. wiłkomierskiego. W r. 1664 otrzymał urząd marszałka upickiego, który następnie zamienił na marszałkostwo wiłkomierskie (po zmarłym 1 VIII 1665 Janie Mierzeńskim, a przed [lub] 10 II 1666, gdy to marszałkiem upickim po R-m został Andrzej Kurbski Jarosławski). Dn. 2 VI 1666 przewodniczył obradom sejmiku relacyjnego w Wiłkomierzu, z którego wysłany został poseł do Bogusława Radziwiłła z prośbą o pomoc. Od początku swej działalności politycznej R., związany z księciem Bogusławem, był jednym z przywódców stronnictwa radziwiłłowskiego w pow. wiłkomierskim. Dzięki dużym wpływom wśród miejscowej szlachty, skutecznie oddziaływał na jej postawę polityczną i choć sam w zasadzie niechętnie podejmował się funkcji poselskich na sejm, wielokrotnie pomagał w ich otrzymaniu bratu Teofilowi, marszałkowi lidzkiemu. Przewodniczył obradom sejmiku przedsejmowego w lipcu 1668, a następnie jako poseł był na sejmie konwokacyjnym t. r. w Warszawie. Na elekcji w r. 1669 podpisał obiór Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

Po śmierci B. Radziwiłła aktywność polityczna R-ego zdecydowanie osłabła. W r. 1670 jako deputat z pow. wiłkomierskiego do Trybunału Lit. okresowo przewodniczył jego obradom w zastępstwie swego szwagra Mikołaja Ciechanowieckiego, woj. mścisławskiego. Po śmierci Michała Korybuta przewodniczył sądom kapturowym pow. wiłkomierskiego. Na elekcji w r. 1674 podpisał obiór Jana Sobieskiego. Jako marszałek sejmiku gromnicznego 1675 r. w Wiłkomierzu skierował list do podkanclerzego Michała Kazimierza Radziwiłła z prośbą o pomoc przeciw Pacom, był także inspiratorem wysłania Jana Dziewiałtowskiego Gintowta, cześnika smoleńskiego, do króla z zapewnieniem poparcia i również z prośbą o pomoc. Z pewnością więc należał w tym czasie do stronników dworu i obozu radziwiłłowskiego, który jednak stracił już dominującą pozycję w pow. wiłkomierskim na rzecz Paców. Na sejmiku wiłkomierskim 3 XI 1678 R. został wybrany na posła na sejm grodzieński 1678/9. W styczniu 1680 król wyznaczył go na jednego z komisarzy do rozpatrzenia sprawy zajazdu przez Jana Franciszka Chrapowickiego, wojewodzica witebskiego, star. dawgieliskiego należącego do Feliksa Jana Paca, podkomorzego lit.

Z podziału dóbr ojczystych przypadły R-emu Hanuszyszki i Koźliszki oraz część Czados w pow. wiłkomierskim (w r. 1667 – 141 dymów). Miał też dobra Zamoście (pow. wiłkomierski), Poławenie (pow. upicki), Bukr Mujżę (inaczej Essern Mujżę), Andzel Mujżę (Jeszmujżę), Tondowiany (Tawdoniany), Arendolki, Łazdaniszki i star. kokenhauskie w Inflantach. W r. 1677 w zapisie stryja Jerzego Tyzenhauza, miecznika lit., otrzymał dobra Skopiszki w pow. wiłkomierskim. Nie wiadomo, kiedy R. przeszedł z wyznania kalwińskiego na katolicyzm. Zmarł w Wilnie 22 VI 1688.

Z małżeństwa z Eufrozyną Mleczkówną, córką Jana Kazimierza, podsędka upickiego, R. nie zostawił potomstwa. Wdowa (zm. 1698) całość dóbr inflanckich zapisała swej siostrze Eufemii i jej dzieciom Marcjanowi i Krystynie Chaleckim. Była ona fundatorką kościoła w Hanuszyszkach.

 

Niesiecki, VIII; Uruski, XV (informacje błędne); Elektorowie; Elektorów poczet; – Wolff J., Pacowie, Pet. 1885; – Akta ugody kiejdańskiej 1655 roku, Wyd. W. Konopczyński, K. Lepszy, „Ateneum Wil.”, R. 10: 1935 s. 173; Głos przed śmiercią wdzięczny Niebu y Ziemii…, Wil. 1680; Poczobut Odlanicki J. W., Pamiętnik 1640–1684, Wyd. A. Rachuba W. 1987; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 1524, Dz. V nr 7396, 12837 (listy R-ego), Arch. Platerów z Antuzowa nr 9, Arch. Tyzenhauzów, rkp. B-7/83 k. 62, B-25/105 k. 12, 179, Zbiór Czołowskiego nr 228; B. Narod.: rkp. BOZ nr 911 (pod datą 22 VI 1688); B. PAN w Kr.: rkp. 3325; B. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie: Avtografy Dubrovskogo nr 125 k. 175, nr 311 s. 100–104; CGADA w Moskwie: Fond 389 (Metryka Lit.), Wp. 131 s. 347–348, Wp. 132 k. 640–641; Lietuvos TSR Centrinis Valstybinis Istorijos Archyvas w Wil.: SA-3417/II k. 2016–2018v., SA-3720 k. 42v.–43.

Andrzej Rachuba

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
    Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.