Spis (Spiess, Spiss) Józef Baltazar (1845–1913), nauczyciel, inspektor szkolny. Ur. 6 I w Radymnie (pow. jarosławski), był synem Jakuba i Cecylii z Zarańskich, młodszym bratem Stanisława (zob.).
W l. 1857–8 uczęszczał S. do gimnazjum w Rzeszowie, a następnie w Przemyślu; w aktach szkolnych zapisany był jako Spiess. W r. 1863, wraz ze swym bratem Stanisławem, wziął udział w powstaniu styczniowym. Od ok. r. 1866 był nauczycielem szkoły trywialnej we wsi Munina (pow. jarosławski), a od r. 1874 zastępcą nauczyciela męskiej szkoły ludowej w Jarosławiu. Ok. r. 1876 przeniósł się do Przemyśla, gdzie uczył w szkole wydziałowej. W l. 1878–80 był członkiem Rady Szkolnej Okręgowej (RSO) w Przemyślu. W l. 1880–8 pełnił funkcję inspektora szkolnego pow. sokalskiego, a równocześnie był członkiem tamtejszej RSO. Dzięki staraniom m.in. S-a wprowadzono naukę robót ręcznych (slöjd) do programu szkół ludowych w pow. sokalskim, a w l. 1885–6 w całej Galicji. S. udzielał również wskazówek dotyczących metod nauczania tego przedmiotu pedagogom z Król. Pol. i W. Ks. Pozn.; swe starania opisał potem w pracy Nauka zręczności (slöjd), jej powstanie i rozwój w naszym kraju (Kr. 1891).
W r. 1888 został S. powołany na stanowisko inspektora okręgu szkolnego krakowskiego, chrzanowskiego, wielickiego i podgórskiego z siedzibą w Krakowie. Był równocześnie członkiem RSO w Krakowie i Wieliczce. W l. 1889–93 dojeżdżał też do Przemyśla, gdzie uczył w 6-klasowej szkole męskiej. W podległych mu szkołach okręgów podkrakowskich rozwinął nauczanie ogrodnictwa. Od r. 1904 był członkiem (od r. 1908 zastępcą przewodniczącego) Komisji Egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół ludowych w Krakowie. W r. 1905 obchodził 25-lecie pracy na stanowisku inspektora; z tej okazji krakowskie środowisko nauczycielskie utworzyło Tow. im. Józefa Spisa (zatwierdzone przez namiestnictwo 30 VI 1906), którego celem było udzielanie zapomóg chorym nauczycielom. S. był członkiem Polskiego Tow. Pedagogicznego, a w r. 1908, na wniosek oddziału krakowskiego, otrzymał członkostwo honorowe tego towarzystwa. Od t.r. do śmierci był członkiem zarządu fundacji schroniska dla zaniedbanej moralnie młodzieży w Krakowie, założonego przez Aleksandra Lubomirskiego. Był współinicjatorem założenia, a następnie prezesem Tow. Bursy dla synów i córek nauczycieli im. ks. Stanisława Spisa w Krakowie. W ostatnich latach życia otrzymał stanowisko nadinspektora, miał również tytuł radcy cesarskiego i Złoty Krzyż Zasługi z Koroną (1900). Pod koniec życia zaczął używać nazwiska Spiss. Na emeryturę przeszedł w końcu 1912. Zmarł 9 XII 1913 w Krakowie i pochowany został na cmentarzu Rakowickim.
S. był od r. 1870 żonaty z Ludwiką z Lamache’ów (1848–1913) i miał czworo dzieci: Janinę (1882–1938), nauczycielkę, zamężną za Stanisławem Kłodnickim (uprzednio używającym nazwiska Spitzer, 1879–1962), Stanisławę, zakonnicę w zgromadzeniu Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, Tadeusza (zob.), i Ludwika (zob.), używających nazwiska Spiss.
Estreicher, w. XIX; – Grodziska-Ożóg, Rakowice, s. 140; – Księga jubileuszowa Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Lw. [1908] s. 54–5; – Szematyzm nauczycieli i nauczycielek szkół wydziałowych i pospolitych miejskich w Krakowie w roku 1903, Kr. 1903 s. 35 (Spisówna Janina); Szematyzm nauczycielski na r. 1904, Lw. 1904; toż na r. 1909, Lw. 1909; Szematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli […] konsystorza przemyskiego na r. 1866, [b.m.r.w.] s. 8; Szematyzmy Król. Galicji, 1874, 1876–1902, 1908–10, 1912–13; – XLVIII Sprawozdanie z czynności Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Lw. [b.r.w.] s. 4, 19; Jahresbericht des k.k. Obergymnasium zu Przemyśl für das Schuljahr 1859, Przemyśl 1859 s. 20; Jahresbericht des kaiserl. königl. Staats-Gymnasiums in Rzeszow für das Schuljahr 1857, Rzeszow [b.r.w.] s. 37; toż za r. szk. 1858, Rzeszow 1858 s. 61; Kalendarz Szkoły… za l. 1887–94, Lw.; – „Szkoła” 1914 nr 1; – Nekrologi z r. 1913: „Czas” nr 570, „Nowa Reforma” nr 569; – B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: sygn. 7525 (statut Tow. im. J. Spisa, druk z r. 1906); Paraf. rzymskokatol. p. wezw. św. Wawrzyńca w Radymnie: Akt ur. nr 3/1845; – Informacje wnuka, Ludwika Spissa oraz Anny Spissowej z Kr.
Stanisław Konarski