Rymarkiewicz Józef Benedykt (1828–1898), lekarz, działacz społeczny. Ur. 21 III we Wschowie, był synem Kazimierza (1800–1839), sekretarza sądu miejskiego we Wschowie, potem tłumacza w sądzie apelacyjnym w Poznaniu, i Ewy z Braunów, bratankiem Jana (zob.), starszym bratem Stanisława Kostki (zob.), bratem stryjecznym Maksymiliana (zob.).
Od r. 1839 uczęszczał R. do Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie za postępy w nauce był trzykrotnie nagrodzony. W dn. 9 XI 1846 został aresztowany i osadzony w więzieniu pod zarzutem przynależności do tajnej organizacji powstańczej Ludwika Mierosławskiego. Był więziony m. in. w Moabicie pod Berlinem i sądzony w wielkim procesie politycznym przeciwko Polakom, lecz z braku dowodów 2 XII 1847 został uniewinniony. Dopiero w kwietniu 1848, dzięki staraniom radcy regencyjnego J. A. Brettnera i prawdopodobnie swojego stryja, ponownie został przyjęty do gimnazjum i w r. 1850 zdał maturę. W t. r. zapisał się na studia teologiczne Uniw. Wrocł., lecz wkrótce przeniósł się na Wydz. Lekarski (immatrykulowany 24 XI 1851). Specjalizował się na uniwersyteckiej Klinice Kobiecej i 1 III 1855 uzyskał stopień doktora medycyny i chirurgii na podstawie rozprawy pt. De funiculi umbilicalis prolapsu (Vratislaviae 1855).
Po ukończeniu studiów R. ze względów politycznych przeniósł się do Król. Pol. i rozpoczął praktykę lekarską w Nieszawie i Ciechocinku, dokąd ściągnął go praktykujący również w tych miejscowościach jego brat Antoni, lekarz m. in. ciechocińskiego zakładu zdrojowego. Od października 1857 mieszkał i pracował do końca życia w Kaliszu. W okresie od 16 VII 1859 do 20 VIII 1867 był najpierw zastępcą, a potem lekarzem naczelnym Szpitala Św. Trójcy; w l. 1860–2 należał do jego Rady Opiekuńczej. Podczas powstania styczniowego wraz z drugim lekarzem miejscowym Walentym Stanczukowskim potajemnie jeździł z pomocą do szpitala w Pyzdrach. Leczył tam, po stoczonej 29 IV 1863 bitwie, rannych powstańców; udzielał im też pomocy w swoim szpitalu w Kaliszu, chroniąc ich przed aresztowaniem i zsyłką na Sybir. W r. 1865 gen. Rożnow nakazał używanie w korespondencji szpitala języka rosyjskiego i przyjmowanie na pracowników szpitalnych ludzi opiniowanych przez władze i z biegłą znajomością rosyjskiego. W tym też czasie R. miał poważne kłopoty z powodu zatrudnienia w szpitalu Sióstr Miłosierdzia Św. Wincentego à Paulo (szarytki), które przybyły do szpitala 25 I 1865, lecz z powodu licznych skarg chorych niekatolików musiały go opuścić 30 IV 1867. Wszystko to było przypuszczalnie powodem rezygnacji R-a z pracy w tym szpitalu. Poświęcił się rozległej prywatnej praktyce lekarskiej, a od początku lat siedemdziesiątych pełnił także obowiązki lekarza fabrycznego z ramienia «Komitetu Sanitarnego» w większych zakładach przemysłowych Kalisza. Rozwijał w owym czasie pionierskie działania na polu medycyny przemysłowej w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz organizowania placówek lecznictwa przyfabrycznego. Zyskał dzięki temu wielką popularność w mieście. Od czerwca 1873 aż do śmierci R. był naczelnym lekarzem Szpitala Starozakonnych (drugi szpital w Kaliszu). Dzięki jego zabiegom w r. 1883 odrestaurowano budynek i podniesiono stan łóżek z 33 do 45. W r. 1885 dobudowano dom murowany, z nowymi salami dla chorych, zwiększono liczbę łóżek do 52 i umieszczono w nim bóżnicę szpitalną. W r. 1894 ponownie odrestaurowano szpital, urządzono salę operacyjną, liczba łóżek wzrosła do 55, została też wybudowana murowana kostnica. Od r. 1886 miał R. pomocnika i zastępcę w osobie lekarza Edwarda Beatusa, któremu polecił prowadzenie ambulatorium szpitalnego obsługującego ubogich; wydawano tu również lekarstwa z apteki szpitalnej, co po pewnym czasie musiano przerwać na skutek zakazu gubernatora. W r. 1896 ogłosił R. Opis szpitala starozakonnych w Kaliszu („Zdrowie” T. 21 nr 127).
W tym czasie R. był również jednym z dziesięciu współzałożycieli Tow. Lekarzy Guberni Kaliskiej (Obščestvo Vračej Kališskoj Gubernii), zawiązanego 7 VI 1877 i następnie pierwszym przewodniczącym do r. 1880 i ponownie przewodniczącym w l. 1882–4 i od r. 1891 aż do śmierci. Towarzystwo było ośrodkiem polskości i aby uniknąć rosyjskiej nazwy używało ono nazwy Societas Medica Calisiensis. Skupiało, oprócz lekarzy, także weterynarzy i farmaceutów całej guberni. Kiedy nakazano urzędowo używanie języka rosyjskiego na comiesięcznych zebraniach, R. przeniósł je na teren swojego szpitala, gdzie obradowano po polsku. Za jego prezesury w r. 1879 Towarzystwo przyłączyło się do apelu J. I. Kraszewskiego i dokonało zbiórki pieniężnej na powstające w Rzymie obserwatorium astronomiczne i muzeum im. M. Kopernika. Towarzystwo miało duży udział w zakresie walki o higienę komunalną. Wspólnie z innym współzałożycielem Towarzystwa Julianem Janem Grekowiczem (R. był jego szwagrem i ojcem chrzestnym córki Zofii) projektował utworzyć izbę porodową. Z powodu jednak panującego przekonania, że poród może odbywać się tylko we własnym mieszkaniu, zamiar się nie powiódł. R. miał także swój udział w staraniach o budowę połączenia kolejowego Kalisza z innymi miastami.
Wraz z żoną Kazimierą R. prowadził dom otwarty, w którym spotykała się patriotyczna inteligencja miasta i okolicy. W końcu maja 1880 gościł w swoim mieszkaniu na ul. Warszawskiej 65 Henryka Sienkiewicza, który 28–30 V przebywał w Kaliszu na zaproszenie Tow. Dobroczynności. Po śmierci swojego stryja Jana, po którym dziedziczył, R. stał się właścicielem m. in. dwóch oryginalnych portretów pędzla Walentego Wańkowicza przedstawiających młodego Jana Rymarkiewicza z r. 1831 i Adama Mickiewicza «na skale Ajudahu» (prawdopodobnie jednej z replik, których malarz wykonał kilka). W setną rocznicę obchodów mickiewiczowskich obraz ten ściągał do ich domu rzesze zwiedzających. W dn. 31 X 1897 urządzono R-owi w sali ratuszowej Kalisza uroczysty bankiet z okazji 40-lecia pracy lekarskiej w mieście, przy udziale ponad 60 obywateli miejskich i ziemiaństwa; przemawiał prezydent miasta Mieczysław Grąbczewski, był także obecny gubernator M. P. Daragan. R. zmarł nagle 16 II 1898 w Kaliszu i pochowany został na miejscowym cmentarzu.
R. był dwukrotnie żonaty: po raz pierwszy z Anną Elżbietą z Karschów z Wrocławia (1834–1866), a powtórnie z Kazimierą z Tymienieckich. Z pierwszego małżeństwa miał dwie córki: Marię Anielę (ur. 1857) i Zofię Bibiannę (ur. 1866) oraz syna Kazimierza (zob.). Z drugiego miał również dwie córki: Wandę (1872–3) i Marię (ur. 1874) oraz syna Wacława.
W r. 1977 poczta polska wydała kartę pocztową w setną rocznicę powstania Kaliskiego Tow. Lekarskiego, gdzie w znaku opłaty zamieszczono podobiznę R-a.
Starszy brat R-a Antoni (1824–1891), lekarz, był w l. 1858–62 lekarzem naczelnym Szpitala Starozakonnych w Kaliszu, po czym przeniósł się do Warszawy, gdzie prowadził rozległą praktykę homeopatyczną.
Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w.; Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol., I; Kośmiński, Słown. lekarzów; Słownik polskich towarzystw naukowych, Wr. 1990 II cz. 1; Pretzsch K., Verzeichnis der Breslauer Universitätsschriften 1811–1885, Breslau 1905; – Achremowicz E., Żabski T., Towarzystwo Literacko-Słowiańskie we Wrocławiu 1836–1886, Wr. 1973; Grot Z., Rok 1863 w zaborze pruskim, P. 1963; Kościelniak W., Walczak K., Kronika miasta Kalisza, Kalisz 1989; Męczkowski W., Monografie historyczne szpitali w Królestwie Polskim, W. 1907 I 78–9, 101, 374, 402, 407, fot.; Okoniewski B., Wielkopolanie na polskich znakach pocztowych, P. 1986 s. 24, 42; Polanowski E., W dawnym Kaliszu. Szkice z życia miasta 1850–1914, P. 1979 s. 58, 247–8, 328; tenże, Życie literackie Kalisza 1870–1907, W. 1987; Raciborski J., Monografia Kalisza, Kalisz 1912 cz. 1 s. 183, 214; Raczyński M., Materiały do historii Ciechocinka, W. 1935 s. 228–9 (dotyczy brata R-a Antoniego); Radwan S., Z dziejów szpitali kaliskich (1282–1936), Kalisz 1936 s. 10; Smereka J., Polacy na studiach lekarskich we Wrocławiu w latach 1811–1918, Wr. 1979 s. 104, 113, 119; tenże, Polskie doktoraty na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wrocławskiego z lat 1811–1939 i ich autorzy w życiu zawodowym, naukowym i społeczno-politycznym, Wr. 1980 s. 80, 201, 317; Stachowski F., Jan Rymarkiewicz znakomity pedagog i uczony poznański (1811–1889), P. 1939 s. 1–2, 8; – Akta i czynności sądowe tyczące się procesu Polaków oskarżonych w roku 1847-ym o zbrodnię stanu, Berlin 1848 II 385, 395–8, 586; Pamjatnaja knižka Kališskoj gubernii na 1890 god, Kališ 1890 s. 44–5; toż na 1891 god, Kališ 1891 s. 42; Program Królewskiego Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu na r. szk. 1849/50 s. 44–5, 50–1; – „Arch. Hist. Med.” T. 23: 1960 s. 70, T. 35: 1972 nr 1 s. 116–17 (dotyczy brata R-a Antoniego), T. 42: 1979 nr 3 s. 349; „Dzien. Pozn.” R. 39: 1897 nr 253 s. 3, R. 40: 1898 nr 42 s. 3; „Gaz. Lek.” R. 33: 1898 t. 18, S. II, nr 9 s. 246; „Gaz. W. Ks. Pozn.” 1847 nr 180 s. 732, nr 253 s. 1071, nr 285 s. 1206; Kalendarz Kaliski Informacyjny na r. zwycz. 1881, Kalisz (1880) s. 64, 122; Kalendarz Lekarski Polaka na r. 1897, s. XIII; „Kron. Lek.” R. 12: 1891 nr 4 s. 269 (dotyczy brata R-a Antoniego); „Medycyna” R. 33: 1898 t. 26 nr 9 s. 216; „Nowiny Lek.” R. 10: 1898 nr 4 s. 136; Noworocznik Kaliski na rok przestępny 1876. Rok drugi, Kalisz 1875 s. X; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 17: 1859, S. II, posz. 2 s. 334; „Przegl. Lek.” R. 37: 1898 nr 9 s. 112; „Tyg. Ilustr.” 1898 nr 9 s. 178; „Zesz. Nauk. Kaliskiego Tow. Lek.” T. 1: 1972 nr 1 s. 5–8, 1984 s. 55; – AP w P.: Paraf. Św. Mikołaja w Kaliszu, Księgi metrykalne z l. 1857–74, Zespół Gimnazjum Marii Magdaleny sygn. 750, 770, 773, 1300a, 1166, 1194, Zespół „Prezydium Policji” sygn. 1087; Arch. Uniw. Wrocł.: Smereka J., Polacy na studiach lekarskich we Wrocławiu w latach 1811–1918, Cz. II – Słownik biograficzny, Wr. 1976 (mszp.); B. Kórn.: sygn. BK 7358 (4 listy R-a do Jana Działyńskiego z r. 1853).
Andrzej Dzięczkowski